________________
આર્હુત જીવન જ્યોતિ
ગણધર વગેરે સાધુઓ, વૈમાનિક દેવીઓ અને સાધ્વીઓ એ ત્રણ પષૅદાઓ પૂર્વ બાજુથી પ્રવેશ કરી અગ્નિકોણમાં ઉપસ્થિત થાય છે. એટલે કે તીર્થંકર ઐય વૃક્ષને પ્રદક્ષિણા કરી પૂર્વાભિમુખે સિંહાસન ઉપર બેસે ત્યાર બાદ ગણધરો તેને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરીને સ્વસ્થાને બેસે છે. ત્યાર પછી કેવલજ્ઞાનીઓ તીર્થંકરની અને ચૈત્યવૃક્ષની ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણા કરીને ગણધરોની પાછળ બેસે છે. તીર્થંકરાદિકને નમસ્કાર કરીને મન:પર્યાયજ્ઞાનીઓ કેવલજ્ઞાનીઓની પાછળ બેસે છે. એવી રીતે નિરતિશય સંયમીઓ મનઃ પર્યાયજ્ઞાનીઓને પણ નમસ્કાર કરીને તેમની પાછળ બેસે છે. આ બધાની પાછળ વૈમાનિક દેવીઓ તીર્થંકરાદિકને નમસ્કાર કરી ઊભી રહે છે અને તેમની પાછળ તીર્થંકર તેમ જ સાધુવર્ગને પ્રણામ કરી સાધ્વીઓ ઊભી રહે છે.
૪
ભવનપતિ, વ્યંતર અને જ્યોતિષ્ક એ ત્રણ નિકાયની દેવીઓ દક્ષિણ બાજુથી દાખલ થઇ નૈઋત્યકોણમાં, ભવનપતિ, વ્યંતર અને જ્યોતિક દેવો પશ્ચિમ તરફથી આવી વાયવ્યકોણમાં અને ઇન્દ્ર વગેરે વૈમાનિક દેવો, નૃપતિ વગેરે મનુષ્યો અને તેમનો સ્ત્રીવર્ગ ઉત્તર દિશાથી આવીને ઈશાનકોણમાં ઉપસ્થિત થાય છે. એકેકી શિામાં ત્રણ ત્રણ પર્ષદાઓ હોય છે. પહેલી અને છેલ્લી દિશામાં સ્ત્રી અને પુરુષો બંને હોય છે, જ્યારે બાકીની બે દિશાઓમાં અનુક્રમે સ્રીવર્ગ અને પુરુષવર્ગ જ હોય છે.
ઉપર દર્શાવેલી ખાર પષદાઓમાંથી સાધુઓ ઉત્કટિક આસને રહીને તીર્થંકરની દેશનાનું શ્રવણ કરે છે, જ્યારે સાધ્વીઓ અને વૈમાનિક દેવીઓ ઊભી રહીને અને બાકીની નવ પબંદાઓ તો બેઠી બેઠી પ્રભુની દેશનાનું શ્રવણ કરે છે એમ આવસયની સુષ્ણુિમાં કહેલું છે. આવસ્યયની વૃત્તિમાં તો ચારે નિકાયની દેવીઓ અને સાધ્વીઓ એમ પાંચ પર્ષદાઓ ઊભી રહીને પ્રભુની દેશનાનું શ્રવણ કરે છે અને બાકીની સાત પર્ષદાઓ બેસીને તેનું શ્રવણ કરે છે એવો ઉલ્લેખ છે.
૧ ભવનપતિની દેવીઓની પાછળ જ્યોતિષની દેવીઓ અને તેની પાછળ અંતરની દેવીઓ ઊભી રહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
