________________
१४२
अनुसन्धान-७५ ( १ )
देवाणं देवीणं सिद्धाण य अट्ठगतिसमासेणं कतरे कतरेहिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?
गोयमा! सव्वत्थोवाओ मणुस्सीओ, मणुस्सा असंखेज्जगुणा, नेरइया असंखेज्जगुणा, तिरिक्खजोणिणीओ असंखेज्जगुणाओ, देवा असंखेज्जगुणा, देवीओ संखेज्जगुणाओ, सिद्धा अनंतगुणा, तिरिक्खजोणिया अणंतगुणा ।"
प्रज्ञापनासूत्र (पद - ३) सूत्र २२६, सम्पादक - मुनि श्रीपुण्यविजयजी ३. "संख्यातगुण के कई बोल मिलकर असंख्यातगुण हो सकते हैं । ९८ बोलों में अन्तिम ४० वाँ बोल देवों का आया है, वह ३७ बोल से तीन बोल आगे है। उन तीन बोलों को मिलाने से तथा पिछले देवों के बोलों को मिलाने से असंख्यगुण हो जाते हैं । "
- समर्थ समाधान, भाग-२, प्रश्नोत्तर क्रमांक १२२९, पृ. २७५, तृतीय आवृत्ति, जून १९९९ (बहुश्रुत पं. समर्थमलजी म.सा. द्वारा दिये गये उत्तरों का संग्रह) सम्पादकरतनलाल डोसी
४-५. “एतेसि णं भंते! तिरिक्खजोणियपुरिसाणं मणु. देव पु. कतरे क(४) सव्वत्थोवा मणुस्सपु. तर असं देवपुरि. संखे. '
• जीवाजीवाभिगम सूत्र, तृतीय प्रतिपत्ति, जेताजि २५-१, पत्र १०b “अप्पाबहुयाणि जहेवित्थीणं”
- जीवाजीवाभिगमसूत्र, तृतीय प्रतिपत्ति, सूत्र ५६ ( आगमोदय समिति, पत्र ७१a ) "सर्वस्तोका मनुष्यस्त्रियः.... ताभ्यस्तिर्यग्योनिकस्त्रियोऽसङ्ख्येयगुणाः... तत्ताभ्योऽपि देवस्त्रियोऽसङ्ख्येयगुणाः”
६.
७.
- जीवाजीवाभिगमसूत्र, तृतीय प्रतिपत्ति, सूत्र ५० पर मलयगिरि टीका, पत्र ६३a ८. "सर्वस्तोकाः मनुष्यपुरुषाः सङ्ख्येयकोटीकोटीप्रमाणत्वात्, तेभ्यस्तिर्यग्योनिकपुरुषा असङ्ख्येयगुणाः, प्रतरासङ्ख्येयभागवर्त्त्यसङ्ख्येयश्रेणिगताकाशप्रदेशराशिप्रमाणत्वात्तेषां तेभ्यो देवपुरुषाः सङ्ख्येयगुणाः बृहत्तरप्रतरासङ्ख्येयश्रेणिगताकाशप्रदेशराशिप्रमाणत्वात् ।” - जीवाजीवाभिगमसूत्र, तृतीय प्रतिपत्ति, सूत्र ५६ पर मलयगिरि टीका, पत्र ७१७ (a) “तिरिक्खजोणिणीओ असंखेज्जगुणाओ, देवा संखेज्जगुणा"
-
९.
- जीवाजीवाभिगमसूत्र, सर्वजीवप्रतिपत्ति (अष्टविध), आगमोदय समिति, सूत्र २६२, पत्र ४६० ब; आगम प्रकाशन समिति, पृ. २०५; घासीलालजी भाग ३, पृ. १४९१; सुत्तागमे, पृष्ठ २६०
י
(b) "तेभ्यस्तिर्यग्योन्योऽसङ्ख्येयगुणाः ताभ्यो देवाः सङ्ख्येयगुणाः"
- जीवाजीवाभिगमसूत्र के उपर्युक्त पाठ पर मलयगिरि टीका, पत्र ४६१अ १०. ‘“तिरिक्खजोणिणीओ असंखेज्जगुणाओ, देवा संखेज्जगुणा "
- जीवाजीवाभिगमसूत्र, षष्ठ प्रतिपत्ति, अभिधान राजेन्द्र कोष, भाग १, पृष्ठ ६३६; गुरुप्राण फाउन्डेशन ट्रस्ट, पृ. ६८४