Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 30

----
श्रीजीवाभिगमसूत्रम् मूलम्-इह खलु जिनमयं जिणाणुमयं जिणाणुलोमं जिणप्पणीयं जिणप्परूवियं जिणक्वायं जिणाणुचिन्नं जिणप्पण्णत्तं जिणदेसियं जिणपसत्थं अणुवीइय तं सद्दहमाणा तं पत्तियमाणा तं रोयमाणा थेरा भगवंता जीवाजीवाभिगमणाममज्झयणं पण्णव सु” ॥ सू० १॥
___ छाया-इह खलु जिनमतम् , जिनानुमतम् , जिनानुलोमम् , जिनप्रणीतम् , जिनप्ररूपितम् , जिनाख्यातम् , जिनानुचीर्णम् , जिनप्रज्ञप्तम् , जिनदेशितम् , जिनप्रशस्तम् , अनुविचिन्त्य तत् श्रद्दधानाः तत् प्रतीयमानाः तद्रोचयन्त स्थविरा भगवन्तो जीवा. जीवाभिगमनामकमध्ययनं प्राज्ञापयन् ॥ सू० १॥
'इह खलु' इह-एतस्मिन् प्रवचने खल शब्दोऽवधारणे तथाच-एतस्मिन्नेव जिनप्रवचने नत्वस्मिन् शाक्यादिप्रवचने, अथवा इह-अस्मिन् मनुष्यलोके खलु शब्दो वाक्यालकारे । 'जिणअविरोधरूप से सूत्र का जो अर्थ के साथ-योग-सम्बन्ध है वह अनुयोग है । इसके विषय में उपासकदशाङ्गसूत्र की अगारधर्मसजीवनी टोका देखनी चाहिये ।
टीकार्थ- सूत्र में "खलु" यह शब्द अवधारण में या वाक्यालङ्कार में प्रयुक्त हुआ है । जब अवधारण में प्रयुक्त हुआ इसे माना जायगा-तब "इह खलु' का अर्थ होता है इसी जिनप्रवचन में, शाक्य आदि के प्रवचन में नहीं, क्योंकि जिनमत तो जिनप्रवचन में ही जिना. नुमत आदि विशेषणों वाला होगा, अन्य शाक्य आदि प्रवचनों में नहीं। और जब इसे वाक्यालंकार के रूप में प्रयुक्त हुआ माना जायगा-तब "इह खलु' का अर्थ होता है इस मनुष्यलोक में । मनुष्यलोक मानुषोत्तर पर्वत के पहिले २ आधे पुष्कर द्वीपतक है अतः वहीं तक यह जिनमत जिनानुमत आदि विशेषणों वाला है । इसके बाहर जो असख्यात द्वीप और
રૂપે-અવિરેાધ રૂપ-સૂત્રને અર્થની સાથે જે ચોગ (સ બ ધ) છે, તેનું નામ અનુગ છે આ વિષયના વધુ સ્પષ્ટીકરણ માટે ઉપાસક દશાંગસૂત્રની અગાર ધર્મ સંજીવની ટીકા વાંચી જવી. "इह खलु जिणमयं जिणाणुमयं त्याह
ટીકાથ–સૂત્રમાં “વસ્તુ આ પદ અવધારણમાં અથવા વાક્યાલંકારમાં વપરાય છે नतेने अवधारमा १५२राये मानवामा सावे, ते "इह खलु" मा पहन! अर्थ मा જિનપ્રવચનમાં “જ” માનવે પડશે, શાક્ય આદિ પ્રવચનોને અહી ગ્રહણ કરવા જોઈએ. નહીં, કારણ કે જિનમત તે જિનપ્રવચનમાં જ જિનાનુમત આદિ વિશેષણોવાળો હોઈ શકે –શકય આદિ અન્ય પ્રવચનમાં નહીં અને જ્યારે તેને વાકયાલકારમાં વપરાયેલું માનपामा मावशे, त्यारे तेने मथः ("इह खलु" न! मथ) "24 मनुष्य सोभा थरी भनुष्यલેક મનુષાર પર્વતથી પુષ્કર દ્વિીપ સુધી આવે છે, તેથી ત્યાં સુધી તે જિનમત, જિનાનુમત આદિ વિશેષણવાળે છે, તેની બહાર જે અસંખ્યાત છે અને સ્વયંભૂરમણ પર્ય.