________________
વૈરાગ્ય-સંભવ
c૭
જવા દે એની મહેબૂત આમ સમજાવીને ઈન્દ્રિયેની ભેગ યાચનાને શાન્ત કરી દે. આનું નામ ઈન્દ્રિ સાથેની વિરક્ત આત્માની ઠગબાજી!
અથવા તો બીજો અર્થ એ પણ થઈ શકે કે જે ઈન્દ્રિયોને આહારાદિની લાલસા થઈ છે તેને વીતરાગદેવમાં કે જિનવાણી વિગેરે સભામાં જોડી દેવી. આમ વિષયની ફેરબદલી કરી દેવા દ્વારા સદેવ ઈન્દ્રિયોને ઠગવી. આવી હોશિયારી વિરક્ત આત્મા જ બતાવી શકે. કેમકે તે સ્વ પરના ભેદજ્ઞાનને સ્વામી બન્યા હોય છે.
[१३४] प्रवृत्तेर्वा निवृत्तेर्वा न सङकल्पो न च श्रमः ।
विकारो हीयतेऽक्षाणां-मिति वैराग्यमद्भूतम् ॥३२॥
પૂર્વે “ચારૂ વૈરાગ્યના બે માર્ગ-રાજમાર્ગ અને કેડી આ માર્ગ બતાવ્યા હતા.
- હવે અદ્ભુત વૈરાગ્યનું લક્ષણ બતાવે છે કે, “જ્યાં વિષમાં પ્રવૃત્તિ કરવાને વિચાર પણ ન હોય અને ઈન્દ્રિયને વિષયેથી દૂર રાખવાથી શ્રમ પણ કરવો પડતો ન હોય અને છતાં ઈન્ટિને વિકાર સહજરૂપે ક્ષીણ થઈ જતા હોય તે તે અદ્ભુત કેટિને વૈરાગ્ય કહેવાય.ચારૂ વૈરાગ્યના રાજમાર્ગમાં ઈન્દ્રિયને વિષયેથી અપ્રવૃત્ત રાખવાને શ્રમ હોય છે અને. વૈરાગ્યના કેડીમાર્ગમાં વિષયમાં પ્રવૃત્ત થવાને વિચાર (સંકલ્પ) હોઈ શકે છે. આ બે ય જ્યાં નથી છતાં જ્યાં વૈરાગ્ય છે તે. અદ્દભુત” વૈરાગ્ય કહેવાય.'
