________________
અનુભવ સ્વરૂપ
૪૯૩
જીવન પ્રાપ્ત થયું છે, (૫) મિહના સંસ્કારને નષ્ટપ્રાયઃ કરી નાખ્યા છે તે આત્મા વ્યક્ત સ્વરૂપે અન્તરાત્મા કહેવાય. [९१२] ज्ञानं केवलसंज्ञ, योगनिरोधः समग्रकमहतिः ।
सिद्धि निवासश्च यदा, परमात्मा स्यात्तदा व्यक्तः॥२४॥ પરમાત્મા :
(૧) જેમને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું છે, (૨) ગનિરોધ થયે છે, (૩) સર્વકર્મને ક્ષય થયો છે, (૪) સિદ્ધિપદ પ્રાપ્ત થયું છે તેઓ વ્યકતસ્વરૂપે પરમાત્મા છે. (અવ્યક્તસ્વરૂપે તો મુક્તિએ જનારા ભવ્યાત્મ પણ પરમાત્મા કહેવાય.) [९१३] आत्ममनोगुणवृत्ती,
विविच्य यः प्रतिपदं विजानाति । कुशलानुबन्धयुक्तः,
प्राप्नोति ब्रह्मभूयमसौ॥२५॥ આત્માના જ્ઞાનાદિગુણે અને મનની સાત્વિકાદિ ત્રણ વૃત્તિઓને વિવેક કરીને આરાધક આત્મા ડગલે ને પગલે તે ગુણો અને વૃત્તિઓના સમતા કે વિષમતાના વિવિધ સ્વરૂપને બરાબર નજરમાં રાખે છે. એ જાગ્રત આત્મા પુણ્યાનુબન્ધી પુણ્યકાર્યથી યુક્ત બને છે અને એ કુશલાનુબન્ધી કર્મ દ્વારા તે મહાત્મા બ્રહ્મભાવ (મેક્ષ)ને પ્રાપ્ત કરે છે. [९१४] ब्रह्मस्थो ब्रह्मज्ञो, ब्रह्म प्राप्नोति तत्र किं चित्रम् ।
'ब्रह्मविदां वचसापि, ब्रह्मविलासाननुभवामः ॥२६॥
