________________
૪૯૮
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રંથ
[९२५] लोकेषु बहिर्बुद्धिषु, विगोपकानां बहिष्क्रियासु रतिः।
श्रद्धां विना न चैताः सतां प्रमाणं यतोऽभिहितम् ॥३६॥ [९२५] बालः पश्यति लिङ्ग, मध्यमबुद्धिर्विचारयति वृत्तम् ।
आगमतत्वं तु बुधः, परीक्षते सर्वयत्नेन ॥३७)
પ્રશ્ન-તે પછી એ દાંભિકેની બાહ્ય ક્રિયામાં તેને રતિ કેમ થાય છે? | ઉ-લોકો બહિબુદ્ધિ-સ્થૂલ બુદ્ધિ-છે. એમને વેષ ધારી દાંભિકની બાહ્ય ક્રિયાઓમાં જ રતિ થાય. પણ જે સજજન –બુધ પુરુષ-છે એમને તે જ્યાં સુધી તે તે વ્યક્તિની તે તે બાહ્ય કિયામાં મેક્ષ પ્રાપ્ત કરાવી આપવાના સામર્થ્યની શ્રદ્ધા ન બેસે ત્યાં સુધી એ કેરી બાહ્ય ક્રિયાઓ એમને પ્રમાણભૂત બનતી જ નથી.
કહ્યું છે કે જે બાળ (સ્થૂલબુદ્ધિલેક) છે તે બહારનો વેષ માત્ર જોઈને જ નમી પડે. વેષધારીના સદાચાર કે દુરાચાર તરફ તેની દષ્ટિ ન હોય; જે મધ્યમ પુરુષ છે તે માત્ર વેષ જોઈને નહિ પણ તે વેષ ધારીમાં યમ નિયમાદિ સદાચાર (વૃત્ત) જુએ અને પછી તેને નામે;
જે બુધ પુરુષ છે તે વેષ અને યમ નિયમાદિ સદાચારને જ જોઈને નમી ન પડે કિન્તુ એ યમ નિયમાદિ બાહ્યાચારને કહેનાર શાસ્ત્રતત્વની સત્યતાની કષ, છેદ અને તાપથી બરાબર પરીક્ષા કરે. જે તે શાસ્ત્ર તાપ પરીક્ષામાં પણ પસાર થાય તે તે શાસ્ત્રના આધારે આચરવામાં આવતા
