________________
૪૮૮
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ [८९७] न समाधावुपयोग, तिस्रश्चेतोदशा इह लभन्ते ।
सत्वोत्कर्षात् स्थैर्या-दुभे समाधिसुखातिशयात् ॥९॥
ચિત્તની પહેલી ત્રણ દશા-ક્ષિપ્ત, મૂઢ અને વિક્ષિપ્તસમાધિની પ્રાપ્તિમાં ઉપયોગી બનતી નથી. જ્યારે આ એકાગ્ર અને નિરૂદ્ધ ચિત્ત તે સત્કર્ષવાળું અને ધૈર્યવાળું અને સમાધિસુખની ગ્યતાવાળું હોવાથી સમાધિની અવસ્થા માટે ઉપયોગી બને છે. ૨૮
[८९८] योगारम्भस्तु भवे-द्विक्षिप्ते मनसि जातु सानन्दे ।
क्षिप्ते मूढे चास्मिन् , व्युत्थानं भवति नियमेन ॥१०॥
હજી વિક્ષિપ્ત ચિત્તમાં કદાચ સમાધિપ્રાપ્તિના ઉપાયને આરંભ થાય તે બને, પણ ક્ષિપ્ત, અને મૂઢ ચિત્તમાં તે રાગાદિના સંસ્કારોનું તોફાન જ હોય છે માટે ત્યાં તે અવશ્ય
સમાધિમાંથી વ્યુત્થાન (મનનું ઊઠી જવાનું) જ થાય. [८९९] विषयकषायनिवृत्तं, योगेषु चसश्चरिष्णु विविधेषु।
गृहखेलदालोपम-मपि चलमिष्टं मनोऽभ्यासे ॥११॥
(૧) વિષયકષાયથી નિવૃત્ત થએલું, (૨) મોક્ષના અનેક ઉપામાં જવાના સ્વભાવવાળું, (૩) ઘરમાં રમતા બાળકની જેમ અન્તર્મુખ બનેલું એવું વિક્ષિપ્ત ચિત્ત ચલ દશામાં હોય તે પણ અભ્યાસકાળની યોગ સાધના માટે યોગીઓને તે ઈષ્ટ છે.
૨૮૬. દ્વા. ઠા. ૧૧-૩૧, ૩૨