________________
૪૩૦
શ્રી અધ્યાત્મસાર પ્રત્યે આત્માને તે નિત્ય જ માને છે તેમજ એના જ્ઞાનાદિગુણેને બૌદ્ધોની જેમ ક્ષણિક નથી માનતા એ વાત ખ્યાલમાં રાખવી.) આત્મગુણત્પત્તિવાદીઓ બૌદ્ધોને કહે છે કે તમે જ્ઞાનદિગુણને ક્ષણિક માને છે એટલે તેને નિરન્વય નાશ થવાથી પૂર્વોત્તરભાવનો કમ, સ્મરણ વિગેરે ઉપપન્ન ન થાય. તે ઉપપન્ન કરવા માટે તમે જ્ઞાનાદિને સન્તાન માને છો. આ સન્તાન એ અમે માનેલા આત્માથી ભિન્ન પદાર્થ છે. તમે જ્ઞાનાદિસલ્તાન માને છે પણ આત્મા નથી માનતા. હવે અમે તમને પૂછીએ છીએ કે આત્માથી ભિન્ન (પર) તમે જે જ્ઞાનાદિસલ્તાન માને છે તેને કઈ જ ઉપયોગ નથી અર્થાત જ્ઞાનાદિસન્તાનમાં સત્તા માનવાનું કોઈ જ ફળ નથી કેમકે એ સન્તાન જેવી કોઈ વસ્તુ જ નથી. છતાં જે તેને વસ્તુ માને છે તે ક્ષણિક છે કે અક્ષણિક? જેિ ક્ષણિક હેય તે તે જ્ઞાનાદિગુણની જેમ તે સન્તાન પણ ક્ષણિક બન્યો. તે ક્ષણિક સત્તાન જ્ઞાનાદિના પૂર્વોત્તર ભાવને કમ શી રીતે ઉપપન્ન કરશે? અને જે તે સન્તાન અક્ષણિક છે તે તમારે ક્ષણિકવાદ નાશ પામે કહેવાશે. -આમ બે ય રીતે સન્તાનની સત્તા માનવાની કોઈ જરૂર નથી. વળી સન્તાની (જ્ઞાનાદિગુણ) અનિત્ય છે માટે સત્તાન પણ અનિત્ય જ બની જાય છે. એટલે એવા અનિત્ય સન્તાનથી પ્રતિક્ષણ નિરન્વયનાશશાલી જ્ઞાનાદિગુણે વચ્ચે પર્વાપર્યભાવ બનાવી શકે નહિ. માટે સન્તાન માનવાની કશી જરૂર નથી. સન્તાન વિના જ્ઞાનાદિ ગુણોને સન્તાની પણ કહેવાય નહિ. એટલે આત્મા ધ્રુવ છે એનાથી ભિન્ન
