________________
૩૦
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? જનોનેય તે કુગુરુ’ ‘મિબાદૃષ્ટિ’ ‘નાસ્તિક’, ‘કાફર આદિ કહી ઉવેખે છે એટલું જ નહિ, ધર્મઝનૂનવશ વખતે તેમનો અનાદર અને અપમાન કરતાં પણ તે અચકાતા નથી.
આની સામે લાલબત્તી ધરતાં “સુવિહિતશિરોમણિ આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે જે બુલંદ ઉદ્ઘોષ કર્યો છે (યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય, શ્લોક ૧૩૪–૧૪૨) તેનો પડઘો ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી મહારાજે સ્વરચિત દ્વત્રિંશ ત્રિશિકા ગ્રંથમાં પાડયો છે: “દૃષ્ટિરાગના ઘેનમાં જાણેઅજાયે થતો, અન્ય મત-પંથમાં રહેલ સાચા સંતોનો ઉપહાસ એ મિથ્યાત્વરૂપ મહાપાપને નિમંત્રણ છે, ભલે ને એ ભૂલ અજ્ઞાનથી થતી હોય, તોય એનો દંડ અવશ્ય, થાય છે.”" કાયદો જાણતા નહોતા‘કાયદાનું જ્ઞાન નહોતું'—એ બચાવ કોર્ટમાં ચાલતો નથી. કર્મની કોર્ટ પણ એ બચાવ સ્વીકારતી નથી—“Nature does not pardon ignorance.” રખે મુક્તિપથના પ્રવેશદ્વારથીય દૂર રહી જવાય
બાહ્ય લિંગ-વેશથી નિરપેક્ષપણે સાચા સંતોને ઓળખવાની આંતરસૂઝનો અભાવ એ વાત છતી કરે છે કે એ વ્યક્તિ હજુ પારમાર્થિક મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશ પામી જ નથી. ઓઘદૃષ્ટિમાંથી જીવ યોગદૃષ્ટિમાં આવેલ ત્યારે જ મનાય છે જ્યારે પુરુષ સાથે તે પુરુષ છે' એવી
ઓળખપૂર્વકનો તેને યોગ પ્રાપ્ત થાય. આને જ શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં ‘યોગાવંચકપણું કહે છે." મુકિતપથનું પ્રવેશદ્વાર આ યોગાવંચકપણું છે. પ્રથમ યોગદૃષ્ટિની ભૂમિકામાં રહેલ મુમુક્ષુને પણ એ પ્રાપ્ત હોય છે. આથી, પ્રથમ યોગદૃષ્ટિમાં રહેલ શ્રેયાર્થી પોતાના મત-પંથમાં પણ સાચા-ખોટાને પારખવાની સૂઝ ધરાવતો હોઈ, ભાવ-આચાર્યનાં જ ભકિત-બહુમાન કરનારો હોય છે.૧૭
સ્વમતમાં રહેલ કે અન્ય મત-પંથમાં રહેલ આત્મજ્ઞાની સંતોને વ્યક્તિ ઓળખી ન શકે તે એ સૂચવે છે કે તેની દૃષ્ટિ ઉપરથી મોહનું -દૃષ્ટિરાગનું પડળ હજુ ખરયું નથી; અને, તેનો ભાવમળ ઘટયો નથીપારમાર્થિક મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશઅર્થે જરૂરી ચિત્તશુદ્ધિ થઈ નથી. જેની દૃષ્ટિ સારી હોય તે જેમ બાહ્ય રૂપને બરાબર પારખી શકે છે તેમ જેનો
