________________
૧૦૪
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? અને વિદ્ધભૂત તત્ત્વોને પોતાના માર્ગમાંથી દૂર રાખવાની ચાવી હાથ કરવી, સાધના અંગે વિશદ અને પારદર્શી દૃષ્ટિ પ્રાપ્ત કરવી વગેરે હોય. .
સાધનામાં માર્ગદર્શનાર્થે મુમુક્ષુએ તે જ ગ્રંથોનું શ્રવણ-વાંચન-પરિશીલન કરવું કે જે જીવનને ઊર્ધ્વગામી બનાવવાની પ્રેરણા અને માર્ગદર્શન આપતાં હોય, જડ જગત પ્રત્યે વૈરાગ્ય જગાડતાં હોય. જીવસૃષ્ટિ પ્રત્યે આત્મીયતા અને સહાનુભૂતિભર્યા વ્યવહારનાં ઉદ્ઘોધક હોય, પરમાત્મભક્તિનાં પોષક તથા દેહાત્મબુદ્ધિની ભ્રાંતિમાંથી મુક્ત કરી સ્વરૂપ પ્રાપ્તિની પ્રેરણા અને માર્ગદર્શન આપતાં હોય. આવું સાહિત્ય મુમુક્ષુ માટે પોતાનું, બીજું બધું પારકું –પછી ભલેને એ પોતાના મત-પંથનું લેબલ ધરાવતું કાં ન હોય. જેનામાં સાચી મુમુક્ષા પ્રગટી હોય છે તે આત્માઓ આંતરસૂઝ વડે સ્વત: આ વિવેક કરી લે છે. એમની દૃષ્ટિ એટલી નિર્મળ અને પારદર્શી થઈ ગઈ હોય છે કે તે સાચો માર્ગ આપમેળે શોધી કાઢે છે. માર્ગાસારી પ્રજ્ઞા આ વિવેક સહજ કરી લે છે. એટલે તત્ત્વગ્રાહી દૃષ્ટિવાળા સાધકો સ્વ-પર દર્શનના આત્મદર્શી આખપુરુષોનાં વચનમાંથી પોતાને જોઈતું માર્ગદર્શન અને પ્રેરણા પ્રાપ્ત કરીને આત્મવિકાસ સાધી શકે છે.
આત્મજ્ઞાની મહાપુરુષોનાં રચેલાં ગ્રંથોનું શ્રવણ-વાંચન-મનન સર્વ દેશ-કાળ-પંથના મુમુક્ષુઓને ઉપકારક બની શકે છે. કિંતુ, એવા ગ્રંથોમાંય કાળના વહેણ સાથે કચરો-કસ્તર પેસે છે. વળી, કોઈ પણ સારી વસ્તુની નકલ જગતમાં થતી જ રહે છે તેમ સત્યનો સાક્ષાત્કાર પામ્યા વિનાની
વ્યક્તિઓની કૃતિઓ પણ ધર્મશાસ્ત્રો તરીકે ખપતી હોય છે. તેથી, આત્મજ્ઞ સરના વિરહમાં શ્રેયાર્થીએ જાગૃત રહી સ્વપ્રજ્ઞાથી ‘શાસ્ત્રોને પારખવાં ઘટે. જીવોના વધની પ્રેરણા જે આપતા હોય, નિમ્ન વાસનાઓ, વિકારો અને શુદ્ર વૃષણાઓને જે પોષણ અને ઉત્તેજન આપતા હોય, સ્વમતપંથ-સંપ્રદાય સિવાયના અન્ય મત-પંથો પ્રત્યે દ્વેષ, ધૃણા કે તિરસ્કારની લાગણીને જે બહેકાવતા હોય કે અહ-મમની વૃત્તિને જેમાંથી ઉત્તેજન મળતું હોય એવા ગ્રંથો આત્મજ્ઞાની પુરુષોની કૃતિ હોઈ ન શકે. આત્માનુભૂતિસંપન્ન મહાપુરુષોના ગ્રંથોની કેટલીક આગવી વિશેષતાઓ હોય છે: એ ગ્રંથો૧. જીવમાત્ર પ્રત્યે પ્રેમ, સહાનુભૂતિ અને આત્મીયતાભર્યો વ્યવહાર
કરવાની પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન આપતા હોય છે
