________________
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? “ગામમાં તેમનો એક પાડોશી અધરચંદ્ર હતો. તે રામતનું ચાટુજયની આ પ્રગતિથી અને તેની વધેલી આબરૂથી બળતો હતો. તેથી વખતોવખત તે રામતનુને બદનામ કરવા તેના ઉપર કંઈક દોષારોપણ કરવા અને નુકસાનીમાં ઉતારવાના પ્રયાસો કર્યા કરતો. તેની આ માનસિક વૃત્તિથી રામતનું સાવ અજાણ હતા. '
એક વખત રજાઓમાં રામતનુ પોતાને ગામડે આવ્યા. અધરચંદ્ર પહેલેથી જ બે ત્રણ ગુંડાઓને તૈયાર કરી એક દુષ્ટ યોજના ઘડી રાખેલી. બહારથી કોઈ એક આવારા સ્ત્રીને ત્યાં બોલાવી રાખેલી. યોજના એ હતી કે કોઈ એક દિવસે આ સ્ત્રી ખોટી હોહા કરી રામતનુ ઉપર લાંછન લગાડે, અને તે જ સમયે, તેની રક્ષાના બહાને આ ગુંડાઓ અને અધચંદ્ર તેના ઉપર તૂટી પડે. '
“એ યોજના મુજબ જ થયું. એક દિવસ બહારથી રામતનુબાબુ ઘેર આવી રહ્યા હતા. બપોરનો વખત હતો. એક નાની સૂમસામ ગલી હતી, ઠરાવેલા સ્થાને તે સ્ત્રી ઉભેલી. રામતનું તેની પાસેથી નીકળ્યા કે તેણે ખૂબ મોટેથી બૂમાબૂમ કરી મૂકી: ‘છોડ, છોડ, બદમાશ, અરે તું બ્રાહ્મણ શિક્ષક થઈને મારી લાજ લૂંટવા ઇચ્છે છે? અરે, કોઈ મને બચાવો.” રામતનુના તો હોશકોશ ઊડી ગયા. પેલી તો રામતનુની સાવ નજીક આવી ગયેલી, અને તેણે પોતાનાં વસ્ત્રો અસ્તવ્યસ્ત કરી દીધેલાં. અધરચંદ્ર તો ગુંડાઓ સાથે ત્યાં લપાઈને બેઠો જ હતો. તે તરત આવી પહોંચ્યો, હોહા કરવા લાગ્યો અને ગાળો ભાંડતો તે રામતનુને મારઝૂડ કરવા લાગ્યો. ગુંડાઓ પણ તેને ઝૂડવા મંડી પડયા. રામતનુને તો કંઈ સમજ જ ન પડી કે આ બધું શું છે અને શા માટે થાય છે. શોરબકોર સાંભળી આજુબાજુનાં ઘરોમાંથી લોકો બહાર દોડી આવ્યા. સારી એવી ભીડ જામી ગઈ
ગામના લોકો રામતનનો સ્વભાવ જાણતા હતા અને તેથી તેના પ્રત્યે અત્યંત સહાનુભૂતિ અને શ્રદ્ધા રાખતા હતા. પ્રાયઃ બધા પર તેનો ઉપકાર હતો.
રામતનના ઉપકાર તો અધરચંદ્ર ઉપર પણ કંઈ ઓછા ન હતા. પાડોશી હોવાને લીધે તે ઘણી યે વખત તેમની સહાય મેળવી ચૂકેલો. એક વખત આખા ગામમાં પ્લેગ ફાટી નીકળેલો. અધરચંદ્ર પણ એમાં સપડાયો હતો. તેને બે ગાંઠ નીકળેલી. ઘરના બધા માણસો પણ તેને છોડીને ચાલ્યા ગયેલા. એ વખત એક રામતનુબાબુ એવા નીકળ્યા કે જેમણે પોતાના પાડોશી અધરની ચોવીસે કલાક સેવા કરી, દવા-દારુ કર્યો અને એને બચાવી લીધો. ઘરના માણસો તો દશ દિવસે પાછા ફરેલા. છતાં, કૃતન અધરચંદ્ર આજે આ આસુરી પ્રવૃત્તિમાં કામે લાગ્યો હતો.
“પણ ભગવાન તો બધું જુએ જ છે. ત્યાં એકઠાં થયેલા ગામવાસીઓમાંથી લગભગ બધા જ રામતનુને સાચા સપુરુષ અને નિર્દોષ માનતા હતા અને અધરચંદ્રને દોષિત! તેઓ અધરચંદ્રના દુષ્ટ સ્વભાવથી પરિચિત હતા જ. તેમાંના એક તે સ્ત્રીને પણ ઓળખી લીધી. પાસેના ગામની જ તે. એક બદનામ કુલટા હતી. તેનો તો આ જ ધંધો હતો. ગુંડાઓ પણ ઓળખાઈ ગયા. લોકોએ તરત રામતનુને
