Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaverAbdhi graMthazrayI sAtuvAda 1- nirNaya prabhAkara - anuvAda 2 - jinamUrtAipradIpa - anuvAda 3- jinabhakti prakAza - anuvAda -: pra..kA..za..ka :zrI zAsataTakoddhArakasUrijI jaina jJAnamaMdira
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tika) | tIrthAdhirAja zrI zatruMjayagirivarAya namaH | ' (4 ) zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI graMthamAlA - graMthAMka - 122 zrI jhaverAbdhi graMthagayI sAtuvAda 1- nirNaya pralAThara - anuvAda 2 - jinamUrtipradIpa - anuvAda 3- vinamanti praSThAza - anuvAda - saMgrAhaka :zrI trijya devasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-zAsanaprabhAvaka zA..sa.na..kaMTa.ko.ddhA...ka pU. A. zrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra zAsanasamudAyafhatavatsala - aneka graMthonA anuvAdaka - jyotirvida pa. pU. AcArya zrI narendrasAgarasUrijI ma. -: pra..kA..za..ka :5) zrI zAsanakaTakoddhArasUrijI jaina jJAnamaMdira che ' vya. zA. jItendradhumA2 laheracaMda . s22, jI. bhAvanagara, vAyA taLAjA, mu. ThaLIyA-364145.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ C : zreya zahAyaka : ) da rUA. 21,000-00 0 pa. pU. gacchAdhipati sva. A. deva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratna pravacana prabhAvaka, sUrimaMtra ArAdhaka pa. pU. A. zrI harSasAgarasUrijI ma. nA upadezathI zrI jaina zve. mU. pU. tapAgaccha saMgha - malADa, muMbaI. taraphathI vaizAkha zuklA-11 - vIra saM. - 2533 sane - 2007 zAsanasthApAtAdito. vi. saM. - 2013 nakala - 500 kiMmata rU. 01 - 00 % prAptisthAna :- zrI zAsana kaMTakodhdhArakasUrijI jaina jJAnazALA The. girirAja sosAyaTI, mu. pAlItANA - 364270. dharaNIdhara - 9426413912
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ II S A bukanI aMdara pUjya - gItArtha mUrdhanya - mUnirAja zrI jhaverasAgarajI mahArAja sandabdha traNa kRtiono samAveza karavAmAM Avela che. je kRtio Aje alabhyaprAya banI cukI che. jenA nAmo 1. nirNayaprabhAkara, 2. jinamUrti pUjA pradIpa ane 3. jinabhakti prakAza Aje mUrti ane sAdhu upara azraddhA pedA karAve tevA viSama vAtAvaraNamAM ane "e AtmopakArI - bhavanitAraka evA te baMne deva-gurUno sadbhAva, temanI sevA pUjA bhakti Adi aMge AjanA judAM judAM nAstikamatavAdI vaktAo ane lekhakodvArA bInajarUrIAta tarIke lekhAvAI rahI che. tevA prasaMge AvA sAhityanA prakAzananI khAsa agatyatA gaNAya ke jenA vAMcanathI zraddhALu AtmAonI zraddhA majabUta bane che ane deva-gurU dharma prati sUgavALA, azraddhAvALA hovA chatAM samajI - vicAraka evA navayuvako Adine zraddhAvAna banAvA pAme ane potAne Atma vistAraka evA sAcA raste caDhAve. - 1 - te traNa graMthamAMnA pahelA nirNayaprabhAkara' nAmanA graMthamAM vAdI munizrI ratnavijyajI mahArAje sAdhu aMge karelA pratipAdano aMge ratalAmamAM paMDito ane zrAvakonI jAherasabhAmAM prativAdI munizrI jhaverasAgarajI mahArAje . zAstrapATho ApavA pUrvaka vAdI muninA pratipAdanono pratIkAra pUrvaka karavA temane nirUttara karelA. A sabhAmAM nirNAyaka tarIke kharataragacchanA A. zrI muktisAgarasUrinA rAjyamAM kharatarIya upA. zrI bAlacaMdragaNi tathA saMvegI munizrI RddhisAgarajIne ratalAma zrI saMghe bolAvelA. te baMnee vAdI, pratIvAdInA pratipAdano ane te aMge ApelA zAstrAdhArone tyArabAda paMDita parSadAno nirNaya A badhAnI saMkalana karIne vikrama saM. 1930 nA vaizAkha - suda 8somavAranA roja te saMkalita pUrAvAone nirNayaprabhAkara' nAma ApavA pUrvaka jAhera karela. je graMtha, Aje alabhyaprAyaH banI cUkela che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. tevIja rIte jinamUrtipUjA pradIpa' nAmanI bIjI kRtinI udbhAvanA e rIte thavA pAmela che ke pU. mUnirAjazrI jhaverasAgarajI mahArAja, ratalAmamAM bIrAjamAna hatA. te vakhate mUrti mAnanAra ane mUrtine nahi mAnanAra evA be zrAvako, temanI pAse AvelA ane mUrti nahi mAnanAre - "mUrti, AgamamAM mAnavAnuM kayAM jaNAvela che, jaDamUrtine pUjavAthI te zuM kalyANa karavAnI hatI ? vagere vAto karavA mAMDI. tene vistArathI samajAvavA mATeno samaya Apyo. saMdha taraphathI be - traNavAra bolavavAmAM Avyo chatAM na ja AvatAM ane te pradezamAM sthAnakavAsI - lokAgacchIono mUrtiniSedha pracAra vadhAre hovAthI 400nI jaina zrAvaka - zrAvikAnI medanI vacce gItArtha mUrdhanya evA pU. jhaverasAgarajI mahArAje jAhera pravacana rAkhavA pUrvaka "jinamUrti bharAvavAmAM, te sthApanA mUrtinA darzanamAM, tenI sevA-pUjA-bhakti thI thatA lAbho, jinamaMdiranI jarUrIAta keTalI che te aMge, tIrthayAtrAthI zuM lAbho ?" vigere viSayo, zAstranA AdhAro ApavA pUrvaka carcelA hatA. A badhAno saMgraha karIne ratalAmanA zrI saMghe 1930 AsapAsamAM chapAvIne gAmogAma pracArela. A kRti paNa alabhyaprAyaH banI cukI che. - 3 - trIjI teozrInI kRti "jinabhaktiprakAza' nAmanI che. temAM jinezvaradevanA cAre nikSepAnI sthApanA, sthApanA nikSepAnI agatyatA, sthApanA nikSepavALI jinamUrtinA darzana - sevA - pUjA bhakti - aMgaracanA - AratI Adi kriyAthI thatA lAbho, tIrthayAtrAmAM thatA lAbho AdinI chaNAvaTa karela che. jenI tAjetaramAM pAlItANA jaMbudvIpa' saMsthA taraphathI punarmudraNa (alabhyaprAya banavAthI) thayela che. A traNeya kRtio, AjanA bhautikavAdanA jamAnAnA raMge raMgAyelA ane sthAnakavAsI tathA lokAgacchIya munirAjonI temaja mUrtipUjA virodhI varganA vaktAothI mUrtine na mAnavAnI zraddhAvALA banatA jatA jainadharmIonA bhadrika AtmAo deva ane gurUnA rAgI banavA pAme temaja tevA azraddhAjanaka vAtothI ubhagI javA pAmelA AtmAo unmArga choDI sanmArganI upAsanA karatA thAya te zubhAzaye "jhaverAbdhikRtitraya saMgraha'mudrita karavAmAM Ave che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zAsananA sadbhAgye A traNeya mudrita kRtio to mane maLI nathI, paNa bhAvanagara AtmAnaMda jaina sabhAnA hastalikhita jJAnabhaMDAramAM hastalikhita prato uparathI teno vi. saM. 2006-11 nI sAlamAM kopI meM karelI hatI te Aje. mudrita karAvIne, te pU.gItArtha mUrdhanya pU. munirAjazrI jhaverasAgarajI ma. nI kRtione punarjIvane ApavA bhAgyazALI banyo chuM. A kRtionA mananapUrvakanA vAMcanathI sujJone ane ajJone paNa pratIti thaze ke - pU. gItArtha mUrdhanya evA pU. munirAja zrI jhaverasAgarajI ma. nI mananapUrvakanI vAMcanazakti, zAstronA pUrvApara saMbaMdhonuM saMyogIkaraNa karavA pUrvaka zAstrakAronA hArdane talasparzitayA ukelanI zakti, te pAThonA rahasyo khullAM karavAnI tathA te te pAThone susaMgata sthAne yojavAnI ajabagajabanI zaktinA darzana, Dagale ne pagale jarUra thavA pAmaze. AvA bhavya jIvopakArI sAhitya prakAzanamAM Arthika sahAyanA upadezaka - 5. vi. jinAgamasevI A. zrI dolatasAgarasUrijInA laghugurubaMdhu 5. vi. A. zrI harSasAgarasUrijI dhanyavAdane pAtra che. li. A. narendrasAgarasUri (2063 mahAsuda 5 "vasaMtapaMcamI') > kn
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA gI...tArtha...mU.dha.nya pU. munivara zrI jhaverasAgarajI mahArAjazrI kRta zrI nirNaya prabhAkare zALavAda (.-1)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi gratyacI. sAtuvAda gItA..rtha mUrdhanya pU. munipravara zrI jhaverasAgarajI mahArAjazrI kRta zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda I L0 | zrI gurucco namo kvanizam . zrI nainendravavaH samasti gahanaM syAdvAdamudrAMkitaM, tatprodghATanapATa veti nipuNaM buddhi vidhattaM bhRshm| zrI nAbheyajino "vivAdanidhanaH sanmArga samvardhanaH, yainairSe prasRto bhavecchamavidhiH zalyAntakRjjantuSu // 1 // syAdvAdakI mohara karake baMda hai IsI vAste atyaMta gahana hai aisA zrI jinezvara devakA vacana hai, usake kholanemeM nipuNa esI buddhi, zrI RSabhadeva svAmI mujhe do. atizaya karake. kese hai RSabhadeva svAmI ?, vivAdakA nAma hai jisame; kyuki kSAyika jJAnameM vivAdanA abhAva hai; phera kaise? sanmArga, baDhAne vAle hai, jisa buddhike dene se yaha merA parizrama, graMtharacanArUpa jIvoke viSe phile huvA (chatAM) logo ke cittakA jo zalya usake nAzakA karanevAlA hove. (hoMge) 5 1 / - zrI siddhAMtavacaHprasArikiraNaimithyAsaraH zoSayan, vAdadhvAnta:nivAraNaikataraNirdAdri zItApahaH / zAstrAnekavicArasArakalitaissannItidharmAnugairvAkyairyo nitarAM prakAzayati saddharmasya marmavrajam // 2 yumam | vaha kaunasA parizrama hai? ki jo parizrama vAdarUpa aMdhakArane nAza karaneko sUryake samAna hai, aura ahaMkArarUpI himakA gAlane vAlA hai, phera jo zrI siddhAMtane vacanonI phelI huI kiraNo karake mithyAjJAna rUpI talAvako
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ : zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda sukhAtA thakA zAstroke aneka vicArakA sAra karake saMyukta aura nyAya dharmako anuyAyI ese vacano karake saddharmaka marma samudAyakuM acchItare - prakAzana karatA hai? | 2 | nitA paMcoTA nirNaya kiyA vRttAMta yadyapi saMskRta bhASAmeM likhanA prAraMbha kIyA, paraMtu sAdhuvarga tathA zrAvakavargane Agrahase lokabhASAme sarvaka upakAra nimitte zahara ratalAmameM likha gayA so yaha hai kina:: tihAM prathama Isa takarArake nirNaya karaneke avasarameM 3 vAtakA vicAra karanA avazya ucita huvA, prathama to jinadharmameM kinake vacana pramANa hote hai? | 1 | dusare vyavahAra kitane hai? jInake anuyAyI dharmavyavahAra calatA hai || tisare jina zAsanameM mArgapravRtti, nivRtti, vihAra, upadezAdikameM kisakA mukhyapaNA hai ? | 3 || tihAM prathama vicAra yaha hai ki - jinadharmameM kisake vacana pramANa hote hai? isakA nirUpaNa karate hai artha to sarvajJadeva prarupaNa karate hai usake anuyAyI gaNadhara, hRtadhara, pratyekabuddhAdi aMgopAMga, prakIrNakAdi graMtha racate hai, jisatare 45 Agamake aMtargata zrI naMdIjI sUtram graMthokI naMda(noMdha) karI tisameM 73 siddhAMtakA nAma likhA aurabhI rUvaeNyApuM vaDasasahassA | Is Isa pAse 14000 paInA sUcita kIe. IsIko saMskRtame prakIrNaka kahate hai, bhASAmeM prakaraNa bolate hai. so sarva pramANa have. jisatare causaraNa pannA pramukha kaMI pannAkA nAda (nAma) naMda (noMdha) meM nahIM hai to bhI IhAM Adi zabda karake 14000 patroke grahaNa kie gae hai. IsI vAste 45 AgamakI ginatImeM ve gine jAte hai aura pramANa hote hai, IsItare aurabhI sarva 14000 paInne pramANa hote hai aura vyavahArasUtram 5 aura ThANAMgameM 10 ke ThANemeM 4 sUtrake nAma naMdIko khUMda (noMdha) se jyAdA milate hai. so sarva pramANa hue. jisane 45 mAne usakuM pUrvokata vacanAnuyAyI sarva mAnanA ucita hai aura sUtra sarvasUcanAkAraka hai. yahurum sUtrakRtAM prathama zrutaskaMdha prathamAdhyayane //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda | (3) sutteNa suttiyacciya atthA taha sUciyA ya sujuttAya / to bahu viyappauttA payAya siddhANAdIyA // 21 // niyuktigAthAvRttiryathAarthasya sUcanAtsUtraM, tena sUtreNa kecidarthAH sAkSAt sUcitAH, mukhyatayopAttAstathA'pare sUcitAH arthApatyA kSiptAH, sAkSAdanupAdAnepi dadhyAnayanacaudanayA tadAdhArAnayanacodanavaditi, evaM ca kRtvA caturdazapUrvavidaH parasparaSaTsthAnapatitA bhavaMti // ityAdi // yAvatte sarvopi yuktAyuktapathanagAH // sUtropAttA eva veditavyAH // artha : sUtra, sUcanA karatA hai, Isa vAte koI artha to sUtrase sAkSAt sUcita hote hai aura koI artha arthApattise labdha hote hai. so sarva sUtropAtta hI jAnane. Isa vacanase jo sUtrameM pratyakSa nahIM likhI aura pramANa yuphitase vA pUrvAcArya jo pramANIka hue jinakI banAI paMcAMgIke aMga / sulyo sva7 paDhamo vIgo niSuttinIsino maLio // to niravabheso si vITI dorDa anugo / 2 / Isa bhagavatIjI zataka 25 udezeke pAThase avazya pramANa kartavya hai. vA jinake guNake varNana paMcAMgImeM ho gae vA jinone siddhAMtokA saMgraha kiyA vA anya bhI jo AtmArthI hue unake vacanase jAhera hotI hai vaha bhI AtmArthIkuM sUtra sadeza pramANa karanA ucita hai. kyuki zrI mahAvIra svAmI ke nirvANa bAda 1000 varSa taka to pUrvazruta (thA) rUdA yaduvAM pavityAM 20 zata 8 uddezake // jaMbUddIveNaM dIve bhArahe vAse ImIse osappiNIe devANuppiyANaM kevaIyaM kAlaM puvvagae aNusajjissati ? go0, jaMbUdIveNaM dIve bhArahe vAse mamaM egaM vAsasahassaM puvvagae aNusajjissai | artha H gautamasvAmI, zrI mahAvIrasvAmImuM pUchate hai. he bhagavan! jaMbUdvIpameM (ka) bharatakSetramaiM Isa avasarpiNImeM ApakA pUrva zruta, kitane kAla taka rahegA? bhagavAna utara kahe hai - he gautama! jaMbudvIpameM bharatakSetrame mere pIche 1000 varSa taka pUrvagata zrata rahegA | Isa vacanase.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda . ora phera bhagavAnane mahAnizIthajI sUtrameM yaha kahA hai ki mere piche kucha adhika 1250 varSa bAda zAsanameM kitaneka kuguru hoge piNa sarva na Doge tathA ca tatpAThaH // se bhayavaM kevaieNaM kAleNaM vahe (pare) kuMgurU bhavissihitti ? goyamA ! ioya addhaterasaNhe . vAsasayANaM sAiregANaM samaIkvaMtANaM parao bhaviMsu, se bhayavaM keNaM aTeNaM ? goyamA ! takkAla iDDI-rasa-sAya-gAravasaMgae mamakAra- . ahaMkAraggahie aMto sayaMjjalaMta bodI ahamahati kayamANase amuNiyasamaya salamA(?) vegaNI (mANA) bhavisuM, eeNaM adveNaM, se bhayavaM ? kiM savvevi evaMvihe takkAlaM gaNI bhavisuM ? goyamA ! egaMteNa no savve // sa. 51830 12 yaha abhiprAya hai magavAna nivAe pAha sADhebArase varSathe bhItarake AcArya vA sAdhu have so sarva zuddha kriyApAtra mAtmA. huve.. - Isase bhI yaha vAta arthapatti sUcita huI ki zrI mahAnizIthasUtraka 5. adhyayanameM tIrthakarake sadeza kahe hai aura unaki AjJA, tIrthakarakI AjJA samAna nahI saMdhana 42nI yADime tathA ca tatpAThaH // se bhayavaM kiM titthayarasaMtiaM ANaM NAikkamijjA uyAhu AyariyasaMtiyaM ? goyamA ! cauvvihA AyariyA bhavaMti taM jahA - nAmAyariA, ThavaNAyariA, davvAyariyA, bhAvAyariyA - tatthaNaM je te bhAvAyariyA te titthayarasamA ceva daTThavvA, tesiM saMti ANaM NAikkamijjA // 1 // "dUsarA vicAra aba karate hai ki vyavahAra kitane hai ? jinake anuyAyI pravRtti-males yA sevana 2rI tI hai. yaduktaM bhagavatyAM 8 zatake - 8 - uddeze // kaIviheNaM bhaMte vavahAre paNNattA ? goyamA ? paMca vavahAre pannate, taM jahA Agame, sutte, ANA, dhAraNA, jIe // tadvRtiryathA - vyavaharaNaM vyavahAro, mumukSupravRti - nivRtirUpa: iha tu tannibaMdhanatvAt, jJAnavizeSopi vyavahAraH, tatrAgamyate
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda paricchidyaM te'rthA anene tyAgamaH, ke vala-manaHparyAyA-vadhipUrvacaturdazanavakarUpastathA zrutaM zeSamAcAraprakalpAdi navAdi pUrvANAM ca zrutatvepi atIMdriyArtheSu viziSTajJAnahetutvena sAtizayatvAdAgamavyapadezaH vevanaviti ityAdi artha H gautamasvAmI pUchate hai. he bhagavan vyavahAra, sAdhake pravRtti nivRtti rUpa vyavahArakAraNa jo jJAnavizeSa, so tine prakAranA hai ? bhagavAna utara kahai hai - gautama ! vyavahAra pAMca prakArakA hai. Agama! zrata, AjJA, dhAraNA, jIta, IsI mujaba zrI sthAnAMgasUtra, vyavahAra bhASya, pravacanasArodvAra pramukha aneka zAstromeM IsakA varNana kiyA hai ? - aba inakA vivarana likhate hai - prathama - Agama vyavahAra, jo kevalI, mana:paryava jJAnadhArI, vA avadhijJAnI, vA catudaza pUrvadhara, vA navapUrvadhara, inake sAmane jo prAyazcittAdi dharmakAryameM pravartanA ! dvitIya - zrutavyavahAra, jo nizIthAdika zrutake anuyAyI pravartanA tRtIya - AjJA vyavahAra jisatare paradezame gItArthakuM sunakara vahI jAnekI zakti nahIM rahanese gupta saMketapadase saMdeza bheja kara unakI AjJA maMgAkara use mujaba pravartanA, caturtha - dhAraNA vyavahAra, jesA koI gItArthane koIko koI vakhata kucha aparAdha dekha kara prAyazcita diyA thA. usakuM dhAraNa rakhakara phera koI sametatulya aparAdha honese gItArthake abhAvameM usI mujaba prAyazcitAdi lenA, paMcama-jIta vyavahAra. . "jIta' kahatAM bahu zratoMkI AcaraNA, jisatare "koI vAta sUtrame. nahIM hai aura koI vakhata mahApuruSone dravya-kSetra-kALa-bhAva-saMhanana pramukha dekhakara usake pravRtti karI aura bahuta gItArthone usakuM pramANa karI, koIne 'niSedha nahIM karI usakuM satya samaja kara usa mujaba pravartanA aura yaha pratIta rakhanA ki yaha bAta asatya hotI to gItArthaloga isakuM manA karate. yaduktaM vyavahArabhASye dazamoddezake // jaM bahUhi gIyatthUhi AiNNaM taM jIyaM // punaH vyavahAravRttau ca bahuso bahusuaehiM jo vatto na
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda ya nivArio hoI vattaNuvatta pamANe jIeNa kayaM havaI avaM vatto . nAma ikkasi, aNuvatto jo puNo bitiyavAre, taiavAre vatto pariggahio mahANeNaM (mahANubhAveNaM) / yadyanRtaM syAt bahuso bahussuehiM vArio huto jarA na nivArio tamhA tadahiyavyaM satyametaditi aura sII (r)d seo, yA mAya25u al, yA 485 kaho cAhe maryAdA kaho, cAhai nIti kaho, cAhe vyavasthA kaho. sarva paryAya za06 hai. ays sel hai - vyavahAravRttimeM - jItamAcIrNamityanarthAtaraM punaH paMya'payU meM 51 hai - kalpo nAma nIti-maryAdA-vyavasthAAcaraNamityanarthAMtaraM / ... ' ora jo "AcaraNA chede vaha jamAlIke tulya siddhAMtane kahA hai aura "mahApAparAziko vaha utpanna karatA hai sUyagaDAMgakI niyukti meM likhA hai| Ayariya paraMparaeNa AgayaM jo u cheyabuddhie / koveI cheyavAI jamAli nAsaM sa nAsei // 1 // artha : mAyA~ 5252||se ho pAta calI AI usakuM chedana karanekI buddhi jo kare so jamAlike tare nAza prApta Doya // tathA mahAnIzIya sUtra meM bhI dUsare adhyayanameM yaDa 418 haiN| savvesiM pAvakammANaM aMgIbhUyANa jattiyaM rAsi bhave / tamasaMkhaguNaM vayatava - saMjama cArittakhaMDaNa - virAhaNeNaM / ussuttummagga pannavaNa-pavattaNaAyaraNo-vekkhaNo Naya samajjiNe aparimANagurutuMgamaMhayA, ghaNa niraMtarA pAvarAsi / artha : prata, ta5, saMyama, yAri3 -virAdhanA karanese, usUtra - unmArga ko prarupaNA, pravartanA karaNese aura AcaraNArka tyAga karaNese jIva, saMpUrNa pApakarmakI rAziko IkaTTI kare usasethI asaMkhyAtaguNI pramANarahita bahota bhArI pAparAzIkuM paidA karatA hai. punaH bRhatkalpabhASya meM bhI l hai| AyaraNA vihuANA aviruddhANa vi hoI ANatti iha titthayarAsAyaNatti tallakkhaNaM ceyaM // 1 // artha : AjJAnuyAyI puruSokuM bhI AcAraNA hai so bhI AjJArUpa pramANa
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthathI. sAtuvAda (7 hotI hai, aura jisane AcaraNA nahI mAnI usane tIrthakarakI AjJAko bhI nahI mAnI. tava vaha tIrthakarakI AzAtanA kAraka huvA, IhI usakA lakSaNa hai isI pramANoke anuyAyI sarva vyavahAra calatA hai. nahIM to sarva vyavahAra lupta ho jAyegA | - jisatare kalpasUtra dinako sabhA samakSa navAdi vAcanAse AjakAla saba vAcate hai aura siddhAMtameM to rAtriko pAsattharo vacA kara sAdhu suNe zrAvakake Age vAcanA ucita nahIM ora jo nava vAcanA? vAMce usake pAsatthA nizIthacUrNimeM kahA hai aura kalpasUtraka vAcane aura sunanekI sarva vidhi, nizItha cUrNike dazame udezameM likhI hai. tathA va tatpati: dilyA annatitthiyANaM gihatthINaM annatitthiNINaM osaNNANaM saMjaiNaM ammAo pannosavo na vaDhiyaLyo ! ItyAdi pATha hai ! Isatare dizAzrutaskaMdhacUrNimeM tathA saMdehaviSaSadhI-kalpasUtrakI TIkAmeM bhI vidhi kalpasUtra sunaneko likhI hai. aba sarva mUlavidhise bhinna vidhi cala rahI hai | tathA isItare caturthInI saMvatsarI karanA tathA pratimAMko vastra nahIM paherAvA tathA sAdhukuM odhekI dAMDIe phUtI bAMdhanA tathA nIcenA baMdhana othemeM denA, ItyAdika bohota vAte siddhAMtome nahI hai" to bhI AcaraNAse calatI hai. sivAya Isake aura koI AdhAra hai nahI. IsavAste AcaraNA sarvamuM pramANa karanI ucita hai / 2 / aba tIsarA vicAra likhate hai ki jinamatameM sarva kAryameM kisakA mukhyapaNA hai? yAne kisake vacana ke pramANase saMdezAdikakuM nivRttikarake sAdhu pramukha vihAra-upadezAdi kriyAmeM pravartate hai ? IhAM jinamatameM sarvakAryameM gItArthakA mukhyapaNA hai yahuduM zrI mahAnizIthasUtre 6 adhyayane / gIyatthassa u vayaNeNaM visaM hAlAhalaMpi vivaMA vA nibiMpo ya tevuM = samudra | 2 / artha : gItArtha ke vacanase hAlAhala jahara bhI hoya to yAne jaharaki taraha apanako nahIM rucatA hoya to bhI usa vacanakuM saMdeha rahita ho ke bhakSaNa kara lenA jisatare vaidyakI auSadhI kaTuka bhI hoya to usako pInA cAhie.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8), zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda kyuki AgAmikAlame vaha guNa karegI - || aura choDa denese Age burAI punastatraiva 6 adhyayane // gIyattho u vihAro, bIo gIyatthamIsio bhaNio / samaNuNNAo sAhUNaM natthi taimaM viyappaNaM || 2 | jinamatameM gItArthakuM vicaranekI AjJA hai, kyuki dharmane aneka dveSI hai so sarvakA pratIkAra vaha jAnate hai, dusarA sAdhu vicare to gItArthakI nizrA le kara vicare, paraMtu svecchApUrvaka vicaraNekI AjJA hai nahI . 3tha vivasthitnaniyA che tihAM prathama vivAda yaha hai kI vAdI . ratnavijayajI kahate hai ki "paramezvaranI jala-caMdana-puSpAdika karake jo dravyapUjA karate hai usakA phaLa-alpapApa bahuta nirjarArUpa hai, aura isameM pramANa, sthAnAMgasUtrake tIsare ThANeke prathamodezakakI vRttikA pATha batAte hai.. tadyathA - na hi svalpapApabahunirjarAnibaMdhanasyAnuSThAnasya kSullakabhavagrahaNanimittatA saMbhAvyate jinapUjAdyanuSThAnasyApi tathA prasaMgAt / / artha : | svalpa pApa, bahu nirjarAke kAraNa anuSThAnako kSullakabhava grahaNakA nimitapaNA nahi saMbhavatA hai. kyuki jinapUjAdi anuSThAnako bhI kSullakabhavagrahaNa nimittatA prApta ho jAyegI Iti pUrvapakSaH aura prativAdI jhaverasAgarajIkA kahaNA yaha hai ki - paramezvarajIkI dravyapUjAkA phala, zubhAnubaMdhI prabhUtatara nirjarArUpa hai aura isameM pramANa zrI AvazyakasUtra bRhavRttine dvitIya khaMDakA pATha batAte hai so yaha hai nahIM navanA visaMnivese ke vi prabhUtajalAbhAvato taNhAe parigatA tadapanodaNatthaM kUvaM khaNaMti tesiM ca jaI vi taNhAIA vaTuMti maTTiakaddamAdIhi ya maIlijjaMti tahAvi tadubbhaveNaM ceva pANIeNaM tesiM te taNhAdiA seya. malo puvvago ya phiTuMti sesa kAlaM ca te tadanne ya loge suhabhAgiNo bhavaMti, evaM davvatthave jaIvi asaMjamo tahAvi tao ceva sA pariNAmasuddhI bhavaI, jA - taM asaMjamovavajjia annava niravasesaM khaveiti tamhA virayAviraehiM esa davvatthavo kAyavvo / suhANubaMdhI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda vmUtataranikjharI no ya ra Lamiti | arthaH jIsatare navA nagara pramukha grAmameM bahuta jalake abhAvase koI loga pyAse marate thaka, usa pyAsake dUra karaneke vAste kUvA khode, una logokuM yadyapi khAsa pramukha, kUvA khodatI vakhata baDhatI hai aura maTTI-kIcaDa pramukha karake vaha loga malIna hote hai tathApi usa kUve ke khode bAda jo pANI paidA huA usa karake una logokI vo pyAsa pramukha aura vaha pichalA maila-maTTI-kIcaDase jo lagA thA so sarva dUra ho jAtA hai. tisa pIche haMmesake vAte vaha khodane vAle puruSa vA aura loga bhI usa pAnIse sukhabhAgI hote hai, IsItare dravyapUjAmeM yadyapi jIva virAdhanA hotI hai tathApi usI pUjAse esI pariNAmazuddhI hotI hai ki jisase vaha asaMjamotpanna vA anya bhI pApa kSaya ho jAte hai - Isa vAte dezaviratI zrAvakokuM yaha dravyapUjA, avazya karanI ucita hai esA phala samaja karaki yaha pUjA zubhAnubaMdhI atyaMta bahota nirjarAphalake dene vAlI hai ! rUti - 3ttarapakSa: | aba isa para nirNaya kiyA jAtA hai ki - vAdIne jo pramANa, sthAnAMgavRttikA diyA so pratyakSaphala prarUpaka vidhivAkya nahI hai, anya prakaraNameM heturUpa karake yaha vacana likhA hai so Isake pUrva, kyA prakaraNa calatA hai? so pATha likhate hai tadyathA / samaNovAsa rUM | aMte tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA aphAsuaNesaNijjeNaM asaNa-pANakhAima-sAimeNaM paDilAbhemANassa kiM kajjaI ? goyamA ! bahuttariA se nijjarA kajjai, appatare se pAve kamme kajjai iti bhagavatIvacanazravaNAdavasIyate naiveyaM kSullakabhavagrahaNarUpa alpAyuSkatA ma9 taheva pUrvojIm isakA yaha Azaya hai ki amAsuka-aSaNIya AhAra arthAt ayogya avidhigarbhita AhAra sAdhUkuM detA thakA zrAvaka kayA upArjana kare ? isa prazra para bhagavAnane uttara diyA ki - he gautama! alpa pApa, bahuta nirjarA kare. - Iha bhagavatI sUtraka vacanase sthAnAMgavRttikAraka abhayadevasUrijI jAnate hai ki- prANAtipAta karake,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda mRSAvAda bola ke, amAzuka-aSaNIya - AhAra sAdhukuM vaharAya karake jo alpAyuSkatA jIva karatA hai, so kSullakabhava bhavagrahaNa rUpa nahI hai isI para vaha pUrvokta vacana hetu rUpa kara likhA hai. aba isa para vicAra karanA cAhie ki - dri binapUganAdyanukIne sthApi tathA prasaMzAt isa vacanase sAmAnya karake sarva jina pUjAko jo "alpa pApa bahuta nirjarArUpI svIkAra kare vA vyavahAra mArgameM jinapUjAkA phala prarUpaNa kare taba to bahota siddhAMtose virodha hotA hai so likhate hai. prathama to prativAdIne zrI haribhadrasUrIjI kRta zrI Avazyaka vRtikA pramANa dIyA usameM pratyakSa pUjA kA phala, "zubhAnuMbaMdhI prabhUtatara nirjarAphala- TIkAkArane likhA. usakAM artha yaha hai ki "zubhAnubaMdhI kahatA puNyakA anubaMdhana karanevAlI aura atyaMta bahota nirjarA phala dene vAlI hai , - isItare cauda pUrvadhArI zrI bhadrabAhu svAmI praNIta zrI AvazyakaniryuktimeM bhI likhA hai tathA ca tatpAThaH | masipavattA viroviryaann esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNo davvatthava kUva diTuMto // vyAkhyA // akRtsnaM pravartayaMtIti saMyamamiti, sAmarthyAdgamyate akRtsnapravartakAsteSAM viratAviratAnAmiti zrAvakANAmapi eSa drvystvH| Aha yo vRtyaivAsuMdaraH sa kathaM zrAvakANamapi yukta ityatra kUpadraSTAMta rUti dezavirati zrAvakokuM yaha dravya pUjA , avazya karanI yukta hai. kaisI hai yaha dravya pUjA? saMsAra tanujara: kahatAM saMsArane kSaya karanevAlI hai I IsItare jo vAdIne sthAnAMgavRttikA pramANa diyA hai usameM bhI jinapUgAdyanuSTanasthA tathA prasaMzat isa vacanake Age jina- pUjA kA phala batAne meM, gAthA zrI abhaya devasUrijIne likhI hai | tathA ra te sAthe // bhaNai jiNapUAe kAyavaho hoi jai vihu kahaMci ! tahavi tai parisuddha gihINa kUvAharaNa jogA // 1 // asayAraMbha- pavannA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (11 jaM ca gihI teNa tesi vinneyA / tannivvittiphalacciya esA paribhAvaNIyamiNaM // 2 // yadyapi na pUla meM prathaMyit edits prakArase kAyavadha hotA hai, tathApi tisa pUjA kara ke zuddhi gRhasthoka hotI hai. kUpa draSTAMta kara ke. jisatare kUpake khodanemeM yadyapi parizrama huvA thA, tathApi vaha kUvA khodane vAlekA aura loMgo kA sarvakA tApa bujhAne vAlA aura AnaMda dene vAlA huvA aura sarvaloga usakuM tApa-zAMtikAraka , tRSA nivAraka, sarva AnaMdadAyaka, vyavahArameM kahate hai; paraMtu khodatI vakhata jo mahenata huI usakI apekSA le kara "kiMcita du:khadAyaka, bahu sukhadAyaka' koI nahI kahatA hai , IsItare pUjAke vyApAra kAraNameM kathaMcita kAyavadha sal ldi hai to bhI sthAI pariNAmI nirbharatAse. nivvaMttiyaphala cciya stu as pU, bhUsti. 35 hene vAlI hai| bhaisA 38 janA aura vicAranA. aura isItare zrI rAyapazeNIjI sUtrameM bhI samyakatvI sUryAbhadevatA pU. 38 zubha viyAra 42ne. pU.0.3 meM pravRtta hu / tathA ca tatpATha : // sUriyAbhassa NaM devassa paMcavihAe ya pajjatieya pajjattabhAvaMgayassa samANassa imeyArUve ajjhathie ciMtie maNogae saMkappe samuppajjitthA, kiM meM puvviM pacchAe vihiyAe suhAe khemAe subhAe nissesiyAe ANugAmiyattAe bhavissai ? taeNaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavaNNagA devA sUriyAbhassa devassa imeyArUvaM ajjhatthayaM. jAva samuppannaM samabhijANittA jeNeva sUriyA deve teNeva uvAgacchati, ttA sUriyAbhadevaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthao aMjali kaTuM jaoNaM vijaaNaM vaddhAveti ttA evaM vayAsI / evaM khalu devANuppiyANaM sUriyAbhe vimANe siddhAiyaNaMsi jiNaMpaDimANaM jiNussehapamANametINaM aTThasayaM saMnikhittaM ciTuMti sabhAoNaM suhammAle mANavae ceio va khaMbhe vairAmale sugolavaTTasamugAe subahuo
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12) zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda jiNassaMkahAo saMnikhittAo ciTuMti tAo NaM devANuppiyANaM aNNesiM ca bahuNaM vemANiyANaM devANaM devINa ya accaNijjAo jAva pajjuvAsajjiAo taM ayaMNNaM devANuppiyANaM puvvi karaNijjaM, taM ayaNNaM devANuppiyANaM pacchA karaNijjaM, taM eyaNNaM puTvi seyaM, taM eyaNNaM devANuppiyANaM puvviMpacchAe vihiyAe suhAo khemAe nissesAo ANugAmiyattAle bhavissatiH / taaNaM se sUriyAbhe deve tesiM sAmANiyaparisovavaNNagANaM devANaM aMtie oamaTuM soccA nisamma haTThatuTTha jAva hayahiyo ityAdi sUtrapatra 66 // asya ttiikaa| kiM me mama pUrvaM karaNIyaM ? kiM me pazvAtkaraNIyaM ? kiM me pUrvaM kartuM zreyaH, kiM me pazcAd kartuM zreyaH ? tathA kiM me pUrvamapi ca pazcAdapi ca hitAya bhAvapradhAneyaM nirdezo hitattvAya pariNAmasuMdaratAyai, sukhAya-zarmeNe kSemAya ayamapi bhAvapradhAno nirdezaH / saMgatatvAya niHzreyasAya nizcitakalyANAya AnugAmikatAyai paraMparazubhAnubaMdhasukhAya bhaviSyatIti // sa sUtrameM na pU0 51 36, hita-supa - prakhyA - yAvata bhokSa paryaMta pani AyA hai| * isItare jIvAbhigamameM vijayadevatAke adhikArame aura zrI jJAtAjI meM durdara (dardAra) devatA ke adhikAra meM aura zrI bhagavatIjImeM saudharmAdi IMdroke adhikArameM tathA aura samyakatvI devatAyoke adhikArameM sarvatra sUryAbha devatAki taraha pUjAkA phala varNana kiyA hai || - ' isItare maraNasamAdhi painnAmeM bhI pUjA phaLa kahA hai tathA hi , arihaMta - siddha - ceia - guru - suya - dhamma ya saahuvggey|| Ayariya - uvajjAo :- * pavayaNe - savvasaMghe ya // 1 // esu bhattijuttA pUaMtA, aharihaM aNaNNamaNA // sammattamaNusaraMtA paritta saMsAriyA hoMti // 2 // suvihiyamimaM painnaM asaddahaMtehiM NegajIvehi! bAlamaraNANI tIe mayAi kAle aNaMtAo // 3 // arthaM // arihaMta,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' (13. pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda siddha, jinapratimA, guru, zruta, dharma, sAdhuva, AcArya, upAdhyAya, pravacana, sarvasaMgha ina padArthoke viSe bhakti rakhate thake , ekAgra citta have thaka, samyakatvako dhArate thake , yathAyogya pUrvokta padoMki pUjA karate thake jIva, saMsArane kSaya karaNevAle hote hai. isa vAtakI zraddhA nahI rakhate thake aneka jIva anaMtakAla taka bAlamaraNa karake mare ! ItyAdika bahota siddhAMtome pUjAkA phala pratyakSa phalAdeza karake varNana kiyA hai || isavAte jinapUganAdyanuSTanasthApi tathAprasaMgat Isa pAThakA yaha Azaya samajanA cAhie kI - aprAzuka aneSaNIya arthAta jesI vidhi sAdhuke dAnakI kahI hai usase viruddha dUSaNa sahita sacitta dAna - sAdhu ko denese alpa pApa bahuta nirjarA hotI hai. isa adhikArameM alpa pApa bahu nirjarA niMbadhana anuSThAna to pakSa hai. usako kSullaka bhavagrahaNa nimittatA abhAva sAdhana karate hai. usameM jinapUjAghanuSThAnake viSayameM ativyAptirUpa hetu diyA hai. yaha hetu yadi vizeSaNa rahita sAmAnya karake sarva jina pUjanAdi anuSThAna viSaya kara kheMge (laMge ?) tebe to pUrvokta aneka sidhdhAMtoke pramANase viruddhatA isa hetukI ho jAyegI - taba asahetu huvA, yAne hetvAbhAsa ho gayA- taba apane sAdhyakuM bhI nahi siddha kara sakegA - to baDA dUSaNa hogA. isa vAte pUrva prakaraNake saMyogase tumeM bhI avidhisevita jinapUjanAdyanuSThAna, alpa pApa bahu nirjarAkA kAraNa jANanA cAhiye. anyatrake pAse virodha dekha kara anukatabhI vizeSaNa avazya hI lagAnA paDatA hai. jisatare zrI sthAnAMga sUtram vAdI jisa sthalakI TIkAkA vacana pramANa detA hai usI sthalameM ThANAMgakA mUla sUtra tihiM sAhiM nIvA upaDiyA kammaM pakareMti / taM, jahA pANe aivAittA bhavai, musaM vaittA bhavai, tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNa - pApA - vIma - sAM pavitAbetA mavaDuM | ityAdi hai, so sAmAnya prANAtipAti saMbaMdhI hai. isI sUtrako Ageke sUtrase virodha dekhakara
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) . zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda TIkAkArane savizeSaNa vyAkhyAna kiyA hai tathA re tAva: | vizeSepa sUtrasya prANAtipAtAdevizeSaNamavazyaM vAcyaM yata itistRtIyasUtre prANAtipAtAdita evAzubhadIrghAyuSkatAM vakSyati, na hi samAnaheto #AryavaiSamya prayu te sarvatrAnAzvAsaprasaMzAt | aura yahI artha sUkSmadraSTise vicAra karanemeM siddhAMtane anuyAyI hotA hai ! kyuM kI zrI ThANAMgasUtrameM paMcama sthAnake dUsare udezameM Azravane 5 pAMca dvAra prarUpaNa kare haitathA 2 tatvA: /paMca mAsavAra pannatA, te nahIM michata, avirai, pamAo, kasAyA,, jogA // artha // karmabaMdha karaneke kAraNa pAMca hai mithyAtva-1, avirati-2, pramAda-3, kaSAya-4, yoga-5, inake sivAya anya koI kAraNa karma baMdhanA siddhAMtameM kahA nahi. aba vicAra karanA cAhiye ki IhA jina pUjAmeM pApabaMdha kisa kAraNase utpanna huvA ? bhAva sahita vidhise jo pUjA karatA hai usakuM usa vakhata usa karanImeM mithyAtva-avirati-pramAda-kaSAya-nimittaka to karmabaMdha kaha sakate nahIM. kiMtu phakta yoganimittaka baMdhakA saMbhava hai. tisameM phera vicAra karo ki yogara do prakAra ke zrI bhagavatIjImeM kahe hai. prathama to zubhayoga6, dvitIya azubhayogara, tisameM zubha yoga puNyabaMdhanA kAraNa hai- aura azubha yoga pApabaMdhanA kAraNa hai. phera kAraNa vinA pAparUpa kAryakI utpatti kisatare ho sakatI hai ? kiMtu zubhayogase pramAda rahita jinapUjAmeM puNya hI utpanna hogA | phera alpa pApakA vacana kisatare sArthaka hoya ? isa vAte avazya pramAda bhI kAraNa mAnanA paDegA. kiMpramAda sahita jo pUjA karI so alpa pApa bahuta nirjarAkA kAraNa ho sakatI hai. aura jaba pramAda AyA taba vidhikA bhaMga arthAta ho cukA. isI tare zrI bhagavatIjI TIkAmeM bhI prathama zatakane tIsare uddezameM kahA hai I no 3 patto puriso tasa 3 no paDutra ne sattA vAvajjaMti niyamA tesiM so hiMsajo hoi ti // 1 // taddAthohiMsAtakSaNyi dravyamAvahiMsAkayatvat isakA yaha Azaya
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (15 hai kI pramAda aura yoga donuMke saMyogase jo hiMsA hoya usIkuM dravya bhAva hiMsA kahevI aura pramAda rahita vidhi pUrvaka pUjAdi dharma kArya karate azakyaparihArase jo jIvavirAdhanA hotI hai so dravyahiMsA hai, jisatare IryAsamitise calate thake sAdhUse koI kIDI pramukha mare vaha dravyahiMsA kahI jAtI hai. yaha kevala ruDhimAtra hai. yahudAM pavityAM 2 prathamazata rU tRtIyoddezake // bhaMgatarehiM iti sUtravyAkhyAne yataH kila dravyato hiMsA iryAsamityA gacchataH pipIlikAvyApAdanamiti // dravyahiMsAyAstu maraNamAtratayA ruDhatvAditi ca // - isItare zrI bRhatakalpavRttimeM dvitIya khaMDameM bhI sAdhUko vastra phADanekI AjJA dI hai- yadyapi vastra phADanemeM zabda hotA aura sUkSma rUvAM uDatA hai, vaha lokAMta paryata jAtA hai aura usase prerita have thake ora bhI pudgala calita ho kara lokAMta paryata pahuMcate hai ora phADatI vakhate sAdhUke zarIrake hilanese sUkSmajIvoMkI virAdhanA hotI hai. isa vAte yaha sAvadyakArya hai, tathApi AgAmi paDilehaNA pramukhake bahota guNa dekha kara paramArthataH dharmakAryakuM niravadya samaja kara vastra phADanekI AjJA dI hai. isItare paraThAvaNekI (paraDavAnA) vakhata bhI phADakara paraThAve. tisameM asaMyatI pramukhane hAtha Anese doSa utpanna nahI hoya aura usa hiMsAkuM dravyahiMsA samaja kara ahiMsaka sAdhuE kahA hai | . tathA ca pAThaH // no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA abhinnAI vatthAi dhArittae, iti sUtraM / no kalpate nigraMthAnAM nigraMthInAM acchinnAni -abhinnAni vastrANi dhArayituM vA parihartuM vetyAdi tasmAdminnasyaiva vastrasya grahaNaM kartavyaM, atha bhinnaM na prApyate tataH svayamapi bhiMdyAt yAvatA pramANenAtiriktaM tAvacchitvA pramANayuktaM kuryAditi bhAvaH ! atra kecinnodakAH prerayaMti nanu vastre chidyamAne zabdaH samutpadyate, sUkSmapakSmAvayavA uDDIyaMti, ete ca dvayepi nirgatA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda lokAMtaM yAvat vyApnuvaMti athavA etatpreritAzcAlitAH saMto pare pudgalA lokAMtaM vrajaMti tathA tasya dehasya calanAdvinirgatA vAtAdayaH prasaraMta: sakalamapi lokaM vyApnuvaMti, tatazca sUkSmajIvavirAdhanA syAttasmAdimamAraMbhaM sAvadyaM vijJAya yathAlabdhaM vastramadhitiSTate na chedanAdikaM kuryAt zrI bhagavatyAmapi sakaMpasya ceSTAvato jIvasya bhayaMkaratvaniSedhAt saMyamasAdhanasya dehasya nirvAhArthaM bhikSAbhramaNabhojanazayanAMdiceSTAstu na niSeddhuM zakyA / ato vastrachedanAdi vyApAro na vidheyaH, ityaM pareNa svapakSe sthApite sUrirAha AraMbhamiTTho jai ityAdi ! kiMca bho nodaka ! vastraM chiMdaMtaM ekavAramISaddoSo bhavati achidyamAne tu vastre pramANAtirikte tatpratyupekSamANasya ye bhUmilolanAdayaH pratyupekSaNAdoSAH dine, bhavanti ca taM vastraM saMprAvRNvato vibhUSAdayo bahavo doSAstAnapi vibuddhasva / atha punaH preraka Aha // yadi vastrachedane yuSmanmatepi sakRddoSaH saMbhavati tataH parihiyatAmasau, gRhasthaiH svayogenaiva yadbhinnaM vastraM tadeva gRhyatAM, ucyate ghetavvagaM caggaM ityAdi yAvattadbhinnaM mArgayati tAvattasya sUtrArthapauruSyAdau hAnirbhavati / tathA ya eSa vastrachedanalakSaNo doSaH / sa pratyupekSaNAzuddhayAdi bahuguNakalitosti yataH pramANameva vastrasya tadAnIM sAdhavaH kurvaMti na punastatrAdhikaM kimapi sUtrArthavyAghAtAdi dUSaNamastIti / kiMca yathA prayatnaparasya sAdhorAhAranIhArAdividhiviSayaH sarvopi yogo bhavanmate nApyaduSTastathA upakaraNacchedanAdikamapi yatanayA kriyamANaM nirdoSaM draSTavyaM / yato dravyeNa bhAvena ca catvAro bhaMgA hiMsakatve bhavaMti / tathA hi dravyato nAmaikA na bhAvataH, bhAvato nAmaikA hiMsA na dravyataH, ekA dravyatopi bhAvatopi, ekA na dravyato nApi bhAvata / atrAdyabhaMgake bhagavadmirahiMsaka evokta ityAdi // 16) isa pAThakA yaha Azaya hai ki caubhaMgI vya bhAvakara hiMsAkI hotI hai. usameM jo dharmakAryameM upayogase yatanA pUrvaka jIvo para mAraNekA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtavAda (17) adhyavasAya nahi rakhatA thakA pravarte usako avazya parihAra kara ke ahiMsaka kahA jAtA hai. kyuM ki usakA mAraNakA bhAva nahI hai | phera piMDaniryuktimeM bhI kahA hai nA niyama ma viraha suttavihisamaggassa / sA hoi nijjaraphalA, ajjatthavisohijuttassa // 2 / artha : sUtrokta vidhi karake sahita yatanA karate thake virAdhanA hoya so pariNAmanI zuddhi karake nirjarA phalake denevAlI jANanI | isa vAte jinamatame pariNAmanI mukhyatA hai. jisatare zrI bhagavatIjIke 7 zatakameM 1 udezameM kahA hai. zrAvakane trasaprANIke hananekA paccakakhANa kiyA hai ora pRthvI, maTTI khodate harakoI trasa jIva mArA gayA to vratabhaMga nahi. kyuM ki vaha trasake mAraNake adhyavasAyase pravartA nahi thA. isatare vanaspati kATanekA paccakakhAna kiyA hai aura pRthvI khodatA vanaspati kaTa gaI to vratabhaMga nahI. tathA 2 tatpAThaH samaNovAsagassa NaM bhaMte ! puvvAmeva . tasapANasamAraMbhe paccakkhAe bhavai se ya puDhavIM khaNamANe aNNayaraM tasapANevi hiMsijjA se NaM bhaMte ! vayaM aticarai ? goyamA ! No iNaDhe samake, te vastu te tasabaphavAyAye mArUkRti | iya sutrameM yaha Azaya hai ki jisake adhyavasAyase jIva, kAryakaraNeluM pravRtta hoya vahI usakuM mukhya phala hotA hai. isIvAste jinapUjAkuM paramArthataH niravagha samaje kara sAdhu, jInapUjAmaMdira pramukhakA phala upadeza dvArA zubha prarupaNa karatA hai, aura jo kuvA pramukha sAvadyakAryase unakA phala koI pUche to sAdhu mauna dhArate hai. phayuM ki sAdhu niravadyabhASI hai 3d 2 zrI sUyADAM sUtre prathama zrutaskaMdhe mokSamArgAdhyayane // je a dANaM pasaMsati vahamicchaMti pANiNo / ne ya aaN paDilehRti | vijheiya kAMti te ra0. # vRttiH ye kecana prapAsatrAdikaM dAnaM bahUnAM jaMtUnAmupakArIti kRtvA prazaMsaMti
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18) zrI nirNaya prabhAkara sAtavAda zlAghate paramArthAnabhijJAH prabhUtataraprANinAM tatprazaMsAvdAreNa vadhaM prANAtipAtaM icchaMti, taddAnasya prANAtipAtamaMtareNAnupapatte yepi ca kila 'sUkSmadhiyo vayaM' ityAdyeva manyamAnA AgamasadbhAvAnabhIjJAH pratiSedhayaMti teSyagItArthAH, prANinAM vRticchedavartanopAyavighnaM kurvaMtIti tadevaM rAjJA anyena vezvareNa kUpataTAgayAgasatradAnodyatena sadbhAvapRSTairmumukSumiryadvidheyaM tddrshyitumaah|| duhao vi Na bhAsaMti atthi vA natthi vA puNo / AyarassarAherayANaM nivvANaM pAuNaMti te 21 // vRti: yadyasti puNyamityevamUcustatonaMtAnAM satvAMnAM sUkSmANAM bAdarANAM ca sarvadA prANatyAga eva syAt, prINanamAtraM punaH svalpakAlIyamatostIti na vaktavyaM, nAsti puNyamityevaM pratiSedhepi tadarthinAmaMtarAyaH syAdityato dvidhApyasti nAsti vA puNyamityevaM. mumukSavaH sAdhavaH punarna bhASate / kiMtu pRSThai : saadhubhirmonmaashrynniiyN| nirbandhesmAkaM dvicatvAriMzaddoSavarjite AhAra eva kalpeta, evaMvidhaviSaye mumukSUNAM adhikAra eva nAstItyuktaM casatyaM vapreSu zItaM zazikaradhavalaM vAri pItvA prakAmaM, vicchinnAzeSatRSNAH pramuditamanasaH prANisAryA bhavaMti / zeSaM nIte jalaughe dinakarakiraNairyAtyanaMtA vinAzaM, tenodAsInabhAvaM vrajati munigaNaH kUpavaprAdikArye // 1 // tadevamubhayarajasaH karmaNa Ayo-lAbho bhavatyatastamAyaM rajaso maunenAnavadyabhASaNena vA hitvA - tyaktvA te'navadyabhASiNo nirvANaM mokSaM prApnuvaMtIti // sa . pA[ yaha abhiprAya hai ki niravadyabhASAke bolane vAle muni hai, unake kuvA pramukha . khodanekA phala pUche usako puNya prarupaNa kare to pApake bhAgI hote hai, aura pApa prarupaNa kare to aMtarAya karate hai. isa vAste mauna dhAraNa kare. isa parabhI koI jyAdA Agraha kare to kahai ki aise viSayameM hamArA adhikAra nahIM isase yaha bAta sUcita huI ki sAdhU jisakA phala zubha prarupaNa
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (18 pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAnuvAda 42te hai aura pUyaNavattiyAe sakkAravattiyAe sammANavattiyAe tyahi 5423 pU. nimitta isa. 172222 // yAite bhI hai| yaduktaM Avazyaka bRhadvRttau // pUyaNavattiyAe ti pUjanapratyayaM, satkAranimittaM, tatra pUjanaM gaMdhamAlyAdibhirabhyarcanaM, tathA sakkAravatiyAettisatkArapratyayaM-satkAranimittaM, tatra pravaravaravastrAbharaNAdibhirabhyarcanaM satkAraH / Aha- yadi pUjanasatkArapratyayaM kAyotsargaH kriyate tatastAveva kasmAnna kriyate ? ucyate, dravyastavatvAdaprAdhAna (dhAnya) tvAduktaM ca davvatthao bhAvatthao ityAdi // ataH zrAvakAH pUjanasatkArAvapi kurvatyeva, sAdhavastu prazastAdhyavasAyanimittamevamabhidadhataH // artha : // pUna - gaMdha mAlA pramukha karake hotI hai ora satkAra - vastra AbharaNAdikaro hotA hai. unake karanese jo phala hotA hai so mujakuM kAusaggase ho. IhAM koI prazna karatA hai ki pUjA satkAra nimitta jo kAussagga karate hai to vahI kyuM nahIM karate ho ? isa para samAdhAna dete hai - vaha dravyastava hai, isase apradhAna hai. arthAta puSpAdi sparza karanekA sAdhurka adhikAra nahI hai. isase zrAvaka to pUjA satkAra karate hI hai ora sAdhu to utkRSTa zubha adhyavasAyake nimitta esA kahate hai sI. vizeSa mulAsA SaDAvazyakalaghuvRti meM bhI yiA hai. so pA limate hai .pUaNavattiAe pUjanaM- gaMdhamAlyAdibhirabhyarcanaM tatpratyayaM, sakkAravattiyAe satkAro vastrAbharaNAdibhiH pUjanaM tatpratyayaM, nanvetau pUjanasatkArau dravyastavatvAtsAdhoH chajjIvanikAyasaMjamo ityAdi vacanaprAmANyAt kathanAnucitau, zrAvakasya tu sAkSAttau kurvataH kAyotsargadvAreNa tatprArthane kathaM na nairarthakyaM ? ucyate sAdhovyastavaniSedhaH svayaMkaraNamAzritya, na tu kAraNAnumatI, yatto akasiNapavattagANamityAdhupadezadAnataH kAraNasadbhAvo bhagavatA viziSTa- pUjAdidarzana - pramodAdinAnumatirapi / yaduktaM suvvai ya vayararisiNA kAravaNaMpi
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda aNuTThiyamimassa vAyagagaMthesu / tahA eya neyA. desaNA eva 23 zrAvakasyaitau saMpAdayatopi bhaktyatizayAdAdhikyasaMpAdanArthaM prArthyamAnasya na nairarthakyaM ! kiMcaite bhagavaMto'tyAdareNa vaMdyamAnAH pUjyamAnA pUjyamAno'pyanaMtaguNatvAnna, (t) suvaMditapUjitAH syuH // At yaha Azaya hai ki pUjA nimittaka aura satkAra nimittaka kAussagna karanA sAdhukuM to karAvana aura anumodanA Azrita jAnanA. kyukiM pUjAkA saMsArakSaya kAraka zubha phala 3 siLa pavattayALa ItyAdi AvazyakaniyuktikI jo gAthA pUrva likhAye hai usa pramukha upadeza dvArA prarUpaNa karate thake sAdhuke karAvanA saMbhava hotA hai ora pUjA pramukha dekha kara sAdhako harSa utpanna hotA hai, isa dvArA anumati bhI saMbhavatI hai, phakta dravyastava karanekA sAdhuo sapi2 nahI hai| - isItare cisiraNapayannAmeM bhI trikAla saMbaMdhI jInabhavana biMba prati sutaDI anumohn| 4ii hai. tathA ca tatpAThaH // ahavA savvaM ciya vIyarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / kAlattaevi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM // 58 // vyAkhyA // athaveti sAmAnyarUpaprakArapradarzane, ciya evArthe, tataH sarvameva vItarAgavacanAnusArI - jinamatAnuyAyI yatsukRtaM jinabhavanabiMbakAraNatatpratiSThA-siddhAMtapustakalekhana- tIrthayAtrA zrIsaMghavAtsalya - jinazAsana prabhAvanA - jJAnAdyupaSTaMbha - dharma sAnnidhya - kSamA - mArdava - saMvegAdirUpaM mithyAdRk saMbadhyapi mArgAnusArikRtyaM kAlatrayepi trividhaM manovAkkAyaiH kRtaM kAritamanumataM ca yadabhUdmavati bhaviSyati ceti-takat iti tacchabdAtyAdistareSTetyAdisUtreNa svArthe pratyaye rUpaM tadityarthaH tatsarvaM niravazeSamanumodayAmonumanyAmahe - harSagocaratAM prApayAma ityarthaH - bahuvacanaM cAtraipUrvoktacatuHzaraNapratipatyA upArjitapuNyasaMbhAratvena svAtmani bahumAnasUcanArthamita // sa.51 yaha bhAvArtha hai ki sAdhu vA zrAvaka esI bhAvanA bhAve ki, jinamArga,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (21 ainuyAyi jo puNyakArya, maMdirakA karAnA, vA biMba bharAnA, vA usakI pratiSThA karAnI, vA siddhAMta pustakAdi likhAnA, vA tIrthayAtrA karanI, vA, saMghavAtsalya karanA, vA jinadharmakI rathayAtrA pramukhase unnati karanI, vA jJAnAdikako upakhaMbha denA ityAdika tIna kAla jo sukRta kiyA hoya, karAyA hoya, anumodA hoya usake puNyaki meM anumodanA karatA huM ityAdi vacanose yaha bAta draDha huI ki sAdhu dravyapUjAnI anumodanA aura zubha phalakI prarUpaNA karate hai, taba isameM pApa kisatare kahA jAya? kyu kiM pUrvokta sidhdhAMtoke vacano, pramANase pUjAse puNya saMbhava huvA. phera usI hetuse virudhdha phala-pApa kisatare ho sakatA hai? eka hetuse viruddha phala . honA ayukta hai jisatare kuMbhAra, cakrase jisa vyApArase ghaTa paidA hotA hai, usIse paTa ho sakatA nahI. ora agnise tApa hotA hai to usase virudhdha zItalatA ho sakatI nahi. ityAdika aneka draSTAMta se yaha bAta siddha hai ki jisase puNya utpanna hoya usase pApa paidA nahI ho sakatA hai aura jisa hetuse pApa hoya usase puNya hogA nahI. aura pUjA kA phaLa, siddhAMtomeM paMcamahAvrataka phalake samAna varNana kIyA hai. jisa tare pujAkA phala "hiyAe suhAe pramukha siddhAMtameM kahA hai. isatare paMcamahAvratakA phala bhI ThANAMgasUtrakA tIsare ThANeke cothe udezameM hiyA suhAge ityAdi pAThase prarUpaNa kiyA hai. aura jo pUjAmeM alpa pApa bahota nirjarA hotI to pUrvaka sUtromeM puNyakI anumodanA kahI so kisatare saMbhave ? kyuM ki nirjarA to karmakSaya rupa hai | aura baMdhameM pApa rahA. puNyakA to nAma bhI nahI. phera anumodanA kisakI karI jAya ? ItyAdi sarva siddhAMtone vacanake anuyAyI jo koI jina pUjAkA phala pUche to dharmArthI prANIkuM tIrthaMkaranI AjJA mujaba "zubhAnubaMdhI bahuta nirjarAphaLa' kahanA cAhie aura cittameM bhI isakA aisA hi phala vicAraNA cAhie / rUDhi prathama niya : 5
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 2 zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda / dvitIya vivAda yaha hai kI / vAdI ratnavijayajI kahate hai kI pratikramaNake devavaMdanameM cothI thaI nahI kahanA aura gaura ve rAI pramukha pATha bhI nahI kahanA aura zrAvaka vaMditumeM saviddI revA isa padame tevA zabda nahI kahanA, kyuM ki "sAmAyikameM cAra nikAyake devoMkA sAhAdhya vAMchanA yukta nahI isameM pramANa hai ki zrI bhagavatIsUtram 2 zatakake 5 udezameM tuMgIyA nagarIke zrAvakoke varNanameM mahindrA esA vizeSaNa pada hai usakA artha yaha hai ki "koikI sAhATyakI vAMchA vaha zrAvaka nahI karate hai aura cothI thaI aura vaiyAvaccagarANe pramukha pAThake nahI kahane ke yaha pramANa dete hai ki - lAvaNyavRvRtti meM tathA mahAnizIthameM likhA nahIM. aura kalpabhASya aura vyavahAra bhASya meM tIna thu| prabhArI hai tathA ca tatpAThaH // ...nissakaDamanissakaDe vAvi ceie savvahiM thui tiNNi, velaMva ceiyANi va nAu ekkakkiyA vAvi // 1 // iti kalpabhASye ! punastatraiva -tiNNi vA kaDhai jAva thuio tisilogiyA tAva tatthaM 3.yuMArtha raLakha parejI vi . ? A rUti isI taraha vyavahArabhASyameM bhI hai ti ivA huM gAva yupho tilopiyA phatyAvi | inakA artha nirNayane avasarameM likheMge vahAMse deSa leNA yaha pUrvapakSa hai | Isapara prativAdI jhaverasAgarajI kahate hai ki caturtha stuti aura vecAvArI pramukha pATha kahanA | isameM pramANa hai ki zrI haribhadrasUrijIkRta caityavaMdanasUtra kI TIkA titavistara! meM hI hai ! tathA ca tatpAThaH - evametAvatpaThitvopacitapuNyasaMbhArA uciteSUpayogaphalametaditi jJApanArtha paDhaMti veyAvaccagarANaM saMtigarANaM sammadiTThisamAhigarANaM karemi kAussemNaM ityAdi yAvadvosirAmi // vyAkhyA // pUrvavannavaraM vaiyAvRtyakarANAM pravacanArthavyAvR()tabhAvAnAM yakSAmrakuSmAMDyAdInAM zAMtikarANAM kSudropadraveSu samyagdRSTilAM sAmAnyenAnyeSAM
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda 23 samAdhikarANAM svaparayosteSAmeva svarUpametadevaiSAmiti vRddhasaMpradAyaH / eteSAM saMbaMdhinaM saptamyarthe vA SaSTI, etadviSayaM etAnyAzritya karomi kAyotsargamiti kAyotsargavistaraH pUrvavat stutizca navarameSAM vaiyAvRtyakarANAM tathA tadbhAvavRddherityuktaprApyaM tadaparijJAne pyasmAt zubhasiddhAvidameva vacanaM jJApakaM siddhametadyabhicArakAdau tathekSaNAt sadaucityapravRtyA sarvatra pravartitavyamityaidaMparyA (ya) yamasya tadetat sakalayogabIjaM vaMdanAdipratyayamityAdi na paThayate 'pi tvanyatrochvasitenetyAdi teSAmaviratatvAt, sAmAnyapravRtteritthamevopakAradarzanAt vavanaprAmAkhyAiita / artha : siddhastava paryaMta stuti paDhake puNyapuSTa huvA aba jo ucita hai unake viSaya bhI upayoga phalake vAste vaiyAvaccagarANuM ityAdi pATha paDhe. vaiyAvRtyakara kisanuM kahanA ki jinone pravacanake artha bhAvakA vyApAra kiyA hai ese jo kuSmAMDAdi devatA aura kSudropadravake zAMti karanevAle devatA aura samyag draSTike adhikArI devatA inakuM Azraya karake kAussagga karatA huM. isatare kAussagga karake stuti bhI unakI kahanI. unake bhAvaki vRdghike vAste. vaha agara upayoga nahI bhI dege to bhI karanevAlekuM isa abhiprAyase zubhasiddhi hoyagI. ucita kAryakI pravRtti. bhavya prANIkuM sarvatra pravartanA cAhie. vaMdanavattiyAe ityAdi pATha nahI kahanA; kiMtu annatthasasieNaM ityAdi pATha hI kahanA cAhie. kyuM ki devatA, avirati hai. sAmAnya pravRtti se hI upakArakA darzana hai || aura vaMdittusUtrameM bhI sammalTriI tevA isa padameM tevA zabda kahanA isameM pramANa dete hai ki SaDAvazyaka laghuvRttimeM TIkAkAra ne sadgiI tevA esAhI pATha likhA hai aura artha kiyA hai yaha uttarapakSa hai || aba isa para nirNaya kiyA jAtA hai ki // vAdIne cAra nikAyake devakA sAhAyya nahI lenA isa meM zrI bhagavatIjIsUtrakA vacana taMgiyA nagarIke zrAvakoke varNanake adhikA2kA pramANa diyA, paraMtu usa sUtrameM yaha bAta sAbita nahI hotI kI dharmakAryameM sAhAyya nahI vAMchanA.' kyuM
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24) ( zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda ki vahAMkA sUtrakA AlAvA yaha hai I sahiSNa devAsuranA suvarnanag rakkhasa kinnara kiMpurisa garula gaMdhavva mahoragAiehiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNatikkamaNijjA // vyAkhyA // avidyamAnaM sAhAyyaM parasahAyakamatyaMtasamarthatvAdyeSAM te asahAyyAste ca te devAdayazceti karmadhArayaH // athavA vyastamevedaM tenAsahAyyA Apadyapi devAdisAhAyakAnapekSAH svayaMkRtaM karma svayameva bhoktavyamityadInamanovRttaya ityarthaH athavA pASaMDibhiH prArabdhasamyaktvAdicalanaM veti na parasAhAyyamapekSate svayameva ttprtighaatsmrthtvaajjinzAsanatyaMtabhAvitatvIvUti rUtyAvi isakA yaha Azaya hai ki eka . artha, prathama TIkAkArane yaha kiyA ki "parasahAyakI apekSA nahI karanevAle" arthAta ApaNI atyaMta sAmarthyayukta hai ese jo devatA vaimAnikAdikano-karake bhI paramezvarane zAsanase nahI calAe jA sakate hai ese vaha zrAvaka hai. isa arthame to asahAdhya pada devoMkA vizeSaNa hai. esA TIkAkArane vyAkhyAna kiyA. isa vAte yaha artha to IhAM upakAraka nahI // aura dUsarA artha yaha hai ki asahAdhya pada zrAvakokA vizeSaNa karake bhinna vyAkhyAna karanA. taba aisA vyAkhyAna kiyAhai ki "ApadArge bhI devAdikake sAhAyaka apekSA vaha zrAvaka nahi karate hai.' kiMtu esA vicArate haiM ki "apanA kiyA ApahI bhoganA cAhiye" isa vAste cittameM dInatA nahI lAte hai If athavA pAkhaMDi pramukha samyaktvase unako calAneko udyata hove usa vakhatameM bhI vaha zrAvaka dusare koI ke sAhAcyaki apekSA nahI karate hai. kyuM ki vaha ApI uttara pramukha karane samartha hai. aura jinazAsana karake unakA citta atyaMta vAsita hai I Ina arthose bhI yaha sUcita huvA ki ApadA pramukha sAMsArika duHkhakAryameM koI ki sahAya nahI vAMchate hai | Isase atyaMta dharmameM nizcalatA rakhakara koI pArakI sAhApya nahI vAMchanA yaha bhI sUcita havA, paraMtu "dharmarUpa mukhya kAryake nimitta bhI
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAnuvAda (25 sahAya nahIM vAMchanA'. yaha artha koI arthase sUcana hotA nahI || kiMtu aneka sidhdhAMtake pramANase sarvavirati sAdhukuM bhI dharmakArya viSayameM devAdikakI sAhAya lenA siddha hai. to zrAvaka kI kayA ginati ? kyuM ki zrAvaka to sAdhu dharmakA hi dezadharma pAlatA hai aura sAmAyikAdi kriyAbhI sAdhu ke anuyAyI deza bhAga le kara karatA hai che tathA ca siddhAMta pAThaka | zrI rAyaparoNIya sUtram zrI kezIkumake varNanameM vijJApahA maMtaHhALe esA pATha hai. usakA artha TIkAkArane yaha kiyA hai / vidyA: prajJasyAdridevtaadhisstthitaa varNAnupUrvyaH, maMtrAH hiraNegameSyAdidevatAdhiSThitAH athavA sArAMdhanA vidyA, sAdhanahitI maMtra | artha | prajJapti pramukha devI karake adhiSThita jo varNAnupUrvI hoya usaku maMtra kahanA : athavA sAdhana karanese jo siddha hoya to vidyA kahIe aura sAdhana rahita jo hoya to maMtra kahIe. vaha zrI kezIkumAra, vidyA aura maMtra karake pradhAna hai. arthAta aurakI apekSA adhika hai isameM yaha Azaya hai ki sAdhanA kare vinA vidyA siddha hotI nahi aura jaba sAdhune sAdhana kayA taba sAhAya vaMchI vA nahI ? prayojana binA koI kAryameM koI pravRta hotA nahi. jaba vaha loga sAdhanameM vidyAke pravRta hue hoMge taba yaha avazya vicAra hogA ki "isakuM meM sidhdha karuM, koI vakhata dharmakAryameM kAma AvegI !' IsI sUtrake anuyAyI yuga pradhAna zratadhara nemicaMdrasUri racita pravacana sAroddhArameM 134 ke dvArameM samyakatvake 67 bheda kahe hai. usane 8 prabhAva puruSa kahe hai / tathA ca tatpAThaH // pAvayaNI, dhammakahI, vAI, nemittio, tavassI vijjAsiddho ya kaI aTeva pabhAvagA bhaNiyA 10 | isakA yaha abhiprAya saiki pravacanI, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI vidyAvAna, siddha, kavi e ATha prabhAvaka puruSa jinadharmaka sahAya karanevAle hote hai. ina meM chaThThA bheda vidyAvAna kahA. usakA TIkAkArane yaha vyAkhyAna kahI hai, vinnati moghuttopAt vidyAvAna, vidyA:
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26). zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda prajJaptyAdayaH zAsanadevatAH tAH sAhAyake yasya vidyAvAn // artha prajJapti pramukha zAsanadevI hai sahAya jisake usakuM vidyAvAnuM kahanA. jisatare mahAnasI (mAhezvarI) nagarIke bauddha rAjAne jainadharma upara dveSa rakhakara zrI paryuSaNa parvameM maMdirameM phula lAnA jaba baMda kara diyA thA taba vajasvAmI vidyAke balase AkAzamArgase nA kara mAhezvarI nagarIke hutAzana nAmA (mahA)devake bagIcese aura himavaMta parvatase kamalapramukha phula lA kara pUjA pramukha utsava karAyA. aura dharmakI unnati karI. taba rAjA camatkAra dekha kara pratibodha prApta huvA. esoke vidyA prabhAvaka kahate hai isakI kathA zrI mAvasthavRttimaiM lIkhI hai so dekha lenA | isItare ATha prabhAvaka nizIthacUrNimeM bhI likhe hai. isa arthase bhI devasahAya sAdhu; siddha havA isItare zrI vyavahArabhASyameM bhI AcAryane upadeza mujaba aSTamI, caturdazI tathA caMdra sUryakA grahaNameM vidyA sAdhana sAdhuE kahA hai | tathA ca tatpAThaH | vijJAnuM parivahi paLe pavve a diti AyariyA / mAsaddhamAsaANaM pavvaM puNa hoi majjhaMtu // 1 // pakkhassa aThThamI khalu mAsassa ya pakkhi muNeyavvaM / annaMpi hoi pavvaM uvarAo caMdasUrANaM // vyAkhyA // AcArya vidyAnAM paripATIH parvaNi dadati, tatkiM parva ? mAsAdvaimAsayormadhyaM, tadevAha - pakSasya madhyamaSTamI, mAsasya madhyaM pAkSikaM, anyadapi parva yatra caMdrasUryayoruparAgo - grahaNaM bhavati // atraiva cUrNikAreNa likhitaM / / kaNhapakkhassa cauddasIe vijjasAhaNovayAro pratyAha isItare zrI mahAnizItha sUtrameM bhI jala-agni-cora-duSTarAjA- sarpajoginI-bhUta-rAkSasa-pizAca- mArI-kalaha-rogAtaMka-aTavI-samudrAdikamahAbhayake viSe aura duHsvapra-apazukana-grahapIDA-vIjaLI-mahAvirodha pramukha sarva bhayane viSe AtmavirAdhanA, saMyamanI rakSAke vAste sAdhukuM vidyA japane ki AjJA hai agara nahI jape to prAyazcitta lage. isItare rAtriko saMthAre meM sovatI (sUtI) vakhate bhI sarva upadrava nivAraNArtha sAdhu nitya vidyAkA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (27 jApa kare agara nahI kare to upasthApanA nAmA prAyazcitta hotA hai || so pA: yaha hai // jala-jalaNa-TThaTThaya-sAvaya-caura-nariMdAhi-jogiNINa bhae / taha bhUya-jakkha rakkhasa-khudda-pisAyANa mArINaM // 1 // kalikalahaM-viggaha-rogAyaMkaM tArAIsamuddamajje ya duccitia avasauNe saMbhAriyavvA imA vijjA // 2 // si satanA (mayase. vidyA mUla akSara nahi likhe, sUtra kI parata meM dekha lenA / ___ tao eAe pavaravijjAle attANaM gaMghasamahimaMtiruvA ime sattakkhare uttamaMgo, bhayajaMgha, kucchI, calaNatale. suNisejjA, |Usi 59 // maMtrAkSara liNe nahI. mAgamaDI pusta se 15 lenA // dusumiNa dunimitta gahapIDuvasaggamAririddabhao / vAsAsaMNivijjuo vAyArimahAjaNavirohe jaM catthi bhayaM loge taM savvaM niphphale imAo vijjAe saDDaNhe maMgalayare pAvahare sayalapAvakkhaya sokkhadAi a kAumime pacchitte // saMthAragaMmhi uNa imassa NaM dhammasarIrassa gurupAraMparioNaM samuvaladdhehiM tu imehiM paramamaMtakkharehi dasasuvi disAsu ahihariduTThapaMta- vANamaMtara-pisAyAdINaM rakkhaNaM karejjA uvaTThAvaNaM // isItare prAyazcitta leneke avasarameM bhI zrutadevatAkI vidyAkA lAkha jApa karake sAdhu vidyA siddha kare, phera supanA (svapra) vidyAke balase jesA prApta hoya usakA paramArtha samaja kara phera AloyaNA grahaNa kare. esA bhanizithameM lipA hai // tathA ca tatpAThaH // vaMdittuM ceie samma chaTuM bhatteNa parijave imaM suyadevayA vijjaM / lakkhahaM ceiAe uvasaMto. savvabhAveNa egacitto sunicchio Auso uvvavavakkhitto rAgaraiaraivajjio tyA // sAtare vyavahAra sUtra hI yUmeiM bhI guru abhAvameM sAdhU telA (adruma) karake devatAnA ArAdhana kare, phera devatAke sahAyase sAdhu saaloy| seve asA 51 hai / so 58 yaha hai| ittha titthakareNa gaNaharehi ya bahuNi pAyacchittANi dijjamANANi devayAe
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda diTThANi, tAo devayAo aThThamabhatavaM kAu AkaMpitA Aloei tyaahi|| phera zrI nizithabhASya cUrNomeM solame udezameM sAdhUkA dizA bhUle thaka, bAlavRddha gacchakI rakSAke nimitta mArga pUchaneke vAste, vanadevatAkA kAusagga vanameM kare. taba vaha devatA unake ArAdhanA karanese pratyakSa hote hai aura rAstA batAtA hai. yahAM prAyazcitta unaka isa bAtakA lagatA nahI hai tu zuddha sel hai / so yarDa pATha hai // tAhe disaabhaagymunntaa| bAlavuDDagacchassa rakkhaNaTThAvaNa devayAe kAussaggaM karaMti sA AkaM piA disibhAgaM paMthaM kahejjA ityAdi yAvat ettha suddho ceva natthi pacchittaM iti // phera AcArya pramukha vihAra karate vakhata mUharta dekhate hai so jyotiSI devIkA sAhAya lenA. isameM siddha hotA hai. yadukta zrI bRhatakalpabhASyavRtI dvitIya 3 // ANukUletyAdi anukUlaM caMdrabalaM tArAbalaM vA yadA sUrINAM bhavati tadA nirgamakaH - prasthAnaM kriyate nirgatAzcopAzrayAdyAyAt sArthaM na prApnuvaMti tAvadAtmanaiva zakunaM gRhyati prAptAstu sArthasatkena zakunena gacchatItyAdi // sAtare gaNivijjApainnAMga sUtrameM bhI sel hai // pasatthe sunimittesu padatthANi sayArabhe / appasattha nimittesu savvakajjANi vajjae // 82 // divasAo tihI balio tihIo baliyaM tu suvvairikkhaM , nakkhattA-karaNamAIsu karaNA gahadiNAvali // 83 // gahadiNAo muhutto ,muhuttA sauNo balI, sauNAo balaM vilaggaM tao nimittaM pahANaM tu // 84 / vilaggAo nimittao nimittaM balamuttamaM / na taM saMvijjao loo nimittA jaM balaM bhave ityAdi aneka siddhAMtoke vacanase sAbUta (nakkI) hotA hai jo dharmarupa mukhya kArya hai, usake nimitta sAhAya lenA ayukta nahI hai. aura cothI thaI tathA vaiyAvaccagarANeke AlAnemeM to sahAdhya lenekA abhiprAya
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhavesabdhi granthatrayI. sAtuvAda (29 hI nahI hai. kiMtu dharmakAryameM preraNArUpa abhiprAya hai, so Age caityavaMdana bhASyanI vRtti kA pATha likheMge usase khula jAyagA ne aba yahAM prathama yaha vicAra karate hai ki vAdIne jo kalpabhASyakI gAthAkA pramANa diyA so vaha kisa saMbaMdhakI hai ? aura unakA kayA Azaya hai ? nissakaDamanissakaDe vAvi ceio savvahiM thuI tiNNi / velaMba vepharyAvi nA 3 kSizciyavAva | Wartha e nizrAkRta vA anizrAkRta caityameM bhI sarvaloga tIna stuti kahe. aira velA thoDI vA maMdira bahuta jAna kara eka eka stuti bhI kahe || aura vAdIne jo dUsarI gAthA lakhI usake pIcheke saMbaMdhakI gAthA sahita vyAkhyAna karate hai tvamArga, vyavahAra bhASyavRttike vacanase // tathA // jinapratimAsnAna-darzananimittaM kenApi saMghaprayojanena vA samavasaraNe devagRhe ca sAdhumirgaMtavyam // duvvigaMghamalassAvi taNu rappe sahAjaNayA duhA vA uvaho eva to ciTuMti na ceie |- 1 // tiNNi vA kaDDai jAva thuio tisilogiyA tAva tattha aNuNNAyaM karaNeNa'vareNa vi // 2 // eSA tanuH snApitApi durabhigaMdhaprasvedaparistrAviNI tathA dvidhA - adha Urdhvazca vAyunirgamaH, ucchavAsanizvAsanirgamazca, tena kAraNeNa caitye sAdhavo na tiSThati / athavA zrutastavAnaMtaraM tisraH stutIstrizlokikAH zlokatrayapramANA (siddhastavanI AdyagAthAtrika) yAvatkarSate tAvattatra caitye'vasthAnamanujJAtaM kAraNena #AraNavazAt pUrepa sAdhUnAmavAnuM caityeDanujJAtimati | artha che jina pratimAne snAna, darzanake nimitta vA aura koI saMghake prayojanase, sAdhuoke caityameM jAnA cAhiye, paraMtu yaha zarIra acchItare cAhe jitanA snAna karAvo to bhI durgadha - pasInAhI isase jharatA hai, aura nIcese vA uparase donu taraphase vAyu Isase nikalatI hai! isa kAraNase arthAta AzAtanAke bhayase maMdirameM sAdhu nahI Thaharate hai athavA jo Thahare bhI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda to puSparavaradIvaDhe. ityAdi jJAna - stavake bAda siddhANaM buddhANaM. ityAdi gAthA 3 paDhe taba taka maMdirameM ThaharanekI AjJA hai. aura kAraNavazase jyAdA bhI Thahare to AjJA hai || yaha sarva vacana, maMdirake caityavaMdana saMbaMdhI hai paraMtu isameM bhI kAraNeNa parezavi isa vacana karake Age aura bhI caitya vaMdanakI vidhi bAkI rahI hai. yaha arthasUcana hotA hai || aura caityavaMdanabhASya avacUri, TIkA -pramukhake pAse cothI thaI aura vaiyAvaccagarANa pramukha pATha pratyakSa sAbUta hotA hai so likhate hai // dahatiga1 ahigamapaNagaM2 dudisi3, tihuggaha4 tihAu vaMdaNayA5), paNivAya6 namukArA7 vannA solasaya sIyAlA8 // 2 // igasIisayaM tu payA9 saganauI saMpayAo10 pnndNddaa11| bAra ahigAra12 cau vaMdaNijja13 saraNijja 14 cauha jiNA15 // 3 // cauro thui16 nimittaTTha17 bAra heua18 sola AgArA 19 / guNavIsa dosa20 usaggamANa21 thuttaM ca 22 sagavelA23 // 4 // dasa AsAyaNaccAo24 savve ciivaMdaNAi ThANAiM / cauvIsa duvArehiM dusahassA huMti causayarA // 5 // dvAraM // iti bhASyamUlagAthAH // zrI bhaassy|2ne 24 dvAra caityavaMdanameM varNana kie. usame paMcamaDhArameM tIna prakArakI caityavaMdanA tihAu vaMdaNayA' isa pada kara ke sUcita karI. vizeSa pani // 23 meM bhASyarane yA so yaha hai / navakAreNa jahaNNA,ciivaMdaNa, majjadaMDa thuijualA2 / paNadaMDa thui caukkagga thaya paNihANehiM ukkosA3 // 23 / / sahI vyAdhyA, akyUrIvAle ne yaha rI ? / namaskAreNaMjalibaMdhazironamanAdilakSaNApraNAmamAtreNa yadA namo arihaMtANamityAdinA, athavA akena zlokAdirUpeNa namaskAreNeti, jAtinirdezAdbahubhirapi namaskArai : / yadvA namaskAreNa praNipAtA'paranAmatayA praNipAtadaMDakenaikena madhyA madhyamAdaMDakazca arihaMtaceiyANamityAdyaka: stutizca pratItA ekA tadaMta eva yA dIyate ta eva yugalaM yasyAH sA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (31 daMDastutiyugalA caityavaMdanA zakastavo'pyAdau bhaNyate athavA daMDakayoH zakastavacaityastavarUpayoryugalaM stutyozca yugalaM yatra sA daMDastutiyugalA, iha caikA stutizcaityavaMdanAdaMDakakAyotsargAnaMtaraM zlokAdirUpatayA'nyAnyajinacaityaviSayatayA'dhruvAtmikA tadanaMtaraM cAnyA dhruvA logassujjoyagare ityAdi nAmastutisamuccArasvarUpo, yadvA daMDakaH zakrastavAdayaH paMca stuti yugalaM ca samayabhASayA stuticatuSTayamucyate yat AdyAstisropi stutayo vaMdanAdirUpatvAdekA gaNyeta caturthI stutiranuzAstirUpA vA dvitIyocyate tathA paMma stutivatuLa, stana, praNidhAnena votkRSTI / 23 | artha : caityavaMdanA 3 prakAra kI hai // jaghanya 1, madhyama 2, utkRSTa 3 tisame jaghanya caityavaMdanA to hAtha joDa kara zirase namaskAra karanA vA namo rihaMtA esA pada phakta uccAraNA karaNA vA koI eka zloka paramezvarane stutikA bola denA, vA phakta zakrastava paDha denA, itanese hI hotA hai | aura madhyama caityavaMdanA - zakastava paDhake yAvata arihaMta-ceIyANa ityAdi pATha paDhakara kAussagga ke bAda eka thaI karaNI, vA caityavaMdana sahita zakrastava thaI paryata paDhakara logasujjoyagare ItyAdi caturvizati jina stuti paDhanI athavA 4 vAra thaI kara devavaMdana karanA, Itine prakAra se hotI hai. aura utkRSTa caityavaMdanA pAMca daMDaka cAra thaI-stavana yAvat jayavIyarAya ityAdi praNidhAnapATha taka karane se hotI hai II IhAM bhASyakArane madhyama caityavaMdanAmuM to stuti prathama kI advaitya, samasta tIrthakara, jJAna saMbaMdhI jo hai so to vaMdaNavattiyAe ItyAdi pAThase kahI jAtI hai. isase vaMdanAdika svarUpa hai. so sarva eka prakAra kI hai. isa vAte eka hI ginate hai. aura caturtha stuti vaiyAvRtyAkarAdi deva saMbaMdhI hai so zikSApa hai isa vAste dvitIya ginI jAtI hai. Iha donuM milakara stuti yugala = cAra stuti siddha hotI hai || phera bhASyakArane vannA sonasaya sIyAnA isa pada meM 8 aSTame varNa pramANa dvAra kahA tisameM caityavaMdana sUtrake sarva akSara 1647 kahe. tisakA vizeSa khulAsA varNana gAthA 26 tathA 27 me kiyA so yaha
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda hai // aDasaThThI 68 aTThavIsA 28 navanauyasayaM ca 199 dusaya saga nauA 297 / doguNatIsa 229 dusA 268 dusola 216 aDanauyasaA 198 duvannasayaM 152 // 26 // navakAra 1 khamAsamaNa2 iriya 3 sakkatthayAidaMDesuMH 8 / paNihANesu a adurutta vanna solasaya sIyAlA || ra7 | isake vyAkhyAnameM avacUrikArane mUlaka anuyAyI yaha varNana kiyA hai | navakArake 68 akSara hai aura chobha vaMdanA sUtrake rUchAmi rAmAmaLo pramukha pAThake 28 akSara hai aura iriyAvahIke rUchAmi paDikSamiDa se lekara hama DarUpa parvata 199 akSara hai | aura zakastavake sacce tiviheNa vaMmi paryata 229 aura caturvizatistavadaMDakake savvaloe paryata 260 akSara hai. aura zrutastava daMDakake suyasta bhagavao paryaMta 116 akSara hai. aura siddhastavadaMDakake sammadiThI samAhigarANe paryaMta 198 akSara hai aura praNidhAna daMDakake jAvaMti ceiAise lekara AbhavamakhaMDA paryata 4 gAthA ke 15ra akSara hai. yaha sarva milakara 1647 akSara akSarasUtraka rIte hai. ihAM bhI vaiyAvaccagarANe pATha sahita stavameM 118 akSarakI saMkhyA kahI. isake binA 1647 kI saMkhyA milegI nahI. aura jaba yaha pATha siddha huvA taba caturtha stuti arthAta siddha ho gaIll phera bhASyakArane dvAra gAthAmeM vIra dipAra isa padase 12 bArame dvArameM caityavaMdana sUtrake 12 adhikAra kahai ! isakA vizeSa varNana gAthA 42 se gAthA 48 paryata kiyA | so likhate hai / namora negaphacara ariha3 loga 4 savva5 pukarava 6 tama7 siddha 8 jo devA 9 ujji 10 cattA11 vaiyAvaccagga12 ahigAra paDhama payA // 42 // paDhamahigAre vaMde bhAvajiNe bIyale 2 davvajiNe / igaceiya ThavaNajiNe taiyacautthaMmi nAmajiNe 43 // tihuaNaThavaNajiNe puNa paMcamage viharamANajiNa chaThaThe / sattamao suyanANaM aThThamao savvasiddha thui 44 // titthAhiva vIrathui navame ujjayaMta thui aThThAvayAi igadisi
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthayI. sAnuvAda (33 suThThi sura samarakhA rime 41 rUtyAdri | 45 ityAdi | IhAM yaha Azaya hai ki caityavaMdanameM 12 adhikAra kahe hai. tihAM prathama adhikAra namo sthai #aa tisane mAninakA vaMdana hai, dvitIya adhikAra jeaIyA siddha ityAdi tIsameM dravyajinakA vaMdana hai, I tRtIya "arihaMtaceiyANa ityAdi. tisameM adhikRta maMdira saMbaMdhI sthApanAjinakA vaMdana hai. jahA caityavaMdana kara rahe hai 3 caturtha logassa ityAdi. tisame nAma jinakA vaMdana hai 4, paMcama savaloe ItyAdi. tisameM tribhuvana saMbaMdhI sthApanAjInakA vaMdana hai 5, SaSTama pukkaravadIvaDhe. ItyAdi tisame viharamAna jina jitane hai unakI vaMdana hai, saptama tama timira paDala. ityAdi - tisame zrutajJAnakA vaMdana hai, aSThama siddhANaM buddhANa ityAdi tisameM sarva siddhAMki stuti hai, navama jo devo. ityAdi. tisame zAsana nAyaka zrI mahAvIra svAmI kI stuti hai, dazama ujjitasela sihare ItyAdi. tisame neminAtha svAmInI stuti hai, ekAdazama cattAri aThTha.ityAdi tisame aSTApada tIrthastha jina stuti hai, dvAdazameM vaiyAvaccagarANa ityAdika adhikAra hai. tisame samyakadraSTi devoMkA smaraNa hai. ihAM bArameM adhikArake varNanameM suvithrisura samara vara yaha bhASyakArakA vacana hai usakA avacUrivAlone yaha artha kiyA hai .. sudraSTisurANAM smaraNAt tatpravacanAdiviSaye vaiyAvRtyaguNAnu ciMtanotkIrtanAdinopabRMhaNA-yathA dhanyAH puNyavaMto yUyamiti athavA smaraNA-saMghAdiviSaye pramAdinAM zlathIbhUtaiva vaiyAvRtyAdi tatkRtyAnAM saMsmAraNaM, carame vaiyAvaccagarANamityAdi kAyotsargakaraNaM tavIstutivAnaparyata %iyate gauvityapravRtiruputvAn dharmasya / artha / IhAM bArame adhikArameM samyakadraSTi devo kA smaraNa karaNA. isakA yaha abhiprAya hai ki - saMghAdi kAryake viSayameM jo vaiyAvaccapa jo unakA guNa hai - usakI glAdhA karake unakA bhAva usa kAryameM baDhAvanA. athavA saMghAdikAryake viSayameM pramAdI ho gae hai arthAta vaiyAvRtyAdi jo unakA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ u4) zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda kArya hai usameM zithila ho gae hai unaku unake kAryakI yAda dilAneke vAte vaiyAvaccagarANa ityAdi pATha paDha ke kAusagga karanA aura unakI prazaMsApa stuti kahanI. kyuM ki dharma ucita pravRtti rupa hai | phera bhASyakArane dvAra gAthAmeM saraNijja esApada caudameM dvArameM kaha. usake vizeSa varNanameM gAthA 50 me Iha surAya-saraNijjA esA likhA hai usakI vyAcyA pRDavRttimeM mesI 72rI hai| iha zabdaH pUrvadvAre saMyojitopi DamarukamaNinyAyenAtrApi saMbadhyate, tatazca iheti saMpUrNacaityavaMdanAyAM kriyamANAyAM surAzca suryazveti 'puruSastriyoriti eka zeSe' surAste ca yakSAMbAprabhRtyaH samyagdraSTidevatA jJAtavyAH na tvarhantasteSAM prAg vaMdanIyatvenAbhihitattvAdanuzAsakatvAt smArakatvAcca / ete ca kimityaah|| saraNijjatti smaraNIyAstattadguNAnuciMtanotkIrtanAdinopabRMhaNIyAH stavanIyA ityarthaH / zlAghyAzva jinapravacanasthaH svalpaguNopi samyagdraSTiH prazaMsAyAH karmakSayakAraNatvAduktaMca- guNapagarisabahumANo, kammakkhayakAraNaM jenntti| naivaM cettadA uttarottarasaMyamasthAnavartibhiH sAdhubhirjaghanyatarAdisaMyamasthAnavartinaH sAdhavo'pyanupabRMhaNIyAH syustaizva niyameSu draDhAH zrAvakAH na caitadAgame draSTamiSTaM vA yadguNinAM guNAnaprazazyAddarzanamAlinyAdyavApteH / Aha ca no khalu apparivaDie nicchayao malina eva sammatte hoi tao pariNAmo jatoNupabRMhaNA iyati dezaviratinAM vAviratasamyagdraSTayaH satkArAA na syustathA ca sati tamhA savvapayatteNaM jo nammukAradhArao / sAvao sovi daTThavvo jahA paramabaMdhavo // 1 // ityAdyapArthakaH syAddevaM ca sakalAgamavyavahAralopo vimarzanIyamidaM sUkSmadhiyeti yadvA smaraNIyA smaraNAdiSu-preraNAdiSu preraNAr2yA tyA: / sa 48 mAzaya hai [ saMpU yetyanA. sabhyadraSTi devokuM bhI unake guNakI prazaMsA karake smaraNa karaNA ucita hai. kyuM ki jinazAsanameM rahA huvA thoDA guNavAlA bhI sammadraSTi prazaMsA karane yogya
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda . (35 hai. aura vaha prazaMsA, karmakSayakA kAraNa hai. kyuM ki isase samyaktva nirmala hotA hai | aura usake bhAvakI puSTatA hai ! IsI vAte utkRSTa saMyamasthAnavarti sAdhu, jaghanya saMyamasthAnavarti sAdhUkI aura niyamameM draDha zrAvakoMkI prazaMsA karate hai | jisa tare zrI mahAvIra svAmine sulatAzrAvikAki prazaMsA karI aura prazaMsA nahI karanese upabRhanArUpa samyatvakA AcAra virAdhita hotA hai. usake hone se samyakatvakI malInatA hogI, isa vAte guNakI prazaMsA aura dharmaka kArya kI preraNA devoM kI bhI avazya karanA ucita hai ! phera bhASyakArane bAra gAthAme "cIro thaI yaha vaha 16 dvArameM kahA hai usakA vizeSa varNana gAthA para me kiyA so yaha hai hinaLa paTama thui, bIyA savvANa taiya nANassa / vaiyAvaccagarANa 3 uvaogatthaM vaDaltha tharDa | para II Isa gAthA meM 4 stuti varNana karI tisameM vaiyAvaccakaraoNkI caturtha stuti upayogArtha varNana karI hai. isako TIkAkArane esA vyAkhyAna kiyA hai tathA tAd: caturthastutiH punaH vaiyAvRtyakarANAM yakSAMbApramRtInAM samyagdRSTidevAnAM kimarthamityAhaupayogArthaM svakRtyeSu teSAM sAvadhAnatAnimittaM bhavati ca guNopabRMhaNatastattadbhAvavRddhistatazca svakAryakAritvopayuktatA / jagatprasiddhametadyatprazaMsAtaH sotsAhaM kAryakaraNAdara iti tu zabdo vizeSakastena yAH zrutAMgIzAsanadevatAdiviSayAH stutayastAH sarvA api caturthastutau nipataMti. guNopabRMhaNadvAreNa tAsAmupayuktatAdiphalatvAditi stutiyugaleSu tathA niMbadhanAt, guNotkIrtanAkhyadvitIyastutirUpatvAttathA jinarAjastutivaMdanAdyAtmakatvAdekA gaNyate vaiyAvRtyakarAdistutayastu dvitIyA guNotkIrtanAdirUpatvAdeva yugalatvasiddheH ityAdi sa! yA 23sya hai ki caturtha stuti sammadraSTi devoMkI, unako unake kAryameM upayoga dilAne nimitta hotI hai. kyuM ki yaha jagaprasiddha hai ki - prazaMsA karanese vaha
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda utsAyukta ho kara kArya karanemeM pravartatA hai I aura isI caturtha stutike aMtargata zrutadevatA pramukhakI sarva stuti hai. kyuM ki stuti do prakAra kI hai. eka to vaMdanArupa, dvitIya guNa prazaMsA rupa, usameM prathamakI stuti paramezvara aura jJAna saMbaMdhI hai so vaMdanA svarupa hai. aura caturtha stuti prazaMsArupa hai. kyuM ki samyakatvake AlAve anya devakA vaMdana pramukha niSedha kiyA hai. isI vAte caturtha stutimeM "vaMdanavatiyAe" pramukha pATha bolate nahI. IsItare stutiyugala jo siddhAMtameM kahA so siddha hotA hai phera bhASyakArane 10 meM dvArameM nimitta 8 kAgnike kahe hai | tathA ca pAThaH // pAvakkhavaNattha iriyAi vaMdaNavattiyAittha nimittA pavayaUsurasaratye 3 rUca nimitta I varU isakA yaha Azaya hai ki iriyAvahIkA kAussagga, gamanAgamanake pApakSaya karane ke vAte hai aura arihaMta cetyAdika kAryotsargake "vaMdana vatiyAe pramukha 6 nimitta hai aura aMta kA kAussagna zAsanadevatAke smaraNake artha hai / isItare zrI pravacanasAroddhArasUtra tathA vRtti, paDAvazyaka laghuvRti tathA AcAra dinakara tathA yoga prakAza tathA caturdaza pUrvadhara zrI bhadrabAhu svAmI praNIta pratiSThAkalpa tathA pannavaNAM sUtra kAraka zrI zyAmAcAryakRta pratiSThAkalpa tathA umAsvAti vAcaka kRta pratiSThAkalpa tathA pAdaliptAcArya kRta pratiSThA kalpa pramukha aneka graMthose vaiyAvaccagarANe pramukhapATha tathA caturtha stuti siddha hotI hai. Iha vistArane bhayase savake pATha likhe nahI ! isa para koI zaMkA kare ki yaha graMtha pramANa nahI hai so vaha zaMkAkaranI yukta nahI. kyuM ki tapuSaDAvavRtti to zrI Avazyaka sUtrakI paMcAgImeM hai so sarvaka pramANa hai aura zrI caityavaMdana sUtra bhI AvazyakasUtrake aMtargata hai isameM aneka siddhAMta prabhAva hai so likhate hai I tathA ca zrI mahAnizitha sUtra pATha || se bhagavaM kare te Avasya e ? goyamA ! ciIvaMdaNAo | artha che zrI mahAvIrasvAmIse gautama svAmI pUchate hai he bhagavan ! Avazyaka kona (kitanA ) hai ? taba
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (37 bhagavAna. uttara hete hai / gautama ! vaityavaMhana prabhu5 Avazya hai // . sAtare zrI zadl(r) sUtravRtimeM bhI lipA hai| samaNeNa sAvaeNa ya avassa kAyavyaM havai jamhA aMto aho nissiassaya tamhA AvassayaM nAma // tathA jaNNaM samaNo vA samaNI, vA sAvao vA sAviyA vA taccitte tammaNe ubhaokAlaM Avassae ciTThati taeNaM louttario bhAvAvassao ityAdi anuyogadvAravacanAt tathA samyag darzanasaMpannaH pravacanabhaktimAn SaDvidhAvazyakanirataH zrAvako bhavatItyu mAsvAtivAcakavacanAcca zrAvaka sya SaD-vidhAvazyaka siddhAvAvazyakAMtargataprasiddhaM caityavaMdanaM siddhameva bhavatIti / kAvya artha sAdhu vA zrAvaka ahorAtram avazya jisako kare usako Avazyaka kahenA. isItare sAdhu vA sAdhvI vA zrAvaka vA zrAvikA ekAgra citta hokara ubhayakAla AvazyakameM rahe usake lokottara bhAvAvazyaka kahanA ItyAdi anuyogadvArake vacanase tathA samyagadarzana karake sahita pravacana bhakitamAna, cha prakAra, AvazyakameM tatpara zrAvaka hotA hai. Iha umAsvAti vAcakane vacanase zrAvakako cha prakAra kA Avazyaka siddha havA. isa ke sidhdha honese Avazyakake aMtargata caityavaMdana prasiddha hai vaha bAta bhI siddha hI hotI hai | IsItare navAMgIvRttikAraka zrI abhayadevasUrijI mahArAjane bhI paMcAzakavRttime caityavaMdanasUtra Avazyakake aMtaHpAti likhA hai tathA ca tatyA: // caityavaMdanabhASyakArAdibhiretatkaraNasya samarthitatvAcca tadadhikataramapi tannAyuktaM // na ca vAccaM bhASyakArAdivacanAnyapramANAni / tadaprAmANye sarvathAgamAnavabodhaprasaMgAdAvazyakAnujJAte ca caityavaMdanasyAnujJAtatvAdAvazyakAtaHpAtitvAccaityavaMdanasUtrasyetyalaM prasaMgeneti // phera yaha caityavaMdana sUtra zrI aMgacUliyA sUtrameM bhI dIkSAki vidhi meM // khamAsamaNa dugaM dAveuNa deve vaMdAvei jAva jayavIyarAya pATho
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38) zrI tirNaya prabhAkara sAnuvAda // isa pAThameM nAva zabda kara ke sUcita huvA hai / / isa vAste aneka pramANase caityavaMdanasUtra, Avazyaka sUtra ke aMtargata hai / isa se sarva ko pramANa hai / aura pravacanasArodvAra zrI nemicaMdrasUrikA banAyA hai / jinake zrI mahAnizitha sUtrameM yugapradhAna zrutadhara kahA hai. isase yaha bhI pramANa hai // aura AcAra dinakara zrI vardhamAnasUrikA banAyA hai jinake guNonA varNana nava aMgakI TIkAmeM zrI abhayadevasUrijI kara gaye hai aura jisake anuyAyI pratiSThA pramukha ke sarva vyavahAra karate hai, isa se vaha bhI pramANa hai / aura bhadrabAhu svAmI tathA zyAmAcAryajI yaha loga 'zrutakevalI' huve jinake banAye have, Avazyakaniryukti, prajJApanA pramukha sUtra mAne jAte hai / unake vacana bhI sarva mujaba pramANa hovege kA aura umAsvAti vAcaka pramukha mahAsthavira hue, jinake vacana siddhAMta kI TIkA pramukha pramANarUpa kara likha jAte hai. to anya kI kyA ginatI ? isase inake vacana bhI pramANa kara jAte haiM. aura bhI inake anuyAyI jo vacana hai so pramANa hai | aba isa para vicAra karate hai ki vAdIne jo kalpabhASya tathA vyavahAra bhASyakA maMdirameM caityavaMdanA saMbaMdhI vacana pramANa diyA usameM tIna thai varNana karI aura pUrvokta aneka pramANa se 4 thai siddha hotI hai / isa kA kyA Azaya hai ? isako khulAsA karane vAste zrI bRhadbhASya kA pATha likhate hai | || tathAhi || ciyavaMdaNA tivihA jahaNNayA 1 majjamA ya2 ukkosA 3 ikkikkA tiNi bheA jahaNNa jahaNNA ya majjima ukkosA // 1 // ega namukkAreNaM ciivaMdaNA yA jahaNNa jahaNAya / bahuya namukkArehi Au jahaNa majjimayA // 2 // sacciya sakkatthayaMtA jahaNNa ukkosiyA muNeyavvA / namukkArA ciidaMDaga igathui majjima jahaNNA || 4 | 3 || maMgala sakkatthaya cciya daMDegA thuihiM majjima majjimayA / majjimaukkosA puNa sacciya tisiloga tiNi thuihiM // 4 // ukkosa jahaNNA puNa sacciya sakkatthayAi saMjuttA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (39 pU. jhaverAbdhi granthayI. satuvAda jA thuiyugala dugeNaM, duguNiya ciya..... daMDigAi puNo // 5 // ukkosa majjimA sA ukkosukkosiyA puNa neyA / paNivAya paNaga paNihANa tiyaga thuttAi saMjuttA // 6 // esA navapayArA AiNNA vaMdaNA jiNamayaMmi / kAlociyakArINaM aNagArANaM suhAyavvA // 7 // ukkosA tivihA vi hu kAyavvA sA tiu ubhayakAlaM / sesA puNa chajjoyA cei-aparivADiyAisu // 8 // bhaNitaM ca kalpabhASye // nissakaDamanissakaDe vAvi ceio savvehiM thuI tinni / ceiyANiya nAu ikkikkayA vAvi // 9 // navakAreNa jahannA iriyAi jaM ca vaniyA tivihA / nava bheyANa imesi neyaM uvalakkhaNaM taM tu // 10 // tyahi || artha // caityavaMdanA 3 prakArakI hai. jaghanya, madhyama, utkRSTa : ekake phera 3 bheda hotA hai. jaghanya, madhyama, utkRSTa | tisameM eka namaskAra mAtra karanese jaghanya jaghanya caityavaMdanA hotI hai ! aneka bahuta namaskAroke karanese jaghanya madhyama hotI hai, aura caityavaMdanase zakrastava paryata paDhanese jaghanya utkRSTa hotI hai, aura vahI eka stuti paryata paDhane se madhyama jaghanya hotI hai 4. aura stuti paDhe bAda 1 logassa paDhanese madhyama madhyama hotI hai paI aura 3 thaI paryata paDhakara siddhANaM buddhANaM pramukha3 gAthA paDhe taba madhyama utkRSTa hotI hai 6 | aura vahI 4 thaI paryata paDhakara phera zakrastava paDhe so utkRSTa jaghanya hotI hai, I aura usIkuM dUnA karane se arthAta 8 thaI aura 4 zakastava se utkRSTa madhyama hotI hai, I aura paMca zakastava stavana jayavIyarAya paryata sarva pATha paDhane se utkRSTa utkRSTa hotI hai 9 I e nava 9 prakAraki caityavaMdanA jinamatameM svIkAra karI hai jaisA kAla-avasara dekhe usa mujaba kare; paraMtu e nava 9 bhedameM jo utkRSTake bheda hai so to saMdhyA ora savere pratikramaNake caityavaMdanameM karane yogya hai aura bAkIke 6 bheda caitya pravADe (caitya paripATI) pramukhameM karane yogya hai. IhAM Adi zabda kara ke kAlagrahaNa, paristhApanA pramukha sthAna bhI jAnane | isI vAste kalpabhASyameM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40). zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda nistakaDamanistako vAvi0 ityAdi gAthA maMdira saMbaMdhI caityavaMdanAke bhedakuM AzramaNa kara ke tIna 3 thaikA varNana karatA hai aura navAre nahaUST ityAdi gAthA karake aura zAstromeM jo bheda hI varNana kare hai so yaha 9 bhedake upalakSaNase jAnanA isa bhASyane vacanase yaha pragaTa huvA ki kalpabhASya aura vyavahAra bhASya kI gAthA maMdirake caityavaMdana saMbaMdhI hai | isase 3 thaIkuM varNana karatI hai. isItare sAdhake maraneki vidhimeM tathA kAlagrahaNa vidhi pramukhameM bhI jahAM jahAM thaI lakhI hai vahAM sarvatra madhyama-utkRSTa caityavaMdanake bhedakuM AzraNa karake varNana kiyA jAnanA. kayuM ki - bhASyakArane ceiya paDivADimAIsu0 isa padameM Adi zabda karake mRtakapariThAvaNekI vidhi, kAlagrahaNa vidhi vigere aneka sthAna caityavaMdanAke prathama bheda viSayaka sUcanA kara die hai. aura pratikramaNameM to avazya thaikI utkRSTa caityavaMdanA karanA cAhiye aura - Avazyaka bRhadavRttimeM vaiyAvaccagarANaM pramukha pATha nahI likhA, usakA kAraNa yaha hai ki - Avazyaka bRhatvRtti, niryukti para vyAkhyAna karatI nahi. jisatare AvazyakakA jayavIrAya rupa praNidhAna pATha, yadyapi jJAtAjI tathA jIvAbhigamakI TIkAkA namasthati pazcAtkAnidhAnaviyona isa pAse sAbUta hotA hai tathApi Avazyaka bRhadgatikArane isakA vyAkhyAna nahI kIyA hai ! isItare vaiyAvaccagarANa pramukha pATha bhI niyuktiskRSTa nahI thA, isI vAte choDa dIyA, paraMtu laghuSaDAvazyakavRti jo mUlasUtra sarva pAThakA vyAkhyAna karatI hai, usane vaiyAvaccagarANa tathA jayavIyarAya pramukha jo pATha bRhadgatikArane choDe hai unakA sarvakA artha kiyA hai | aura "zrI mahAnizItha sUtram nahi lakhI esA bhrama karanA bhI ucita nahi. kyuki zrI mahAnizItha sUtrameM to Adi zabda kara ke sarva pATha sUcita ho gayA hai // phakta upadhAnakI tapasyA jisa jisa pAThakI hotI hai usakuM navara zabda kara ke vizeSa bolaneke vAste bhinna bhinna nAma lekara pATha batAe
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (41. pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda hai, kiMtu sarva pATha likhA hai nahI; paraMtu isa para bhI koI kuM bhrama ho sake usake dUra karanekuM zrI mahAnizItha sUtrake 3 adhyayana kA pATha batAte hai tathA ca tatpATha: - te mayurva ! riyAvadiyamanvittAmAM to kimahijje ? goyamA ! sakkatthayAiyaM ceiyavaMdaNavihANaM / NavaraM sakkatthayaM egaTThama battIsAe AyaMbilehiM, arihaMtathayaM egeNa cauttheNaM tihiM AyaMbilehiM, caubIsatthayaM ageNaM chaTheNaM, ageNaM cauttheNaM paNavIsAo AyaMbilehi, NANatthayaM egeNaM cauttheNa paMcahiM AyaMbilehiM ||arthH / / gautama svAmI pUchate hai, he bhagavAna ! iriyAvahI paDha kara phera kyA paDhanA? taba zrI mahAvIra svAmI uttara dete hai, he gautama! zakrastavamuM Adi lekara caityavaMdanAkI vidhi paDhanI. lekina ItanA vizeSa hai zakastava eka telA aura battIsa AMbila kara ke paDhanA, aura arihaMta stava, eka upavAsa tIna AMbila karake paDhanA, aura caturvizati stava eka belA eka upavAsapacIsa AMbila kara ke paDhanA aura jJAnastava eka upavAsa pacIsa AMbila karake paDhanA /IsameM zakrastavako Adi lekara caityavaMdana sUtrakA sarva pATha sUcana kiyA hai usameM siddhastava vaiyAvaccagarANe pramukha jayavIyarAya paryaMta pATha bhI jo caityavaMdana sUtrakA pATha hai so sarva Aya gayA hai. kyuM ki Avazyaka- niryukti, kalpabhASya, vyavaharibhASya, brahabhASya pramukhake vacanase yaha sarva pATha caityavaMdana sUtrakA siddha hai aura isake Age jo navara zabda upadhAna ki tapasyA varNana karaNe ke prathama diyA hai usakA bhI artha tabhI sArthaka hogA ki jaba navaraM zabda karake jo zakrastava pAThake paDhanemeM tapasyArUpa vizeSatA ghotana karI hai, usake binA bhI koI pATha caityavaMdana rupa samudAyame vAMcuMge jo bace so pATha siddhastava vaiyAvaccagarANa pramukha hai nahI. to navara zabda kA denA vyartha ho jAyegA. kadAcita pUrva adhikArane pAThase vizeSatA vicAra kare so ho sakatI nahI. kyuM ki pUrva to paMcamaMgala aura iryApathikIkA pATha hai, so sarva upadhAna tapasyA sahita hai, Isase isake samAna hai, isa vAte yaha nizcaya huvA ki caityavaMdanakA pATha samuha
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda bahuta hai usameM jisa jisake adhyayanameM upadhAna vahI jAtA hai - uskA nAma alaga alaga khola diyA hai aura siddhastavakI vAcanA upadhAna vinA bhI hotI hai. isa vAstu upadhAna ki tapasyA IsakI lIkhI nahI ! yadukta mAyAni 3 // siddhastavasya prathamagAAthAtrayasyopadhAnaM vinApi vAcanA iti // sI pAste sa 5|4meN saMdeDa 42n| yita nahI hai // ____aura zrA4 vAhattu sUtra meM bhI sammadiTThI devA sa. pAdevA zabdakA kahanA yahI zuddha pATha mAluma hotA hai ! kyuM ki sUtrapAThake zuddha azuddhakA nizcaya, TIkA se hotA hai. so isakI TIkA jahAM karI hai vahAM sana 189devA 206 lA hai // tathA ca SaDAvazyakalaghuvRtti // tathA samyagdraSTayo'rhatpAkSikA devA bhavanavAsyAdyAH dadatu prayacchatu samAdhi-cittasvAsthyaM bodhiM ca pretya jinadharmaprAptirUpA / Aha te devAH yadi ca samarthA na vA ? yadyasamarthAstahi tatprArthanasya vaiyarthyaprasaMgaH, yadi ca samarthAstarhi dUrabhavyAbhavyebhyaH kiM na yacchati? athaivaM manyate yogyAnAmeva samarthA, nAyogyAnAM tarhi yogyataiva pramANaM, kiM kiM tairajAgalastanakalpaiH ? atrocyate -sarvatra yogyataiva pramANaM, paraM na vayaM vicArAkSamaniyatavAdAdivadekAMtavAdinaH, kiMtu jinamatAnuyAyinaH / tacca sarvanayasamUhAtmakasyAdvAdamudrAnatibhedi sAmagrIjanitaM ceti vacanAt yathA ghaTaniSpattau mRdo yogyAtApannamapi kulAla-cakra-cIvara - davaraka - daMDAdyapi tatra sahakArikAraNaM, evamihApi jIvayogyatAyAM satyAmapi tathA pratyUhanirAkaraNena devA api yakSAMbAprabhRtyaH samAdhibodhidAne samarthA bhavaMti metAryAderivetyata na nirarthakA tatprArthaneti // artha // sadraSTi devatA, samapi sdu yitI svasthatA aura bodhi kahatA parajanmameM jinadharmakI prApti muje do. isa para koI prazna karatA hai ki "vaha devatA samAdhi aura bodhi dene meM samartha hai vA nahI?" yadi samartha hai to dUrabhavya aura abhavyoke kyuM nahI dete
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi graWtrayI. sAnuvAda (43 ?, taba to yogyatA hI pramANa huI. phera unakI prArthanA kIsa kAma ki hai?, isa para samAdhAna dete hai "yogyatA to sarvatra pramANa hai, paraMtu sahakArikAraNonA saMyoga hone se yogyatA phala detI hai. jisatare maTTIme ghaTa pedA karane kI yogyatA hai. to bhI kuMbhAra, cakra, daMDAdi kAraNake saMyoga vinA ghaTa nahi paidA hotA hai. isItare vaha devatA bhI vighna vinAza karanese samAdhi ora bodhi denemeM samartha hote hai. metAryAdikakI tare, isIvAste InakI prArthanA nirarthaka nahI hai isItare AcAradinakara pramukhameM bhI ehi artha kiyA che. phesa isI tare zrI uttarAdhyayanasUtra vRtimeM 2 adhyayanameM bhI kyA likhI hai. mUkakA jIva jo devatA huvA usane durlabha bodhi apane pUrva bhavake bhAIkuM bodhi dene ke vAste usake jalodara roga vidurvaNA karake Apa vaidyakA rupa banAkara AyA. taba usane peTa dikhAyA taba vaidyane kahA ki terI asAdhya vyAdhi hai. mere sAtha cale to acchI karuM. taba rogI usake sAtha gayA. vaidyane apanA kothalA davAIkA rAstemeM rogIke kaMdhe para dIyA. aura devAyAse kothalekA bhAra IhAM taka baDhAyA ki rogI duHkhI ho gayA. taba devatAne usase kahA ki jo tuM dIkSA grahaNa kare to yaha bojA utAruM, rogIne kabUla kiyA, devatA usake dIkSA dilavAkara devaloka gayA. phera usane kucha sAla bAda dIkSA choDa dInI. taba phera devatA usatare roga pedA kara ke phera dIkSA dilAI, Isatare do tIna bAra dIkSA dilAI, tisarI bAra vaha phera choDane lagA taba devatA manuSyakA rupa dhAraNa karake ghAsanA bojA lekara eka jalate hue gAmameM jAne lagA, taba vaha bolA ki are ! jalate gAMvameM kahAM jAte ho ? ityAdi draSTAMta dekara usake bodhi aura samAdhi donuM kI prApti devatAne karI. II tathA ca tatpATha: | nAva te mohI pauttA jAvaNeNa so diTTho, pacchA aNeNa tassa jaloyaraM kayaM, jeNa Na sakke uTheuM savvavijjehiM paccakkhAo, so devo vararUpaM kAUNa ghosaMto hiMDai ahaM vejjo savvavAhiM uvasamemi, teNa bhaNio majja
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda 44) paTTa saTTahiM ityAdi II isItare aura bhI nizItha cUrNa, uttarAdhyayanAdika ASADhabhUti pramukha ke ekeka dRSTAMta devatAse bodhi ora samAdhi prApta huI likhI hai | aura ThANAMga sUtrameM bhI 5 ThANemeM 2 udezameM samyagadraSTi devatAke avarNavAdase durlabhabodhipaNA jIvakuM prApta hotA hai ! aura prazaMsAse sulabhabodhipaNA prApta hotA hai, esA likhA hai | so pATha yaha hai || paMcahi ThANehiM jIvA dullabhabodhiattAe kammaM pakaraMti, taM jahA arihaMtANaM avaNNaM vayamANe arihaMtapaNNatassa dhammassa avaNNaM vayamANe, Ayariya uvajjhAyANaM avaNNaM vayamANe, cAuvaNNassa saMghassa avaNNaM vayamANe, vivakkatavabaMbhacerANaM devANaM avvaNNaM vayamANe 5. // 0 // tathA paMcahi ThANehiM jIvA sulabhabohiyattAe kammaM pakareMti, taM jahA-arihaMtANaM vaNNaM vayamANe, arihaMtapaNNattassa dhammassa vaNNaM vayamANe Ayariya uvajjAyANaM vaNNaM vayamANe, cAuvaNNassa saMghassa vaNNaM vayamANe vivakkatavabaMbhacerANaM devANaM vaNNaM vayamANe tyAha pramANase vaiyAvaccagarANe pramukha pATha tathA caturtha stuti tathA sammadikI devA yaha sarvapATha siddhAMtane anuyAyI sarvaka pramANa karaNe yogya hai | vanA iti dvitIya nirNaya ? | rA tRtIya vivAda yaha hai ki nA 3 || vAdI ratnavijayajI kahate hai ki lalita vistarAke kartA zrI haribhadrasUrijI, vikrama saMvata meM 962 varSameM hue aura prativAdI jhavera sAgarajI kahate hai ki vikrama saMvata 185 varSameM hue. isa para nirNaya kIyA jAtA hai ki IInA paMsage pAlI vikkamakAlAo atthamio / haribhaddasUri sUro nivvuo disau sivasuvavuM Ill artha : | vikrama saMvatase 585 varSameM zrI haribhadrasUri sUrya asta hue Iha vicArazreNike vacanase aura kalpasUtrakI TIkAke vacanase aura paTTAvalIke vacanameM haMsa paramahaMsake guru, 1444 prakaraNake
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthanathI. sAnuvAda | (45 kartA zrI haribhadrasUrijI, vikrama saMvata 185 varSameM devaloka gaye aura unake banAe zrI Avazyaka bRhadghatti, jIvAbhigamajIkI vRtti, paMcAzaka, paMcavastuka, SoDazaka pramukha aneka graMtha hai. aura vahI caityavaMdana sUtra vRti lalita vistarAye bhI kartA hai. kyuM ki unake cihna hai. eka to apane nAma ke pIche yAnI mahattarasUnuM esA vizeSaNa lagAte hai ! so sarvatra apanI racanA ke aMtameM yajhinI mahattarasUnorAvaryamirca esA likhate hai. ora dUsarA apanI kRtike aMtamuM prAye "viraha' zabdakA niveza karate hai. isameM bhI abhayadevasUrikRta paMcAzakavRttikI pramANa hai I tathA hi prathama pNyaa| iha ca viraha iti sitAMbara. zrI haribhadrAcAryasya kRteraMka iti // iha ca viraha zabdena zrI haribhadrAcAryakRtatA prakaraNasya sUcitA viddhAMtvottarati che e donuM cihna lalitavistarAmeM dIkhate hai ! taghathA || tathA ca tatpAThaH // tathA haribhadrAcAryeNApi caityavaMdanavRttau kSiti nihitajAnukaratalo bhuvanagurau vinivezti nayanamAnasaH / prnnipaatcaMDa paDatItvI vidhvaMtaramadhAnAt / isa vacanase aura pUrvokta cihna dekhanese lalitavistarA caityavaMdana sUtra ke kartA zrI haribhadrasUrijI vikrama saMvata 185 varSameM have nizcaya hotA hai rUti tRtIya nirNAyaka | 3 | zrI nayata || caturtha vivAda yaha hai ki vAdI ratnavijayajI kahate hai ki - sAdhukuM vastraraMjana karanA anAcAra hai || aura prativAdI jhaverasAgarajI kahate hai ki anAcAra nahI haiaba isa para nirNaya kiyA jAtA hai ki | 0 / vastra kA dhAnA, vA raMganA zrI AcArAMgajImeM manA kiyA hai, paraMtu vaha sUtra, TIkAkArane mukhyatAse jinakalpika sAdhuko AzrayaNa karake vyAkhyAna kiyA hai // tathA ca zrI AcArAMga dvitIya zrutaskaMdha paMcamAdhyayana dvitIyodeza sUtra se millU vIra masaLajJADuiM vatthArUM nAgennA mahAparipAhiyAruM vatthAi dhArejjA, no dhoejjA, no raMgejjA, no dhole arattAI vatthAi dhArejjA, apaliuMcamANe gAmaMtaresu omacelile avaM khalu
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zrI tirNaya prabhAkara sAnuvAda vatthadhArissa sAmaggiyaM iti // vRttiryathA // se bhikkhU ityAdi / sa bhikSuryathaiSaNIyAnyaparikarmANi vastrANi yAceta yathA parigRhItAni vA dhArayenna tatra kiMcit kuryAditi darzayati / tadyathA // na tadvastraM gRhItaM satprakSAlayennApi raMjayettathA nApi vA kuzikatayA dhautaraktAni dhArayet / tathAbhUtAni gRhNIyAdityarthaH tathAbhUtAdhautaraktavastradhArI ca grAmAMtare gacchan apaliuMcamANetti agopayan sukhenaiva gacchedyato' sAvamaceliko'sAravastradhArItyetasya bhikSorvastradhAriNaH sAmgryaM saMpUrNo bhikSubhAvo bhavedevaMbhUtavastradhAriNimityetacca sUtraM jinakalpikoddezena draSTavyaM vastradhAritvavizeSaNAdracchAntargatepi cAviruddhamiti // artha // sAdhu, zuddha vastra ki yAcanA kare aura jesA vastra mile vesA hI dhAraNa kare, usameM dhonA, vA raMganA, kucha bhI nahI kare. vinA dhoe aura vinA raMge vastrako dhAraNa karatA thakA aura caura pramukhake bhayase vastrakuM nahi chipAtA thakA grAmAMtara jAve, ese vastradhArI sAdhukuM acelaka dharma aura bhikSupaNA saMpUrNa siddha hotA hai / paraMtu yaha sUtra, jinakalpikanuM AzrayaNa kara ke jAnanA aura vastradhArI paNa gacchavAsIku bhI saMbhava hai, isase unakuMbhI kuccha virUddha nahIM hai. isI sUtrameM dvitIya zrutaskaMdhake paMcama adhyayana prathama uddezameM vastra dhoDara sujAne adhikAra hai // tathA ca tatpAThaH se ityAdi sa bhikSuryadyapi malopacityA durgaMdhivastraM syAttathApi tadapanayanArthaM sugaMdhidravyodakadhAvanAdi no kuryAdgacchanirgatastadaMtargatastu yatanayA prAsukodakAdinA malApaghAtasaMsakti bhayAnmalApanayanaM kuryAdapIti, dhautasya pratApanavidhimadhikRtyAha // setyAdi yAvat yathA tApayettathA cAha / se tamAtAo egaMtamavakkamejjA addejjAyathaMDilaMsi vA jAva annataraMsi tahappagAraMsi thaMDilasi paDilehiya, pamajjiya, tato saMjayAmeva vatthaM AtAvejja vA payAvejja vA ityAdi aura vastra dhaunekA kAla tathA vidhi tathA nahI dhoneke duSaNa sarva vistAra kara
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47 - pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda 3 zrI. modhaniyumita sUtra vRtti meM bhI hai| tathA ca saMkSepatastatpAThaH . || aibhAra vuDaNa paNaje sIyalapAvaraNa jIragelanne obhAvaNakAyavaho vAsAsu adhAvaNe dosA // vyAkhyA // malenAtigurUNi bhavaMti tathA vuDaNeti jIryate panakazca tatra lagati, panaka: phullI, zItalaprAvaraNe vAjIrNaM bhavati,, tatazca glAnatA bhavati tathA ohAvaNeti paribhavati kAyavadhazca bhavati, tAni hi AANi zcyotaMti, apakAyAdi vinAzayati, ate varSAsvadhAvane doSAH // kadA prakSAlanaM kAryamityAha // appatte cciya vAse savvaM uvahiM dhuvaMti jayaNAo / asaio davvassa u jahaNNao pAyanijjogo // vyAkhyA // aprApte eva varSAkAle 'rddhayamAsamAtreNa sarvamupadhiM prakSAlayaMti yatanayA dravyasyAsati uSNodakasyAlpatve jaghanyatopi pAtraparikaraH prakSAlyaH, yena gRhasthA bhikSAM prayacchato na jugupsate ityAdi // aura zrI nizitha sUtrake 18 udezameM vastrakA adhikAra hai, usame 14 . me udezake pAtraka adhikArake sUtrakI bholAvana (bhalAmaNa) dI hai so pATha vipate hai // je bhikkhu navale. me vatthe laddhati kaTTa telleNa vA ghaeNa vA navaNIeNa vA vasAaNa vA makkhejjha vA makkhaMtaM vA aliMgejja vA makkhaMtaM vA abhimaMtaM vA Aijjhai, je bhikkhU navale me vatthe laddhe ttikaTTa loheNa vA kakkeNa vA vaneNa vA cuNNeNa vA ullolejja vA uvalejja vA ujjolaMtaM vA uvalejjataM vA sAijjai, je bhikkhu navaeme vatthe laddhetti kaTTa sItAdega viyaDeNa vA jAva sAijjai,, je bhikkhU navae me vatthe laddhe tikaTTa bahu devasieNa vA teleNa vA jAva sAijjai,, je bhikkhU navae me jAvatti kaTTa bahu devasieNa loheNa vA jAva sAijjai, je bhikkhu navae jAva kaTTa bahu devasieNa sItodagaviyaDeNa vA jAva sAijjai.. //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48) zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda isakA yaha Azaya hai ki prathama12 tathA 13 tathA 14 ke AlAme to vaccakuM tela, ghI pramukhase copaDanA tathA lodrA (lodhara) pramukha dravya kara raMganA tathA pAnase dhonA sarvathA niSedha kiyA - agara kare to prAyazcita hai. aura Ageke 15 tathA 16 tathA 17 AlAmeM vasUkuM pramANase jAdA (vadhAre) tela pramukhase copaDe tathA pramANAtirikta lodrAdi dravyakara raMge tathA pramANAdhika pANIse dhove to usakuM prAyazcitta hotA hai bihAM tailake aura raMgake sUtrame bahUdevasika pada hai usakara nizithacUrNAkArane yaha artha kayA hai I sutte vahusiM vA pADo vahuveriyeLa vA e pasatI do vA tiNNi vA asatIo dosoM bhaNNai, tiNhaM pareNa bahu doso bhaNNai, aNAhArAdi kakkeNa vAsaM vAsiteNa ettha pagArAti saMvAsitaM tiM vadurvasia maUUDuM | artha : /1-ra- vA 3 pasare (pasalI) usakuM devasika-kahanA, dU pasalIse jAdA hoya usake bahu devasika kahanA, isa arthase yaha Azaya nikalA ki 3 pasalIse adhika lodrAdi cUrNa dravyase raMge to usakuM prAyazcitta hai | isa vAte sarva siddhAMtokA pATha vicAra karane se yaha mAlUma hotA hai ki jinakalpika sAdhukuM to raMganA vA dhonA vastrakA sarvathA niSedha hai aura sthavirakalpika sAdhu, durgadhAdi kAraNase pramANa mujaba dravyase raMge vA pramANa mujaba pANIse dhove to anAcAra nahI hai | iti caturtha nirNayaH || - paMcama vivAda yaha hai ki | 5 | vAdI ratnavijayajI kahate hai ki pAsatye pramukhano sarvathA vaMdana nahI karanA || aura prativAdI jhavera sAgarajI kahate hai kI. jJAna, darzana -jisameM hove aura cAritrame malInatA hove usakuM bhI usa guNa Azrita vaMdana karanA || aba isa para nirNaya karate hai ki zrI Avazyaka niryuktimuM pAsatye pramukhako vaMdanA karanekA niSedha kiyA hai. jisake AdhArase vAdI niSedha karatA hai | so vacana yaha hai / pasaMsthAnI vaMdumANasa cheva pittI |
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (48 nijjarA hoi / kAyakilesaM emeva kuNai taha kammabaMdhaM ca // arthaH / / pAsaFA pramukhako vaMdanA karate thake kIrti bhI nahI hotI hai. aura nirjarA bhI nahI hotI hai , kevala vyartha kAyakleza aura karmabaMdha hotA hai || aura vRhat 85vRti) 3 vi3 meM mesau Caul & // daMsaNa nANa carittaM tavavinayaM-jattha jattiyaM jANe // jiNapannattaM bhattIe pUaNe taM tahiM bhAvaM // vyAkhyA // darzanaM ca niHzaMkitAdiguNopetaM samyaktvaM, jJAnaM cAcArAMgAdizrutaM, cAritraM ca mUlottaraguNAnupAlanAtmakaM, darzana jJAna cAritraM dvaMdvaikavadbhAvaH / evaM tapazcAnazanAdi , vinayazcAbhyutthAnAdistayoH samAhAre tapo vinayaM, etaddarzanAdi yatra pArzvasthAdau puruSe yAvadyatparimANaM svalpaM bahu vA jAnIyAttatra tameva bhAvaM jinaprajJaptaM svacetasi vyavasthApya tAvatyaiva bhaktyA kRtikarmAdilakSaNayA pUjayediti // arthaH // zana, zAna, yAritra, ta5, vinaya. yaDa gue| pAsatthe prabhupameM jisameM jitanA thoDA vA bahuta jAne usameM vahI paramezvarakA prarupaNa kiyA guNabhAva apane cittameM rakha kara jesI una guNoMkI bhakti karanI paramezvarane kahI hai. esI hI vaMdanA pramukha kI bhakti se usa puruSakuM pUje - hAM kRtikarmAdi isa pada karake "icchAmi khamAsamaNo pramukha pATha tathA dvAdazAvarta vaMdanA sarva sUcita huI || .. 32. zrI nizIthayU[[meM bhI 17 za58 hai // tathA hai| pasaMsiyavvaM Na dosA gacchassa vA uvaggahaMkArI so pAsatthAdi puriso ato gacchaTThA pasaMsaMti ityAdi // punastatraiva // jo pAsattho sagacchavaddhAvaNaM karei tassa jahAriho sakAro kAyavvo, Agamase suttaM atthi atthaM vA se paNNaveti cAritraguNaM prajJApayatItyartha : ityAdi yAvat "eyAI' ti vAyA NamokkAramAiyAitipariyAgamAdiyANe purisANaM arihadesio magge ThiyANaM jahArihaM vaMdaNAdi upacAraM akarettANaM No pavayaNabhattI kayA bhavai, vaMdaNAdi uvayAraM akarentassa ANAdIyA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirNaya prabhAkara sAtavAda 50) dosA, cau lahuM ca pacchittaM // artha : // pAsasthA pramukha gacchakA upakAra karane vAlA hai. isa vAste usakI bhI prazaMsA karanI, phera jo pAsatthA gacchako dIpAne vAlA hai. Agama ke sUtra vA artha jAnatA hai, cAritraguNakuM prarupaNa karatA hai usakA yathA yogya satkAra karanA aura jinamArgameM raha kara AjJA mujaba yathAyogya vaMdanAdi upacAra jo sAdhu nahI vartate hai vaha pravacanakI bhakti bhI nahI karate hai, unaku AjJAbhaMgAdi dUSaNa aura caturlaghu prAyazcitta hotA hai ! phera bhI bRhakalpameM sAdhukA phakta veSa dekhanese bhAvakA ullAsa honA kahA hai I tathA hi tisthayarI nikha vaDala fmaUA saMviA tada asaMviggo sArUviya vayadaMsaNa paDimAo bhAvagAmAu // vyAkhyA // tIrthaMkara - sAmAnya kevalI - caturdaza pUrvadhara - saMvignazuddhacAritraasaMvignacAritrI - sAdhusadRzaveSamAtradhArI - dvAdazavratadhArI- zrAvakani:kevalasamyaktvadhArI - jinapratimAnAM darzenana bhavyajIvAnAM bhAvollAsaH jJAnAvigutAno mavati - phatyAdri siddhAMto ke vacana dekhakara yaha nizcaya hotA hai ki - siddhAMtone pAsasthA pramukha ke 2 bheda kie hai eka deza karake , dusarA sarva karake usame jo sarva karake pAsatthA hai usame jJAnadarzana cAritrakA sarva abhAva hai I aura jo deza pAsatthA hai usameM jJAna darzana kA sadabhAva hai ora cAritram bhraSTapaNA hai -IsItare avasatrAdikke sarva ke do do bheda jAnaneH isameM jo sarva pAsatyAdi hai usakuM AzrayaNa karake Avazyaka niryuktikA vaMdanA niSedha saMbadhI vacana hai kyuki Age nadavetaMva tirA ItyAdI gAthA karake bhAMDaveSavat usakuM upamA dI hai I usa upamAse bhI yahI artha sUcana huvA ki kucha guNa usameM nahi hai ! ! ora . zrI vRdanyavRti pramukha kA vacana dezapAsatyAdi saMbaMdhI hai kyuM ki yaha vacana guNa Azrita pAsatkAdika kI vaMdanA likhate hai isa vAte yaha Azaya nikalA ki utsargamArgameM sarva pAsatyAdi kavi ni%i ke vacana se avaMdya hai aura deza pAsasthAdi zrI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatracI. sAtuvAda (51 . zrI bRhaddakalpavRti vayana se usI gue| hoya usaDI ghA29. 424 vaMdanA karane yogya hai aura kAraNavazase sarva pAsatye pramukha ko bhI nirgatha zuddha sAdhu dvAdazAvarta paryata vaMdanA kare. anya gRhasthokI kyA giNatI hai so 18 sipate hai // tathA 5 zrI. mAvazya niyukti pA: // mukkadhurA saMpagaDasevI caraNa karaNa pabbhaTe liMgAvasesamitte-jaM kIrai taM puNo vocchaM // vAyAe namokkAro hatyussehoya sIsanamaNaM ca saMpucchaNatthaNaM chobhavaMdaNa vAvi // artha // saMyama mAha sine choDa dI hai aura bhUTara guNa utaraguNa ki apekSA rahita jo akArya sevana karatA hai ! cAritra aura kiyA karake jo bhraSTa hai, divyaliMga arthAta sAdhu kA veSamAtra bAkI hai jisameM aura sarva tyAga kara diyA hai ese liMgadhArI kuM bhI sAdhu bAharabhUmi pramukhameM mile to vacana karake namaskAra kare, aura hAtha donuM joDake uMcA uThAve, aura sirako namAve, aura sukha zAMtA pUche, aura liMgadhArIke upAzrayameM jAya to sAdhu rUchAmi ravamAsamo pramukha pATha se vaMdanA kare, aura dvAdazAvarta vaMdanA bhI kare che IsakI TIkA vistArane maya se Ssi na lAAvazyaka bRhaddavRtise he5 lenA // sItAre zrI. nizItha yU meM bhI 13 zo meM liyA hai| purisa visesa vaMdaNe soya purisaviseso imo mukkadhurA gAhA // saMjamadhurA mukkA je so mukkadhure samatthajANassa pAgaDANi akiccANi kareti jo so saMpagADakicco, ahayA asaMjama kiccANi saMpAgaDAdi kareti jo so saMpAgaDa kicco, saMpAgaDa sevI vA mUlaguNa uttaraguNA seviityrthH|| so akiccapaDisevaNato ceya caraNa karaNa pabbhaTTho caraNa karaNa parihINattaNato ceva davyaliMgAvaseso, davyaliMgaM se'pariccattaM liMgasesaM savvaM paricactaM mAtrAzabdo lakSaNavAcI pravajyAlakSaNa davyaliMgamAtrAmityarthaM / tArise davyaliMgamitte jArisaM vaMdaNaM kIrati tArisaM suNa suvAtAe gAhA || bAhi AgamaNapahAdiesu ThANesu diTThassa
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ '52) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda pAsatthAdiyassa vAyAe vaMdaNaM kAyavvaM vaMdAmoti bhaNNati visiTThatare ugAMsabhAvevAyAe hatthussehaM ca aMjaliM kareMti, atovi visiTThatarauggayassa bhAvassa vA dovie kareMti taiyaMca sirappaNAmaM kareti, tato visiTThatare tiNNivi kAuM purahito bhatti miva darisaMto sarIre vaTTamANI pucchiti tato visiTThatarassa pucchittA khaNamettaM pajjuvAsaMto atthai ahavA purisavisesaM jANIuNa ucchobhavaMdaNaM deti icchAmi khamAsamaNo vaMdiu jAvaNijjhAo nissIhiyAe tiviheNa evaM ucchobhavaMdaNaM ahavA purisa visesaM NAu puNaM bArasAvattaM vaMdaNaM dei ityAdi // sa artha bhI pUrva zrI Avazyakaniryuktike pAThameM artha likhA hai usI tarahase bnnaa|| aura zrI bRhatkalpabhASyameM bhI 3143) asA 5 hai| aMto ityAdi aMtarapi zreNiramyaMtarataH sthitAmaMpi vaMdanakaM pratItya bhajanA bhavati, kathamityAha omiti yo'vamarAtrikaH sa AlocanAdau kArye vaMdyate anyathA tu neti Avanniti ApannAparihAriko na vaMdyate sa punarAcAryAn vaMdate, saMyatyopi utsargato na vaMdyate, apavAdapade tu yadi bahuzrutA mahattarA kAcidapUrvaM zrutaskaMdhaM dhArayati tatastasyAH sakArAtra gRhItavye uddezasamuddezAdiSu sA pheTAvaMdanakena vaMdanIyA, na kevalamaMtaHzreNI bahirapi sthitAnAM kRtikarmaNi bhajanA mataMvyAkAraNe teSAmapi kRtikarma vidheyamiti bhAvaH / atha na kurvaMti tato mahAn doSo bhavati yathA ajApAlaka vAcakamavaMdamAnA agItArthAH ziSyA doSaM prAptavaMta iti vAkyazeSaH ityAdi api ajApAlaka drssttaaNtmaah| kenacidAcAryeNa gItArthAbhAve'gItArthA sAdhavaH pratyaMtapallyAM kSetrapratyupekSakA preSitAstatra ca bhraSTavrata eko vAcako rAjakule yatkRtapramANaH parivasati ,te ca pratyuprekSitakSetrAM sAdhavastaM vAcakaM lokasya samIpe pRcchaMti kutrAsau tiSThati ? lokenoktaM araNyetatastepi tatra gatAstaM cAjArakSaNapravRtaM bhraSTavrataM draSTavA'draSTavyoyamiti vimRzya agItArthatvena zanai svaSkaSkaMte , tAMzca tathA dRSTavA vAcakasya zaMkA kimete' pasarpatI ? nUnaM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (43 pU. jhaverAbdhi granyatrayI. sAnuvAda mAM bhraSTavrataM jJAtvA tataH zaMkAchedI sa vAcakaH kupitaH san pallIpate kathayitvA teSAmagItArthAnAM raMbhaNaM guptau prakSepaNaM kRtavAn tatastadanveSaNArtha guruNAM tatrAgamanaM te ca taM vAcaka vaMditvA zaikSakA agItArthA ete ityAdyuktvA svaziSyAnmocayitavaMtaH / evaM zreNibAhyAnAmapi vaMdanakaM kartavya / atha yo na karoti tasya prAyazcitaM caturlaghukAmityAdi / anyaccaraNakaraNahIne kevaladravyaliMgayukte yadyAddazaM vaMdana kriyate tAddazamahaM vakSye / vAyAe namukkAro hatthusseho ya sIsanamaNaM ca saMpucchaNatthaM chobhavaMdaNaM vaMdaNaM vAvi / / bahirAgamanapathAdiSu dRSTasya -pArzvasthAdervAcA namaskAraH kriyate vaMdAmahe bhavataM vayamityevoccAryate ityarthaH / athAsau viziSTatare atyugrasvabhAvo vA tato vAcA namaskRtya hastotsedhammaMjali kuryAt tatopi viziSTatare atyugrasvabhAve vA dvAvapi vAgnamaskAra hastotsedhau kRtvA tRtIyaM ziraH praNAmaM karoti - 'saMpucchaNaM' ti purataH / sthitvA bhaktimiva darzayatA zarIravArtAyAH saMpRcchanaM kartavyaM, kuzalaM bhavatAM vartata' iti / atthaNaM ti zarIravArtA praznayitvA kSaNamAtraM paryupAsanamathavA puruSavizeSaM jJAtvA tadIyapratizrayamapi gatvA chomavaMdanaM saMpUrNaM vA vaMdanaM dAtavyamityAdi yataH pArzvasthAdervadanake 'kriyamANe saMyamAtmavirAdhanAdikaM pazyati taM prati vAcA kAyakriyayA tathA ceSTate yathA tasya svalpamapyaprItikaM na bhavatItyAdi / artha / / sa 416meM bhI yaha abhiprAya hai ki zreNibAhya jo hai unakuM bhI sAdhu, kAraNase vaMdanA kare agara nahI kare to mahAna doSa hoya, jisatare bakarI cAranevAle vAcakako nahI vaMdanA karate thake mUrkha ziSya doSa prApta hue so kathA yaha hai ki eka koI AcAryane agItArtha ziSyokuM kSetra dekhane ke vAste koI pallImeMbheje. vahAMeka bhraSTavrata, vAcanAcAryarAjayameM kucha AjIvikA bAMdhakara vasatA hai vaha sAdhu loga, vaho logose pUchakara jaMgalameM usa vAcakase milane vAste gae, vahAM usakuM bakarI carAtA dekhakara vicArA ki-yaha dekhane yogya nahiM hai aisA vicAra kara dhIre dhIre pIche phirate hai, taba krodhAtura hokara kahAM ke - pallIpatIse kaDakara una sAdhuokuM kaida karavAyA die pIche se guru bhI ziSyorka DhuMDhaneko Ae- usa bhraSTavratakuM vaMdanA karake "cele mUrkha hai Apa kSamA karo esA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tirNaya prabhAkara sAnuvAda 54 kaha kara una ziSyokuM chuDAe. isatare usake likuM aprIti nahI upajAneke vAste sarva pAsastheko bhI sAdhu, vaMdanA kare agara nahI kare to caturbhughukA prAyazcita sAdhu kuMlagatA hai / / ora jo cAritrase bhraSTa hai, kevala vyaliMga - sAdhukA veSa jisake pAsa hai, usako kaisI vaMdanA sAdhu kare so dikhAte hai-mArga pramukhameM bAhara mile to vacanase namaskAra kare ki 'meM ApakuM vaMdanA karatA huM,' aura jo usakA ugra svabhAva dekhe to hAtha bhI joDe, usase bhI jAdA ugra dekhe to zira bhI namAve aura bhakti dikhalAtA thakA sukhazAtA bhI pUche, aura kSaNamAtra usakA sevana bhI kare -aura koi puruSanuM baDA jAnakara unake upAsaremeM jA kara 'icchAmi khamAsamaNo' pramukha pAThase vaMdanA kare, vA ugra svabhAva dekhe to saMpUrNa dvAdazAvarta vaMdanA bhI kare. kyuMki - pArzvasthAdikuM vaMdanA nahI karanese saMyama virAdhanA aura AtmavirAdhanA dIkhatI hai, isavAste vacanase vA kAyAse esA varte ke jisameM thoDI bhI aprIti usakuM paidA nahI hove phera sAdhunuM rogI pAsathe pramukhakI- vaiyAvacca karaNIbhI zrI oSa nivRtti meM kahI hai / / tathA ca tatvA: / / so gamo paMcanha vinIyALa zitALuM Dinarane phAsua karaNa nikAyaNa kahaNa paDikkamaNA gamaNaM // 22 // saMbhAvaNe vi saddo deuliyakharaMTa jayaNa uvaeso ityAdi // vyAkhyA || 'nIyAiNaM ti AdizabdAtpArzvasthAvasanna kuzIla saMsaktAH gRhyaMte nityavAsiprabhRtIno paJcAnAma-pi ulAvapraticaraNe eSa gama eSa vidhirmaMtavyastathAhi prAsukabhaktAdinA praticaraNaM kartavyaM, tathA ddaDhIbhUtena tvayA yadAhaM bravImi tatkrarttavyamiti nikAcanaM, tathA dharmakathAyAH kathanaM, sa yadi tataH sthAnAnnivartate tatastaM glAnaM gRhItvA gamanaM karoti // 22 // 'pacanhavI' tyatrApi zabdaH saMbhAvane, devakulaparipAlakA veSamAtradhAriNastepi glAnAH saMtaH parivaraLIyA: phatyAdri / isa kA artha yaha hai ki pAsasthA avasanna- kuzIlasaMsakata-nityavAsI inakI bhI glAna avasthAme phAsu anna pAnI karake sAdhu sevA kare aura pratijJA inase karAve kiM-'tuma acche hovo taba meM kahuM so karanA.' aura dharmakathA bhI unakuM sunAtA rahe aura Adi zabda karake phakta veSamAtra dhArI sAdhu kIbhI glAna avasthAmeM sAdhu sevA kare II isakA yaha Azaya nikalA ki -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (55 pU. jhaverAbdhi granthatracI. sAtuvAda paMcamahAvratadhArI sAdhU jo asaMjatIkuM eka TukaDAbhI nahI detA hai vaha bhI lokaprasiddha veSakuM pradhAna samakSa kara aura usakuM pIchA raste para lAnA. yaha guNa samajakara usakI sevA karatA hai isItare zrI mahAvIrasvAmIka ziSya dharmadAsagaNita zrI parezamAtApiphannI sUtravRtimeM bhI mesA ||hiinnss visuddha navagassa- nANAhiyassa kAyavvaM jahocitagAhaNatthaM kariti liNgaavsesevi||48|| etakhyAyAM 'kaNirkAbhidhAnAyAM' kAle kalau khale loke, jIva dhAnyasya kITake etadeva mahaccitraM yajjanA jainaliMginaH // 1 // ratnAkara iva kSAravAribhiH paripUritaH / gaMbhIrimANamAdhate , zAsanaM liMgadhAribhiH // 2 // liMgopajIvinAM loke, kurvate pApadhAraNAm / darzanAcchedapApena lipyaMte te durAzayAH // 3 // dhArmikA api nAcati- jainaliMgadharAMzca yezcakiM taiHzrutamadhItaM vA, gurubhyastahi garhitaiH // 4 // doSAH prarupitA ye tu pArzvasthAdinirupaNe te hi jJApayituM teSAM, na tu vaktumagAriNAm // 5 // pratimAdhAriNepyeSAM, tyajati viSayaM puraH // liMginAM viSayasthAnAmanA tu virodhinI // 6 // yAn liMgino'nuvaMdate saMvignA api sAdhavaH / tadA carcyate kasmAddharmikairbhavabhIrubhiH // 7 // vAcetyAdi vidheyotra namaskArazca liMginAm / AmnAto yatinAM saiSaH zrAddhAnA budhyate'dhikaH // 8 // punastatraivaprasannacaMdrakathAprAMte // anadhInAdhiyokSANAM samyag liMgaM na tAsu ca dhyAnaM jJAnaM tatvi tu utAva tu pUte rA . artha : kriyA karake jo hIna hai, liMgamAtra phakta jisame hai, aura zuddhamArga kA prarupaNa karanevAlA hai, aura jJAna karake adhika hai, usameM bhI vaiyAvacca pramukha satkAra karanA ucita hai. nahi to logameM dharmakI niMdA hogI, ki-yahajaina sAdhubhI paraspara matsara rakhate hai, eka eE cAhate nahI ! isa kalikAlameM sarvajIva dhAnya ke kIDe hai, isameM yahI baDA Azcaryasaiki-loga jaina liMgadhArI hai, kSArajalase bharAhuvA samudra ketulya gaMbhIra jaina zAsana, jaina liMgadhArI logo se hI themA huvA hai. 2 liMgopajIviokI jo niMdA tiraskAra karate haiunone gurukI niMdA karIto unakA zruta paDhA kisa kAmakA hai 4. aura pArthasthAdi saMbaMdhI jo doSa zAstrameM varNana karehai so phakta jAnane ke vAte hai paraMtu niMdArUpa gRhasthoke Age varNana karaNekuM nahI haipA abhigrahadhArI logabhI jinake Age Akara viSayatyAga karate hai unakI pUjA nahI karatI ehato
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6). 1 zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda baDA virodha haida jina liMgadhArI sAdhuokuM saMvegaguNadhArI sAdhubhI vaMdanA karate huM to phera unakI pajA saMsArase Darate thake dharmavAna jIva kIsatare choDa sakate hoLI vAyAe namokkAro ityAdIvacana karake jinakuM namaskAra karanekI sAdhukuM hI AjJA siddhAMtameM hI haito zrAvakokuM to aura adhikAra samajanI cAhieATA phera isameM prassannacaMdra kI kathA ke aMtamaMbhI likhA hai iMdriyone anadhIne buddhihai, unake viSe samya cinha nahI hai, to dhyAna kA jJAna unameM kahAse hogA isa vAte veSakuM hI pUjanA cAhielA veSadhArI ke bAhara kI kaThinatA vA zithilatA paMDitayuM pramANa nahI karanI cAhie kiMtu veSamAtra; hIpUjanA ucita hai|| isItare zatrujhayamarIbhya pramukha aneka graMthomeM kahA hai- vistArake bhayase sarva pATha IhAM likhe nahI. yahasiddhAMto ke sarvapAThake anuyAyI yahanizcayahuvA ki jisa pAsatye pramukhameM jJAnadarzanAdi guNa haiusakuMto usa guNa Azrita vaMdanA karanA aura jisameM bilakula guNa nahI hai usakoM bhI aprIti pramukha nahI paidA hove, aura apane saMyamAdikakA ghAta nahI hove, ItyAdi kAraNase vaMdana karanA. agara nahI kare to sAdhuke 1 upavAsa kA daMDa lagatA hai aura nidvavAdikakuM sarvathA viMdanA varjita hai. paraMtu isakAlameM guNakI aura pAsasthA pramukhazrI tathA ninyavakI parIkSA acchItare harakoikuM ho sakatI nahI. isa vAstu kikuM vaMdanA karanA aura kisakuM nahI karanA isakA khulAsai phera likhate hai zrI gaMgUtinA sUtram esA kahA haiyA pathvIvavidipa pabaiyA 3 lADavoe vanamedAna hANIe pamAyaM sevamANA visuddhaM jiNamayaM payAsayaMtA sAhuNo NeavvA / eAo vihIe dikkhiyA jiNamayaM ninhavaMtA te savvao pAsatthA duTThA avadaNijjA jaMbU ! je jiNamayaM suddhaM bhAsaMti paruvaMti appaNopamAyaM desaMto te sAvaya-sAviyANaM vaMdaNijjA sakkAraNijjA sammANaNijjA vattha-paDiggaha jAva sijjA saMthAra eNaM paDilAbhaNijjA, evaM vihi paDilAbhiA vesassa lajjAo sAvayasAviyAo bhattirAgeNaM sayameva lajijjA puNo va sayaM samuddharijjA, sAraNaM vAraNaM-coaNa-paDicoyaNakusalA vA havijjA, tao tesiM sAvayasAviyANaM lAbhassa kao paraM jaMbU ! pannavaNNA vihi vahiyA je kei gihatthA atthAbhilAsiehiM pAsatthehiM suyatthaM gAhiyA veraggamaivA paraMparAgayasAhusAhuNINa bahuarapamAe daLUNa sayameva pavvaissaMti, sayameva
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthathI. sAtuvAda (57 muMDAvissaMti, sayameva vatthapattAi. gihissati, gurUNaM aNaNuNNAo sire loyaM karissaMti sayameva tavokammaM uvasaMpajjitANaMviharissaMti, sayameva bhikkhAe bhikkhaM karissaMti te jaMbU ! pAsaMDamaiyA diTThIo diTThA mahAmicchattakAriNo micchatta parimAyamavagADhA sammattaparicAiyagA durAcArA niddhaMdhasabhAsiNo annANa pannA asaMjamAraigA 'amhe guNa saMpannA, amhe suddhaM jiNamaiyA' ovaM bhAsaMtA mama paraMparAgatasAhusAhuNINaM-hIlaMtA niMdatA-khisaMtAbahubhavaparaMparANubaddhA aNaMtakhutto saMsAre bhamihissaMti pAvamaiyA / tesiM ninhavANaM sAvayasAviyA kumayamaidiTThirAeNaM gahiA saMtA abohiM paviTTA aNaMtakhutto saMsAre susaDhuvva pariyaDissaMti jaMbU ! Natthittha saMdeho / taaNaM ajja jaMbU ! jAyasaMsae bhayakouhalle uTThAo udveti uTTho uTThitA evaM vayAsI kahaNhaM bhaMte ! tesiM saMjama-kiriyA -tavokamme-nipphale hoi? saMjamapAlaMtAvi saMjamavirAhagA bhaNiyA? evaM khalu jaMbU! te abhimANaM-gahiA evaM pucchiyA mama sAhUhiM evaM bhAsissaMti paraMparAgayasAhuNo tesiM pAviTThamaiyANaM sumahurAo bhAsAo evaM pucchissaMti bho ! bho ! mahANubhAgA! tumhANaM ko gaNo? kA sAhA? kiMkulaM? ko guru ? kassa dhammAyari yassa paraMparAe tumhehiM saMjamo gahio? keNa dikkhiyA ? kassa aNuNNAo uddesasasamuddese saMdissaMti ? kassaMtiyaM sutatthadhAragA jAyA keNa mahANubhAgeNa kAlAgacchA vihiM daMsiA?kassa guruNo aMgIkAreNa duvAlasAvatta vaMdaNaM vihiyaM ? kassAyariyA saNaM vihAro vaTTai ? keNa AyariyANaM duvihaM sikkhaM gAhiyA ? tao teevaM bhAsissaMti 'tumhArisANaM amhArisehi AlAvo-saMlAvo na kappati, tumhe hINAyariyA paMDurapaDapAuraNA pAsatthavihAriyAosannavihAriyo ghaNakaNagAidhAraNA, amhe egatasAhuNo suddhAcArapAlagA, amhANaM kAyapaDisiddho-jahAM haMsakAyANaM turaga kharANaM, mahisagaidANaM sUya-kAyarANaM samavAo? // hoMti -tahA tumhANaM amhehi paDivAdo kao- tao tabbhattiyA sAvaya sAviyAvio avaissaMti sacca ee saMjayA mahANubhAgA malamalINasarIrA nilohA arasavirasAhAriNo ee pasatthA iTThA baliyasarIrA avicAra bhAsagAeesiM kA paDisiddhi tesiM purao evaM kahaMtA viharissaMti ityAdi- jAva jaMbU !
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58) zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda mahAmicchattanivesiadiTThiA bahupAvaM samajjiNittA sAvaya sAviyANaM micchate . ThAyamaMtA aNaMtakAlaM saMsAre priaddissNti| tao puNovi - mama paraMparAgayA avaM kahissaMti 'tumhANaM ko gaNo? tumaM sammaM pucchiyA kahaM visamaM bUaha?' amhANaM jArisI paraMparA atthi sA pacchA kahissAmo' tuma vajjaraha tao te bhaNissaMti amhANaM sImaMdharo gurU, sImaMdharasAmissa samuha hoUNa vayANi paDivajjiyANi / savve kevalI guru, savve siddhA guruNo, savvesi siddhANaM savvesi kevalINaM samakkhaM amhehiM sAmaiya cArittaM paDivajjiyA, caudasarajjuhiM pAsamANehiM amhevi pAsiyA, amhANaM saMjamakiriyA vi pAsiA -suttakkhaM pavaDhAmo, amhANaM suvisuddhA kiriyA, No oyArisANaM hINAyariyANaM sAmAyArie amhe vaTTAmo, egaMtaso savvaNNubhAsiyaM karissAmo, No kesipi gaNa-sAmAcArIe amhANaM paoaNaM, suttassa pakkhaM ArAhemo, mokkhassa maggaM payaDI karissAmo jiNANAe ArAhagA bhavissAmo, jahA~ patteyabuddhihiM karakaMDu anaggai dumuhanami pamuhehiM kesi gurUNaM samIve saMjamamArAhiyaM ? patteyabuddhANaM ko gaNo kA sAhA, kiM kulaM, te kahaM kulaguNagurubAhirA viyAhiyA bhagavayA? taM vajjaraha' / tao puNovi jaMbU ! mama paraMparAgayA aNagArA tesi pAviTThANaM paDutaradANoNaM malImuhe karissaMti jahA re! re! pAsaMDiyA! tuma pattayebuddhANaM sayaMsaMbuddhANaM mahANumAgANa pADisiddhiM kuNaha ? tuma tatuluyAe vayAi pAlai tesiM mahANu bhAgANaM devayAe rayaharaNAi liMge dinne puvvabhavaabbhasiaMtesi payaDihUyaM bhaisaNeNa puvvabhavaM saMbharitA puvvabhavagurupAyamUle saMjamaM gahiaM tameva saMjamuccAreNaM tameva puvvaguru aMgIkArittA saMjamaM pAliaMjAva tesiM mahANubhAgANaM pADisiddhi kiyamANaM tuma tumhANaM sAvayasAviyAi savve micchAdiTTiyAM bhavaha anAthI harikesi pamuhA anne devayAdattaliMgayA pavviiyA, No tehiM gaNaTThii maMDiyA, ayArisANaM bhayaharaNaM tulagAe vaTTamANA egata pAvadiTThiyA tumaMti nibbhA uyA saMttA misimisemANA jAva puNaravi te evaM bhAsissaMti amhANaM vAyavAue na kiMpi paoaNaM, amhe pAvabhIrU appaNo kajjaM sAhemo, kiM vAyAe kijjai?
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. apendhi granyatrayI. sAnupA (58 vAye kiyamANe na kiMci kusalattaNaM havai, evaM bhAsaMtA te AyariyANaM paDikulA ANAyariyA evaM bhavaMti kalahaNu kohaNasIlA te sIlaM pAlaMtA vi kusIlA ajjabhaggaM muheNa bUamANAviaNajjA umaggapaiTThiyA tesiM daMsaNaMpi diTThi micchattajaNaya // evaM jaMbU ! te pAsaMDiyA cAuvaNNassa samaNasaMghassa paDiNIyA eyArisANaM mahANubhAgANaM gIyatthANaM avaNNakArakA ayasakArakA akitti kArakA bahuhiM asabbhAvaNubbhAvaNAhi-micchatAminivesehia appANaM ca paraMca tadubhayaM ca buggAhemANA jAva mama paraMparANaM sAhu sAhuNINaM vAhakA bhavissaMti // kahaNNaM bhaMte ! sAvaya sAviyA sammattamUlANi duvAlasavayAi dharissaMti ? No vA te nayadhAraNA ArAhagA vA bhavijjA? evaM salu jaMbu! pacci jesiM pAse vayANi paDivajjiyANi tesiM pAse vayANi natthi,No tesiM AloyaNNA No tesiM sammatadhAraNaM tao sAvaya sAviyANaM kai sammatta guNe bhavai ? aloyaNA guNe bhavai ? vayaguNe bhavai ? kao ekavIsa guNe sAvayANaM bhavai ? tehi sAvaehiM paraMparAgayaM sAvayakulaM maMDiyaM, evaM khalu jaMbU! mahANubhAvehi sUrivarehiM micchattakulAo usaggovavAeNaM paDibohiUNa jiNamae ThAviyA battIsa aNaMtakAyamakkhaNAo NivAriyA mahumajjamasAi bAvIsa abhakkhabhakkhaNAo NisehiyA sammatamUlAi duvAlasavayAi gAhiyA jIvAjIvAi nava parUvaNA sikkhiyA cAuddasaTTamuTThipuNNamAsIsu posaha paDipuraNa pAlaNAo ThAviyA kudeva-kuguru-kudhammao vAriyA loia-louttara devaguru saMbaMdhI micchatAo NisehiyA, NiyaMNiyagaNasAmAcArIe samApa saMghamajje AroviA jA tesi ajjao pajjaehiM sAmAcArIsu seviyA pAliyAM-phAsiyAM tIrIyA kiTTiyA sA sevamANANa kayA vi duTThA paraM jaMbU ! tesiM saMtANiehiM mahANubhAgANaM sUrINaM nirIhANaM paTTaparaMparAo kei gaNaNAyage siDhilakirie daTTaNa sagasamAcArI caissaMti tANa pAsaMDiyANaM kiriyA phaDADovaM pAsittA tesiM duTThavayaNeNaM aNumodaNaM karaMtA kulakammaM laMghitA pamAyaparANaM pamAe AloyatA taM gaNaM hIlaMtA niMdatA khisaMtA-garahaMtA kahaM te kulakkamAo bhaTTA ArAhayA havaMti ? // punastatraiva // jaMbU ! cauvvahA samaNovAsagA bUiyA ! rAyasamANA piyasamANA bhAyasamANA savittisamANA, je rAya samANA bhavissaMti
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60) 1 zrI nirNaya prabhAkara sAtuvAda te sAhUNaM sAhUNINaM uvaddave AyabaleNaM dhaNa baleNaM kuMDabaleNaM NivAragA bhavissaMti tesimavi sAhU kahissaMti bho! bho ! mahANubhAgA! siri sohammasAmi paTTaparaMpareNaM amuge amuge eyArise chattIsa guNagaNadhAraye pAvabhIru Ayario jAo tehiM eyassa gaNassa ThavaNA kiyaa| gaNamajjevi eyArisse guNasaMpanne Ayariya uvajjAo jAo tehiM niyapaTTe tumaMpi AroviyA -kahaM eyArisApamAyadharA jAyA? sAraNa-vAraNa-coyaNa-paDicoyaNAo kahamakusalA bhavaha? tumhehiM pamAyaM vahaMtehiM amhANaM kA gai bhavissai ? tumhANaM jaM kiMci vilohijjai taM amhANaM ghare bahu atthi, asaNa-pANa-khAima-sAimavatthapaDiggaha-kaMbala-pAyapucchaNa-osaha-bhesajjeNaM-pIDhaphalaga-sejjasaMthAraeNaM, amhe Niyariddhi samudaeNaM paDilAbhissAmo puNa tumhArisehiM mahANubhAgehi pamAoNa kaayvvo| tahAvi te Na paDibujjati tao mahANubhAgA sAviyANo NiyagaNassa sAmAcArI caissaMti akkhaNme vaDADo pamui dasavihe puvvAyariyANaM mahANubhAgANaM vaddhaTThavaNaM kAuNa Avassae karissaMti paraM pAsaMDiyANaM paragaNassa sAmAcArI lovaggaNaM kiriyA phaDADovaM daTTaNaM No NiyagaNasAmAcArI caissaMti te mahANubhAga samaNovAsagA havissaMti bharahe vAse thovA ceva rAyasamANA tAva jahA rAyA niyarajjaThiI Na cayai tahA te samaNovAsagA puvvAyariyANaM guNe samaraMtA egaMtao ArAhagA sataTThabhavaggahaNAi nnaaikkmissNti| mAyapiyasamANAvi erisA ceva, paraM viseso je mAyapiyasamANA te gaNavAsiyANaM aNAyAre pAsittA Niccaso akkosissaMti puttamiva asaNapANAivihIe posaNamavi karissaMti, paraMNo NiyakulakkamAgayaM caissaMti, tevi ArAhagA No virAhagA / puNovi je jaMbU ! kAlAidoseNaM hINAyArANaM hINAyAre soccA sAsaNassuDDAhaM karissaMti te savittissamANA parapAsaMDiesu raMjIyA NiyagaNa sAmAcArI jAtANaM ajjhaya pajjaehiM seviyAse hilaMtA NidaMtA khisaMtA paragaNasAmAcArIo ratA attagaNassa puvvAyariyA hIliyA puNovi evaM kahissaMti -kahaM amhe lohavANiyANaM tullA bhavAbho ? jahA rAyapaseNIo kesikumAreNaM NiDhei pAesissa raNNo, tahA amhehiM lohavANiya samANo paricatto-rayaNAgarasamo paDivajjio / avaM. jaMbU ! attANaM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (61 NiyagaNasAmAcArI bhedasamAvannA kalusa samAvannA saMkiyA kaMkhiyA kaMkhAmohaNijjaM kammaM baMdhaMtA kahaMte pAviTThA ArAhagA havijjA // punastatraiva // evaM jaMbU ! duppasaho jAva bakusakusIlehiM titthaM pavaTTisai jahA vivAhapaNNatIo paMcaNiyaTThA idaMbhUissa pUrao bUiA, tArisAo diTTIo viharaMtANaM No ANA virAhaNA || Iartha // zrI sudharmAsvAmI paMcama gaNadhara, jaMbusvAmIkuM kahate hai / he jaMbU ! yaha dIkSAki vidhise dIkSA dIye thake bhI kAla pramukha ke doSa karake, balabuddhipramukhakI hAni honese, pramAdakuM sevate hai to bhI jinamArganuM jo zuddha prakAzana karate hai vaha sAdhU jAnane II aura dIkSA pAkara bhI jinamatakuM jo utthAna kara rahe hai unakuM sarva pAsA, duSTa, avaMdanIka jAnanA hai jaMbU ! jo jinamArgakuM zuddha bhASaNa karate hai, prarUpaNa karate hai, apane pramAda jAhira karate thake. ve sarva zrAvaka zrAvikAke vaMdanA karane yogya hai / satkAra karane yogya hai / sanmAna karane yogya hai / vasrapAtra-auSadha-azana-pAna-khAdima-svAdima-zayyA-saMthArA pramukha karake paDilAbhane yogya hai, isa vidhise pratilAbhe thake zrAvaka zrAvakAkI bhaktirAga karanese ve apane veSakI lajjA karake, ApahI saramAe thake, apanekuM pramAdase nikalege, aura sAraNa-vAraNa-coyaNa-paDicoyaNameM kuzala hoge, zrAvako ke bhaktirAga rakhanese phi2 2ste para AveMge-usakA lAbha zrAvakazrAvikAkuM apAra hogAH jisatare paMthaka muni ke namaskAra karanese zailakAcArya bhraSTa hue thake bhI phira apramAdI hokara mukti gae-jinakA vistAra adhikAra, jJAtAnI meM likhA hai, paraMtu hai jaMbU ! koi gRhastha pramukha vyAbhilAkhI pAsasthoke pAsa sUtra artha paDhakara merI paraMparAgata sAdhu sAdhvIoMkA atyaMta bahUta pramAda deSa kara ApahI dIkSA le leMge- ApahI sAdhu bana jAyeMge- ApahI vastra pAtrAdika upadhi grahaNa kareMge-guruAjJA vinA hI zirakA loca kareMge, ApahI tapasyA kareMge, ApahI bhikSAko jAyeMge-arthAta jinamatameM sarvakArya apane manase hI kareMge he jaMbU ! ve pAkhaMDamatI jANaNe, dUSTi karake bhI dekhe thake mahAmithyAtvake karane vAle, samyakatvakI hAni karanevAle, ajJAna aura asaMyamake ArAdhane vAle, 'hama guNavAna hai. hama zuddha jinamArgaka calAnevAle hai' aisA bolate thake, merI paraMparAke sAdhu sAdhvIyoM ki hIlanA/niMdA karate thake, bahuta bhava karake anaMtakAla taka saMsArameM bhameMge,
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62) zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda unake zrAvaka zrAvikAbhI kutsita draSTirAga karake saMyukta e ke, abodhimeM praveza karake, susaDhakI tarahe saMsArameM bhameMge he jaMbU! isameM saMdeha nahI hai* taba jaMbUsvAmI saMdehayukta hokara uThake pUchA ki- he pUjaya ! saMyamakriyAtapasyAkA parizrama kyA niSphala hogA? jisa vAte saMyamapAlane thake bhI saMjamake virAdhaka unako kahai, taba uttara dete hai,-he jaMbU! hamAre paraMparA ke sAdhu jaba unaku pUbeMge ki tumArA kona gaccha hai? kyA zAkhA hai? kauna kula hai? kona guru hai? kauna dharmAcAryaki paraMparAse tumane saMyama liyA hai? kisane tumakuM dIkSAdI hai? kisakI AjJA karake uddeza samudeza tuma kriyAmeM karate hai? kisake pAsa sUtra artha paDhA? kisane tumakuM kAlagrahaNakI vidhi dikhAI? kauna gurukuM mAnakara tuM dvAdazAvarta vaMdanA karate ho? kisa AcArya ke Adezase tuma vihAra karate ho? kisa AcAryane dvivadha zikSA tumakuM grahaNa karAI hai? esA pUchane seve uttara geMge ki 'tumAre jeo ke sAtha hamArA bolanA kalpe nahI-tuma hIna AcArI ho, zveta vastra sApha rakhate ho, pAsantha ho, osanna ho, dhanake rakhanevAle ho, aura hama ekAMta sAdhUhai, zuddha AcAra-pAlane vAle hai isavAte hamArI tumArI barAbarI nahI, jaise haMsa ora kAkakI aura ghoDe gadhekI aura bheMsA hAthI kI aura zUra kAyarakI barAbarI nahI hai. taba unake bhakta zrAvaka zrAvikA bhI boleMge kI sacca hai ! e to sAdhu mahAnubhAga malamalIna sarIra, lobha rahita, arasavirasa AhAra ke karanevAle hai aura e pAsandha, hRSTa,balavAna, vinA vicAre bolane vAle hai, unakI aura InakI kauna barAbarI hai? ityAdi bahota varNana sUtram yAvat he jaMbU ! mahA mithyAtvadraSTihavethakevaha pAsaMgI bahuta pApa upArjana karaAbahuta zrAvaka zrAvikAkuM mithyAtvameM sthApana karake anaMtakAla taka saMsArameM bhameMge. taba pherabhI hamAre paraMparA ke sAdhuesA kaheMge ki to! sIdhA pUchanese vAMkA kayuM bolate ho? tuma kaho kauna tamArA gaccha hai? esA bahota pUchane se javAba deveMge ki- hamAre zrI sImaMdharasvAmI guru hai, zrI sImardharasvAmI ke sAmane khaDe hokara hamane vrata ucare hai, sarva kevalI aura sarva siddha hamAre guru hai, unako ke sAmane cAritragrahaNa kiyA hai,-cauda rAjaloka dekhate thake unone hamakuM bhI dekhA! hamArI saMmakriyAbhI dekhI hai- hama phakta sUtrake pakSa para calate hai, hamArI kriyA zuddha hai, aise hInAcArI DhIle AcAryonI samAcArImeM hama nahI vartate hai. ekAMta
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (83 pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda karake sarvajJakA kahA hama kareMge,koIke gaccha sAmAcArImeM hama nahI varnege-koIkI gaccha sAmAcArIe hamAre prayojana nahI hai. phakta sUtrakI bAta mAneMge- mokSamArgIkuM pragaTa kareMge- Isatare hama jinAjJAke ArAdhaka hovege. jisatare pratyeka buddha karakaMDu nagnati dvimukha nami pramukhane kisa guruke pAsa saMyama liyA? pratyeka buddhokA kauna gaccha? kauna zAkhA? kauna kulahuvA? vahaloga gaccha guru-zAkhA-kula pramukhase bAhira the to bhI unakuM bhagavAnane kisatare ArAdhaka kahai? tava phera bhI he jaMbU! merI paraMparAne sAdhU unakuM pIchA uttara dekara unakA mukha malIna kareMge ki -are!pAkhaMDiyo! tuma pratyekabuddha svayaMbuddha mahAnubhAgoMki barAbarI karate ho, aura tuma kyA unake samAna vrata pAlate ho? are ! una mahAnubhAgokuM to devatAne sAdhukAveSadIyA thA, aura unakuM pUrvabhavanA abhyAsa kIyA zrata pragaTa huvA jisase jAti smaraNa jJAna karake pUrva bhavake guruke pAsa saMjama grahaNa kiyA aura vahI pUrvabhavake guruko manase dhArate thake tuma aura tumAre zrAvaka sarva mithyA draSTi hote ho aura anAthIjI, harikezI pramukha sAdhU jinakuM devatAne sAdhUkAveSa dIyA unase gacchasthiti nahI calI ese mahAtmA puraSoM kibarAbarI karate thake tuma ekAMta pApa ddaSTi hote ho ,aisA uttara pAyake vahapAkhaMDi dilameM atyaMta krodhase jalate thake phera esA boleMge ki-hamakuM vAda prativAda karanese kucha prayojana nahI hai. hama pApase Darate hai, apanA dharma kArya sAdhate hai, vAda karanese kyA prayojana hai? vAda karane se kucha acchA nahI hai, - esA bolate thake vahapAkhaMDi, AcAryoe pratikula ho karakebala-nizcaya kara anArya hoMge-vahasIla pAlate thake bhI kusIla kahe jAyeMge, AryamArga mukhase bolate thake bhI vaha anArya jAnane, unakA darzana bhI bhavya jIvokuM mithyAtvakAraka hogA Isatare he jaMbU! vaha pAkhaMDi, pUrvAcAryane pratyenIka, upAdhyAyake pratyenIka, AcArya upAdhyAyoMki paraMparAne pratyenIka, caturvidha zrIsaMghake pratyenIka ese mahAnubhAga gItArtha jo Age baDe baDe zAstroke banAne vAle hue unake DhIlepAsatve pramukhavacana karake avarNavAda-ayaza, akItike karane vAle bahota juThI juThI kalpanAse apane aura paraEmithyAtvameM bahakAte thake yAvata merI paraMparAgata sAdhu sAdhvIke bAdhA karanevAle hoMge. liphera jaMbUsvAmI pUchate haiMki-pujya! unake zrAvaka zrAvikA, samyakatvamUla dvAdazavrata dhAraNa kareMge vA nahI ? aura vratadhAraNa karake bhI vaha ArAdhaka kahe
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda jAyeMge vA nahI? IsaparasudharmasvAmI uttara dete hai, he jaMbU! nizcaya karake unake guruke hI pAsameM vrata, AloyaNA, samyakta nahI hai to unake zrAvakoke pAsa samyaktavrata AloyaNAkA guNa kahAMse hogA? 21 guNa zrAvako ke pAsa kahAMse AveMge? jinone apanA paraMparAgata zrAvakakulakuM bhAMDA (bhAMDyA) he jaMbU! mahAnubhAga AcAryone jinakuM mithyAtvakulase pratibodha de kara jinamatamaeNsthApanakie, battIsa anaMtakAyakebhakSaNasenivAraNa kie, madhumAMsAdi 22 abhakSyane bhakSaNase niSedha krie, samyakvamUla dvAdaza 12 vrata dhAraNa karAe, jIvAjIvAdinavatattvaki prarupaNA sikhAI, caturdazI, aSTamI pramukhake dina pauSadha karanemeMsAvadhAnakie, kugurukudevakudharmase bacAe, devaguru saMbaMdhI laukika lokottara mithyAtvane niSedha chIe, apanI apanI gaccha sAmAcArImeM sthApana kIe, jo unake dAdA paradAdAne pAlana karI usako sevate pAlate thake kabhI duSTa nahI kahe jAyeMge, paraMtu he jaMbU! unake saMtAna ke loga putrapautrAdikamahAnubhAga AcAryonI paTTaparaMparAmeM koI AcAryakuMzithila kriyAkAdekhakara apanI paraMparAgata sAmAcArI choDadaMge aura una pAkhaMDiokA bAhya kriyAkA ADaMbara dekhakara unake duravacanoMki anumodanA karatethake, apane kulamakuMlaMghana karake, pramAdamaeNtatpara, apane gacchake AcArya sAdhU pramukhakuM dekhakara usI gacchakI hIlanA niMdA gartA karate thaka, apane kulakramase bhraSTa hue thaka, vaha zrAvaka kisatare ArAdhaka ho sakate hai? kyuki he jaMbU! zrAvaka 4 prakArane kahA hai- rAjAsamAna, pitAsamAna, mAtAsamAna, zokasamAnaHtisamejo rAjAsamAna hoge sosAdhusAdhvIjIkA upadrava, AtmabalasevAdhanakebalase dUra kareMge-aura unakA koI anAcAra dekhakara ekAMtameM samajAveM kiM bho mahAnubhAgo! sudharmAsvAmIe paTTaparaMparA karake phalAne phalAne ese guNadhArI AcArya hue unone gacchakI sthApanA karI hai. isa gacchameM bhI aise uttama AcArya upAdhyAya hue. unone apane pATa para Apake beThAyA hai ApajyuM ese pramAdadhArI hoMgae? sAraNa-vAraNa -coyaNA-paDicoyaNAmaeNzithila kyuM hote hai? Apa pramAda karoge to phira hama logoMki kyA gati hogI? ApaNuM jo kucha cAhie so saba hamAre gharameM bahuta hai- azanapAna-khAdima-svAdimavastrapAtra-pramukha karake apanI Rddhika mujaba hama paDilAleMge-phera Apa pramAda nahI karanA esesamajAne para jo vahanahI samajaMge to bhIve mahAnubhAga zrAvaka apane gacchakI sAmAcArI nahI choDeMge. agara nahI banegI to sthApanA sthApana
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi ratnatrayI. sAtuvAda (65 karake usake Age apane AvazyakAdi kRtya karaleMge paraMtu gaccha sAmAcArI kelopane vAle anya pAkhaMDikA kriyAkAMDa ADaMbara dekhakara apane gacchakIsAmAcArIchoDeMge nahI. ese mahAnubhAga rAjA kesamAna zrAvaka bharatakSetremeM thoDe hI hoMge jistare rAjA apanI rAjya sthitikuM nahI choDatA hai isatare vaha zrAvaka bhI apane pUrvAcAryone guNasmaraNa karate thake ekAMtakarake ArAdhaka kahe. sAta AThabhavase jAdA bhava vahanahI kareMge avazya muktigAmI hoge. aura mAtA samAna aura pitAsamAna zrAvakabhI eseDI hoMge para itanA vizeSa hai-jo mAtApitA samAna hoge-so gacchavAsI sAdhuokA anAcAra dekhakara nitya unako dhamakAte raheMge, aura putrakI taraha azana pAnAdi karake poSaNabhI karate raheMge, paraMtu apane kulajhamAgata sAmAcArIkuM kabhI nahI choDege. ve bhI ArAdhaka hoge, virAdhaka nahI. aura he jaMbU ! kAla-pramukhake doSa karake jo sAdhu hIna AcAra ho gae unake hIna AcArakuM sunakarake jo phajItI karake zAsanakA uDDAha kareMge, unake zokasamAna zrAvaka jAnane. vaha parapAkhaMDiyomeM rajita citta hue thake jo apane gacchakI sAmAcArI unake dAdA paradAdAne pAlI hai usaka niMdA karate thake anya sAmAcArImeM praveza kareMge, isase vahaArAdhaka nahI kiMtu virAdhaka hI hoMge. - esA sunakara bUsvAmI prazna karate hai ki- he pUjya! unaku virAdhaka kisa vAstu kahe? taba zrI sudharmAsvAmI uttara dete hai, - he jaMbU! vaha zoka samAna zrAvaka anyaki sAmAcArImeM rakta hue thake, apane gacchake pUrvAcAryonI halanA niMdA kareMge aura mukhase esA kahege ki hama loha banieka samAna kisatarase hove? jisatare zrI rAyapAseNImeM zrI kezI kumarajIne pradeza rAjAke Age draSTAMta diyA. Isatare lohake samAna hamane choDa diyA, ratna ke samAna aba hamane dharma eNgIkAra kiyA hai, he jaMbU! vaha zrAvaka, apane gacchakI sAmAcArImeM zaMkA kAMkSAkuM prApta hue thake kAMkSA mohanIya karma bAMdhate thake kisatarese ArAdhaka kahe jAya? kiMtu sarvathA virAdhaka hI hoMge phera usI sUtram esA kahA he ki paMcama Areke aMtyame duppasahasUrI AcArya hoge- vahAM taka jinazAsana bakuza aura kuzIla cAritra karake hI vartegA esA vicAra kara kAladoSa samajakara draSTikA viparyA? jo nahI che kareMge unake hI AjJAkA ArAdhaka kahanA // phera zrI mahanizithanI sUtrabhI esA kahA haiso pAThayaha haijmadhyeyane
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66) zrI tirNaya prabhAkara sAnuvAda evaM // se bhayavaM kevaiyaM kAlaM jAva gacchassa NaM merA paNNAvIyA ? kevaiaMkAlaM gacchassa merA NA ikkamiyavvA ? goyamA, jAvaNaM mahAyase mahAsatte mahANubhAge duppasahe aNagAre tAva NaM gacchamerA paNNaviyA jAva NaM mahAyase mahAsate mahANubhAge duppasahe aNagAre tAva NaM gacchamerA NAikkamiyavvA // SaSThAdhyayane evaM | annaM vA mayaharAiyaM kahiM ci hIlejjA gacchAyAraM vA saMghAyAraM vA vaMdaNapaDikkamaNAi maMDalIdhammaM vA aikkamejjA avihIo vA pavvAvejjavA uvaddavijjavA aogassa vA suttaM vA atthaM vA ubhayaM vA paruvejjA, avihiiorebbAvA vArekhkhavA-poemnavA, vidvIevA sAraLa-vAraLa-coyameLa rebjhA, umaggapaTTiyassa vA jahA vihIo jAva Na bhAsejjA hiyaM bhAsaM samakkhaguNAvahaM tenu savvasu pattAM tALa saMdhavatto // artha // zrI gautamasvAmI pUchate hai he bhagavan ! kitane kAlataka gacchamaryAdA rahegI ? aura kitane kAlataka gacchakI maryAdAkuM nahI ullaMghana karanA cAhie ? isapara bhagavAna uttara kahe hai- he gautama ! jahAMtaka mahAnubhAga duppasahasUri anagAra hoge tahAMtaka gacchakI maryAdA kahI hai-aura ihAMhI taka gacchamaryAdA koikuM ullaMghana karanI bhI nahi cAhie| // aura prAyazcitake adhikArameM bhI aisA likhA hai ki AcAryAdika kI jo niMdA kare aura gacchake AcArakuM vAsaMghake AcArakuM vA vaMdana pratikramaNa pramukha maMDalIke dharmanuM jo laMghana kare aura vidhirahita jo dIkSA deve, aura ayogyakuM sUtra artha jo prarupaNa kare, aura unmArga prasthitanuM jo vidhi sahita bhASA nahI kahai,ina aparAdhomeM se eka aparAdhabhI jo kare usakuM kulagaNagaccha-zrIsaMghase -bAhira karanA // ese adhikAra aura bhI koi sUtromeM hai. ina sUtrose yaha paramArtha nizcaya hotA hai ki isakAlameM nirmala cAritra to he nahI -bakuza kuzalAdi malIna cAritra hai, usameM bhI zaMkA kAMkSA kare to kAMkSA mohanIya karmabaMdha kahA aura gaccha sAmAcArIkuM jo tyAga kare usakuM virAdhaka kahA aura saMgha bAhara karanekA daMDa prarupaNa kiyA aura gaccha sAmAcArIkuM jo lope unakuM sarve pAsasthA avaMdanIka kahA aura jo kAladoSase dhanAdi rakhate hai / pramAdI ho gaye hai tathApi mArga zuddha prarupaNA karate hai, unanuM paraMparAgata sAdhu-vaMdanIka varNana kie gae / isa vAste paramArtha yaha nikalA ki jo gaccha sAmAcArImeM vartamAna hai aura prarupaNA zuddha karate hai vaha bhavyajIvokuM isakAlameM vaMdanA karane yogya hai /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi ratnatrayI. sAtuvAda usameMbhI jisameM guNa jAdA hoya usa mujaba usakuM adhika jAnanA cAhie Isatare siddhAMtokI paMcAMgI mujaba yahasarvanirNaya sakSepa karake likhA hai aura.. pramukha prakaraNoM kA bhI rahasya unI graMthakA pUrvApara sarvavacanoke milAna karane se aura pUrvokta siddhAMtokA pATha dekhanese isI nirNaya mujaba samajanA cAhie. IhAM vistArane bhayase prakaraNoke vacanakA vicAra likhA nahI, vistArase dekhanA hoya to saMskRtanirNayaprabhAkara nAmanA graMtha zrI saMghanA Agraha tathA sAhadhya rahA to pUrvaka vistAra ruci jIvo ke vAste banAyA jAvegA usase dekha lenA || zrImacchIjinamuktisUriMgaNabhRdvaMvatyiM caMcadguNa-skItyudgIrNayazA gaNe kharatare syAdvAdaniSNAttadhI: rAjyo tasya sukhAvahe guNavatA-mabhrAgninandakSitai (1930) varSe rIdhavanaMkSipakSa vivase padmASTamI sattithI ? graMthakAra prazasti likhate hai ki zrakharataragacchameM zrImat zrI jinamuktisUri nAma gaNadhara vartamAna hai, kaise hai vaha dedIpyamAna guNothI saMpadAkarake pragaTa kiyA hai yaza jinakA-phera kaise hai? vAha syAdvAdameM pAraMgata buddhi jinakI ese AcArya ke guNavAnone sukhadAI rAjayake - samayame 1930 saMvatameM vaizAkha sudI 8 somavArake dina. ___ yA vAdi prativAdIvAda tamasA saMpUrite mAlave nAyyA nAyya vivekakAraka mukhAtprAcIkakkupsennibhAnnirNItArthaMkarAptaye kRtisamo zrI ratnapuryAmabhuccitrAlApa nimIlikA layakarI bhavyA vibhAtopamA // 2 // vAdiprativAdIkA vAdarupI aMdhakArane pUrNa huvA jo mAlavadeza, usameM zrI ratalAma zaharameM pUrvadizAke samAna jo yukta aura ayuktake viveka karanevAlekA mukha usase nirNaya kiyA huvA jo artha tadarupIjo kiraNa usakI prAptike artha prAta:kAlake samAna maMgalavatI vAdI prativAdIkA vicitra AlAparUpa bidrIvaNa tArA karane vAlI jo paMDitonI sabhA sudhArA ... tasyAM pAThaka bAlacandra gaNiminirNetRbhAvaMgataiH samvegivratiruddhisAgara - yutaiH zrI saMghahUtyAgataistaddhvAntapratighaprabhAkaranibhaH sandarbha eSa priyaH granthAnvIkSya prakAzite matimatAmbodhAya nirNIya ca // 3 // tribhivizeSakam / / usa sabhAmeM nirNatAbhAvako prApta hue aura zrI saMghake bulAne se Ae ese jo upAdhyAya bAlacaMdragaNi, unone saMvega zrI RddhisAgarajI muni karake - saMyukta hue thake aneka graMthoko dekhakara aura vAdi prativAdI ke vacanakA nirNaya
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68) zrI nirNaya prabhAkara sAnuvAda karake buddhivAna logoke bodhake vAste vivAdarupI aMdhakA2ke dUra karaneko sUryake samAna esA manohara yahanirNayaprabhAkara nAmA saMdarbha prakAzita kiyA hai IIII // iti nirNayaprabhAkarAmidhaH sandarbhaH // graMthAgrama 1551 // saMvata 1930 kA miti vaizAkhamAse zuklapakSe 8 dine lipikRtaM // 5 // bhagavAnacandreNa ratalAma nagara zrI RSabhadevajIprasAdAt // vi.saM. 2009 poSa kRSNakAdazI dine dhyAnastha svargatAgamodvArakAcAryavarya zrImadAnandasAgarasUrIzvarapaTTanabhodinakarAyamANAcAryapravara zrImaccandrasAgarasUri paTTaprabhAvaka, nUtanatithipathonmUlaka, zAsanakaMTakoddhAraka, sadguruvaryazrI haMsasAgara guru caraNa kamalabhramarAyamANa bAlamuni narendrasAgareNa bhAvanagarasthA zrI AtmAnaMda jaina sabhA nAmnI saMsthAyA H hastalikhita bhAMDAgArIyA zrI nirNayaprabhAkara(naM.-1210 patra naM 62) nAmnI pratyapariSThAllikhitA imA pratikRtiH / / zrIrastu zrI zramaNasaMghasya // pU. AgamoddhAraka A. zrI AtaMdasAgarasUrigurudeva gItArthamUrdhanya pU. jhaverasAgarajI ma. kRta tirNaya prabhAkaragraMtha : (1) samAsaH
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ * nimUrtipUjA pradIpabhrabya (oi.-2) **
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda gItArthamUrdhanya pU.zrI jhaverasAgarajI ma. kRta jinamUrtipUjA pradIpagrantha (i.-2) (69 athazrI jinamUrti pUjA pradIpa aparanAma kumatAMdhakAra taraNI prAraMbhaH // zrI jainadharmI samasta saMghako maiM jAhera karatA huM ki jo zrI mahAnizItha sUtrakA nAma leke zrI jinamaMdira viSe viruddha prarUpaNA karatA hai vo ni:kevala apanI ajJAnatAkoM hI pragaTa karatA hai, kyoMki jo usIne zrI mahAnizIthasUtra saMpUraNa dekhA hove to aisA viruddhavacana apane mukhaseM kabhI nahI nikAle. yaha vAta kahanekA kAraNa yaha hai ki zrI udayapurameM soja zudi aSTamI ke dina eka jinapratimA pUjaka aura dusarA jina pratimA apUjaka ese do jana munizrI jhaverasAgarajIke pAsa A kara pUchane lage kI zrI jina pratimAjIkI pUjAkA kitaneka loka niSedha karate hai, so sacca hai vA juTha hai ? : munizrI jhaverasAgarajIne uttara diyA ki-bhagavatI, jJAtA, upAsakadazAMga, uvavAI, rAyapaseNI, mahAnizItha tathA kalpa Adika aneka siddhAMtomeM zrI jInapratimAjIkI pUjA karaNI kahI hai / yaha bAta sunakara do gRhastha bole kI- lakoM hama aura eka samajavA(dA)2 ko lekara Apake pAsa AveMge pIche Asoja zudi navamIke dina eka to pratimAjIke pUjaka aura do jana zrI pratimAjIke apUjaka milakara tIna jIna (jana) munizrI jhavera sAgarajIke, pAsa Ae usI vakhata dono ta2phavAle milakara aMdAjase (150) AdamI sabhAmeM ekaThe hue the. uhAM jina pratimArka apUjaka loka pUchane lage ki zrI jinapratimAko pUjanekA adhikAra kaunase siddhAMta meM hai ? : muni jhaverasAgarajIne kahA ki zrI bhagavatI Adika uparake likhe hue siddhAMtoMmeM ye adhikAra haiM / apUjakone kahA ki, hamako ye pATha batAIye /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70) zrI jitamUrtipUjA pradIpagraMtha - muni jhaverasAgarajIne uttara diyA ke aba asajajhAIke dina hai tina meM sUtra to hama vAMcate nahI, lekina jaba asurakumAra devo saudharma devalokameM jAte hai taba eka arihaMta,dusarA arihaMtakA caitya, aru tIsarA bhAvita AtmA anagAra dhana tInoM kI nizrAmeM jAte haiM. isa pAThakA jo artha thA so sunAyA apUjaka bole ki caitya zabdaka artha to jJAna hotA hai, asa arihaMta zabdaka artha chamastha hotA hai - munizrI jhaverasAgarajIne kahA ki tumAre kahe donuM artha juThe hai, jo sacca hove to pramANa batAIyA apUjaka janone kahA ki isakA kucha pramANa hamAre pAsa hovegA to kArtika vadi dujake dina vo pramANa lekara Apake pAsa hAjara hoveMge munizrI jhaverasAgarajIne kahA ki jo kahe hue dinako tuma hamAre pAsa AveMge to siddhAMtomeM pratimA pUjaMnake jo jo pATha hai vo hama avazya tumako sunAveMgeese kahena bAda sarva sabhAke loka uTha kara apane apane sthAnako cale gaye. pIche zrI udayapura zaherake rahenevAle jainIbhAIoMko jAhera karaNemeM AyA ki- kArtika vadi dujake dina zrI jina pratimA pUjA viSe munizrI jhaverasAgarajIke pAsa sabhA hovegI to jIsIko sunanekI icchA hove usIne vo sabhA meM avazya- birAjamAna honA ne phira kArtikavadi dUjake dina pratimApUjaka aru apUjaka loka carcA sunane ke vAste bahuta jana munizrI jhaverasAgarajI mahArAjane pAsa ekaThe hue, tisa vakhata jojo sabhAsadone prazna kIye tisakA uttara muni- jhaverasAgarajI mahArAja dete rahe. lekina vo apUjaka dono jaNa jo vadi dujake dina AvanekA karAra kara gaye the so nahIM Ave. taba pratimApUjaka janone unako bulAne vAsta AdamI bhejA, yaha usIne kahA ki - hama tIsare pahara ko AveMge, taba sarva sabhA tIsare pahara taka una lokone Avane kI rAha dekhatI rahI. jaba tIsarA prahara huA taba dusarI vakhata bhI unako bulAne vAste AdamI bhejA,taba unane aisA hI kahA ki hama nahIM AveMge ! pIche sAdhu, jina pratimApUjaka zrAvaka, zrAvikA tathA jinapratimAke
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (71 apUjaka gRhastha aru anyatIrthI gRhastha jo aMdAja se cAra sau AdamI sabhA meM ekaThe hue the ve saba milakara muni zrI jhaverasAgarajIko araja karane lage ki- vo apUjakake pAsa saccA pramANa nahIM hovegA- isI bAte sabhAmeM nahIM Ae. lekina Apa kRpA karake zrI jInapratimA pUjAkA pATha, jo siddhAMtomeM hove so hamako sunAvo. : taba muni zrI jhaverasAgarajIne sabhAmeM siddhAMtokA pATha sunAyA. so hama isa pustakameM dAkhala karate hai prathama to zrI mahAnizItha sUtram zrI jinamaMdira viSe jo zrI mahAvIra bhagavAnane apane ziSya zrI gautamajIko kahA hai usImeMse kiMcita yaha kahate : zrI mahAnizIthasUtrake tIsare adhyayanameM zrI tIrthaMkaranI pUjAkA bheda kahe haiM - eka to bhAvapUjA- dusarI dravya pUjA: usameM muniko to bhAvapUjA hI kahI hai aru zrAvakako dravya tathA bhAva yaha donoM pUjA kahI hai isakA pATha - "tesIya tiloyamahiyANaM dhammatitthagarANaM jagagurUNaM bhAvaccaNadravvaccaNabheeNa duhaccaNaM bhaNiyaM / bhAvaccaNaM carittANuTThANakaTThaggaghoratavacaraNaM, davvaccaNaM virayAvirayasIlaM pUyAsakkAradANAdi, goyamA ! esamatthe paramatthe, taMjahA bhAvaccaNamuggavihArayA ya davvaccaNaM tu jiNapUA / paDhamA jaINaM dunnivi gihINaM // iti // " 2 - viratAvirata jo zrAvaka hai tisako zrI jInapUjA karaNese saMsAra kama hotA hai, arthAt thoDe kAlameM kisakI mokSa hotI hai isakA pATha :"akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto // saMsArapayaNukaraNe, vvasthavo kUvavidaMto 2 ti | " 3 zrI jaina maMdira karAvaNe vAle zrAvaka, utkRSTase bArameM devaloka taka jAte hai, isakA pATha- 3 lifpa niyadi maMdiya sabUmeLavaddA dANAicaukkeNaM suTThavi gacchejja accuaggaM Na paro goyamA gihiti " ja jo zuddha jaina muni hove so zrAvakako dararoja zrI jInapratimAkI
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72) zrI jitamUrtipUjA pradIpatha pU. 210 6zana 42ne| mamiDa 2rAve. sa.51 418 -"eyAvasaraMmi. suvihiya samayasAreNa guruNA pabaMdheNaM akkhevanikkhevAiehiM pabaMdhehi saMsAra- nivveyajaNaNi saddhAsaMveguppAyagaM dhammadesaNaM kAyavvaM, tao paramasaddhAsaMvegaparaM nAuNaM AjammAbhiggaiM ca dAyavvaM, jahA NaM sayali(lI)kayasuladdhamaNuyabhava! bho bho devANuppiyA ! tae ajjappabhiie jAvajjIvaM tikAliyaM aNudiNaM aNuttAvalagaggacitteNaM ceie vaMdiyavve iNameva so maNuyattAu asuiasAsayaravaNamaMgurAusAraMtiya" jo jaina zraddhAvAna zrAvaka hove so prabhAtameM zrI jInapratimAkA darzana kare binA (sivAya) mukhameM jala bhI leve nahi, aru jIna pratimAnI pUjA kare vinA bhojana kare nahI tathA sAyaMkAle darzana kare binA sove navI bhaisA niyama 80q401 ta 63. sa.1 418 -"tattha puvvaNhe tAva udagapANaM na kAyavvaM jAva ceie sAhUyaM Na vaMdio, tahA majamaNhe tAva asaNakiriyaM na kAyavvaM jA ceie Na vaMdio, tahA avaraNhe ceva tahA kAyavvaM jahA avaMdiehiM No saMjhAyAlamaikkamijjA, evaM cAmiggahabaMdhaM kAUNaM jAvajjIvAe / tAheya goyamA ! imAe ceva vijjAe ahimaMtiyAu satta gaMdhamuTThio tassa uttamaMge nitthAragapArago bhavijjAsitti uccAremANeNaM guruNA ghetavvAo // iti // " zrI RSabhAdi tIrthakaroMkI pratimAko bhale adhyavasAya karake hAtha 03 42 nm27|2 421. A.51 418 -"uttamaMga karakamala bholisohaMjalipuDeNaM siri usabhAI pavaradhammatitthayarapaDimA biMbaNivesiggaNayaNamANasegagga uggayajjavasAeNaM // iti // " 7 - zrI RSabhAdi tIrthaMkara mahArAjanI pratimAko dekha kara khoTA pariNAma lyAve tisako zrI mahAvIradevane cakSukuzIlIo kahe hai. isakA pATha -tattha cakkhukusIle tivihe NeevvA, taM jahA-pasatthacakkhukusIle
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (33 pasatthApasatthacakkhukusIle apasatthacakkhukusIle, tattha je kei pasatthA usabhAdi titthayarabiMbaM purao cakkhugoyaraTThiyaM tameva pAsemANe aNNaM kiMpi maNasA apasatthamajjhavaseNaM pasatthacakkhuku sIle, tahA pasatthApasatthacakkhukusIle titthayarabiMba hiyaeNaM acchIhiM annaM kiMpi pehijjA seNaM pasatthApasatthacakkhuku sIle, ityAdi " iti nizIthasUtrAdhikAra // 8 zrI mahAkalpa sUtrameM zrI mahAvIrabhagavAne apane ziSya zrI gautamajIko kahA ki jainamuni tathA jaina zrAvaka ho kara jo pratidina zrI jinapratimAkA darzana kare nahIM tisako belA (chaThThu) taMthA pAMca upavAsakA daMDa hotA hai. IsA pATha - " se bhayavaM tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA cehare gacchijjA ? haMtA goyamA ! pamAyaM paDUcca tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA jao diNe diNe jiNahare na gacchijjA tao chaTuM uvadaMsijjA, ahavA duvAlasaM pAyacchittaM uvadaMsijjA, aha se bhayavaM ! samaNovAsagassa posahasAlAe posahadiNaTThie posahabaMbhayAri kiM jiNahare gacchijjA ? haMtA goyamA ! gacchijjA, se mayavaM ! keNaTThe gacchijjA ? goyamA ! nANadaMsaNa caraNa adre gacchijA, je kei posahasAlAe posahabaMbhayArI jao jiNahare na gacchijjA tao pAyacchittaM havaijjA ? goyamA ! jahA sAhU tahA bhAMNiyavvaM, chaTTaM ahavA duvAlasaMge pAyacchittaM uvadaMsijjA // " - 6 zrI tuMgIyA, sAvatthI, AlaMbhikA pramukha nagariyoMkA jo saMkhajI, satakajI, puSkalIjI, ANaMda,aru kAmadevAdika jaina zrAvaka hue the ve sarva pratidina tIna vakhata zrI jInapratimAkI pUjA karate the tathA jo jinapUjA kare so samakitI, jo na kare so mithyAtvI jAnanA ityAdi. isakA pATha - "teNaM kAleNa teNaM samaeNaM jAva tuMgIAnayarIe bahave samaNovAsagA parivasaMti saMkhe sayae siyappavAle risIdatte damage pukkhalI nibaddhe .
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74) zrI jitamUrtipUjA pradIpagraMtha suppaiTe bhANudatte. somile naravammA ANaMdakAmadevAiNo, annattha gAme parivasaMti aTThaditAvicchinna vipula vAhaNA jAva laTThA- gahiaTThAcAuddasaTThamuddiTThapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM pAlemANA niggaMthA niggaMthINaM phAsuesaNijjeNaM asaNAdi paDilaMbhemANA, ceiAlaesu tisajjhAsamae caMdraNapupphadhUyavatthAIhiM accaNaM kuNamANA jAva jiNahare viharaMti, se teNaTeNaM goyamA ! je jiNapaDimaM pUeI so naro sammaTTiI jANiyavvo, je jiNapaDimaM na pUeI so micchAdiTThI jANiyavvo, micchadiTThissa nANaM na havaI caraNaM na havaI, mukkhaM na havaI, sammadiTThissa nANaM caraNaM mukkhaM ca havaI ! se teNaTeNaM goyamA ! sammadiTThissa saDDhe jiNapaDimANaM sugaMdhapupphacaMdaNavilevaNehiM pUA kAyavvA iti" 2 zrI upAsakadazAMga sUtra meM zrI AnaMdAdika daza zrAvakone nitimI na 42ne 51 mami [ hai. sa. 506 -"No khalu bhaMte ! kappai ajjappabhiI aNNautthiyA vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyapariggahiANi arihaMtaceiyANi vA vaMdittae NamaMsittae vA iti". 11 zrI uvavAI sUtra meM saMgha parivA4 zrAvane zrI bharatI pratimA nama2 yA 2 A31 - "ambaDassa No kappaI annautthie vA annautthiyadevayANi vA annautthiyapariggahiANi arihaMtaceiyANi vA vaMdittae NamaMsittae jAva pajjuvAsittaevA nannattha arihaMtaceIyANi vA // iti // " 22 zrI bhagavatI sUtram asurakumAra devatA jaba saudharma devalokameM jAte hai taba zrI arihaMta, arihaMtajI kI pratimA, aru bhAvita AtmA sn||2 chana tInoM hI nizrA te 3. sa.51 - "evameva asurakumArAvi devA nannattha arihaMte vA arihaMtaceiANi vA aNagAre vA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75 pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda bhAviyappAnissAe uDDhaM uppati jAva sohaMme . kappe // iti // " 23 zrI Avazyaka sUtram bharata rAjAne aSTApadaparvata para zrI jInamaMdira karavAe kara daMDaratnase ATha pagathIyA kIye tise isa parvatanA nAma bhI aSTApada tUA- tathA sagaracakrIke beTAyone khAI banavAI. isakA pATha -"jinagRhaM ceti bharato bhagavaMtamuddizya vardhakI ratnena yojanAyAmaM gavyUtau sthitaM siMhaniSadyAyatanaM kAritavAn, nijavarNapramANayuktazvaturviMzatiH jIvAbhigamoktaparivArayuktAstIrthaMkarapratimAH tathA bhrAtRzatapratimAH, AtmapratimAM ca, stUpazataM ca, mA kazcidAkramaNaM kariSyateti tatraikaM bhagavatA zeSAnekonazatasya bhrAtRNAmiti tathA lohamayAn yaMtrapuruSAMstathA dvArapAlAMzcakAra, daMDaratnenASTApadaM sardhana sthitavAn (?) yojane yojane aSTau padAni ca kRtavAn, sagarasutaistu svavaMzAnurAgAt yathA pariravAM kRtvA gaMgAvatAritAstathA graMthAtarato vijJeyamiti // iti // " ___14 zrI. Avazya sUtra meM zrI marihaMta hI pratimA-vana, pU4na, sAra, sanmAna 42 & hai. sa. 18 -"arihaMtaceIyANaM karemi kAussagaM vaMdaNavattiAe pUaNavattiAe sakkAravattiyAe sammANavattiAe bohilAbhavattiAe ityAdi" 5 zrI. mataparizAsUtra meM zrAoM apanA dravya, zrI. (r)napUna, tIrthayAtrA, maMdira pratiSThA, pramukha sAta kSetromeM lagAnA kahA hai. isakA 416 -aniyANodAramaNo harisavassavisaTTakaMcuyakarAlo // pUeI sugurusaMghaM sAhammiAI bhatIe // 1 // niadavvamapuvajiNinde, bhavaNajiNabiMbavarapaiTThAsu // viaraI pasatthaputthaya, sutitthatittharayapUAsu // 2 // iti" 6 zrI maraNavibhakti sUtra meM haina pA zrApa, 9 pratimA kI pUjA bhakti karatA hUA parittasaMsArI hove arthAt thoDA kAlameM mokSa Dove. sa.1 408 -"arihaMta siddhaceiya gurusuyadhamma sAhuvaggeya //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76) zrI jinamUrtipUjA pradIpagraMtha Ayariya uvajjAe, pavvayaNe savvasaMghe ya - // 1 // eesu bhattijuttA, pUyaMtA arahaM aNNaNamaNA // sammattaM aNusarittA, parittasaMsAriyA huMti // 2 // iti"- . . 7 zrI bhagavatIzataka paccIsaveke (zatakake) tIsare uddese meM tathA navIsUtra ni$i Adi ko pramANa karaNa kahA hai. isakA pATha -"suttattho khalu paDhamo, bIo nijjuttimissio bhaNio / taio ya niravaseso, eo vihI hoi aNuoge // 1 // iti " 28 zrI jJAtAsUtra ke AThameM adhyayanameM zrI mallinAthajI mahArAjane - zrIjIna pratimAkI pUjA karI so yAvata zabda meM jaNAI hai isakA pATha"tennN sA mallIvidehavarakaNNA pahAyA jAva pAyacchittA svvaalNkaarvibhuusiyaa| yaha ya yAvata za0seM kayabalikammA, kayakouamaMgalapAyacchittA ityAdika meM jinapUjAkA sUcana kIyA "___19 zrI jJAtAsUtra ke solahave adhyayana, draupahIne satahI pU rI hai. sa! -"taeNaM sA dovaI rAyavarakaNNA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisaittA prahAyA kayabalikammA kayakoiamaMgalapAyacchittA suddhappavesAI maMgalAI vatthAI pavaraparihiA majjaNagharAto paDiNikkhamai paDiNikkhamittA jeNeva jiNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA jiNagharaM aNupavisati aNupavisittA AloeI jiNapaDimANaM paNAmaM karei, lomahatthayaM parAmusati, parAmusittA NaM jahAM sUriyAbho, jiNapaDimANaM accei taheva bhANiyavvaM, jAva dhUpaM Dahai dhUpaM DahittA vAmaM jANuM accei accittA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi nihaTTa tikhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesati NivesittA IsiM paccuNamaI paccuNNamaittA karayala jAva kaTuM evaM vayAsi NamotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM vaMdai NamaMsaitA jiNagharAto
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda paDinikkhamai NikkhamittA. ti "- 20 zrI praznavyAkaraNa sUtrake dUsare saMvaradvArameM kahA hai ki jo vyAkaraNAdi 5 vinA sUtra ! artha 4 so bhRSavAhI hai. LAL 406 -"kahake visaMpukaNNAi savvaMtu bhAsiyavvaM jaM taM davvehiM pajjavehi ya guNehi kammehiM bahuvihehiM sappabheehiM Agamehi ya nAmakkhAyaM nivAo-ussaggataddhita- samAsa-saMdhiyaM- padaheujoggiyaM uNAi kiriyA vihANa dhAtusaravibhattivannajuttaMti kallaM dasavihaMpi saccaM jaha bhaNiyaM taha kammaNA hoi duvAlasavihAvi hoI bhAsavayaNaMpi hoi solasavihaM evaM arihaMta maNunnAyasamakkhiyaM saMjaeNa kAlaMmi ya vatavyaM iti // " 2 zrI praznavyAkaraNa kA tIsarA saMvaradvArameM pratimAjIkI vaiyAvacca 4270 46 hai. sa.1. - aha kerisae puNNai ArAhae vayamiNaM jese uvahiMbhattapANasaMgahaNadANakusale accaMtabAladuvvalavuDDakhamaNapavitti Ayariye uvajjhAe sehe sAhammie tavassI kulagaNasaMghaceiaaDhe a nijjaTTI veyAvaccaM aNissiaM dasavihaM bahuvihaM karei ||iti|| rara zrI rAyapaNeNI sUtram sUryAbhadeve zrI jInapratimAjIkI satarabhede pU% 42rI hai. sa.51 -"taeNaM sUriyAbhe deve cauhiM sAmANiya sAhassiehiM jAva annehiM devehiM devIhi ya sAi saMparikhuTTe savvabaleNaM jAva vAIyaraveNaM jeNeva siddhAyataNe teNeva uvAgacchai uvAgacchaittA siddhAyataNaM puritthimeNa dAreNaM aNupavissai aNupavisittA jeNeva devachaMdae jeNeva jiNapar3imAu teNeva uvAgacchai uvAgacchaittA Aloe jiNapaDimANaM paNAmaM karei, paNAmaM karettA, lomahatthayaM giNhaI giNhittA, lomahattheNaM jiNapaDimAu parAmusai, parAmusittA gaMdhodaeNaM NhAvai, pahAvittA gosIsacaMdaNeNaM gAyAiM aNuliMpai, aNuliMpaittA jiNapaDimANaM ahiyAi devadUtassa jualAI niyaMsei 1 pupphAruhaNaM, 2 mAlAruhaNaM, 3 cuNNAruhaNaM,
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78) zrI jitamUrtipUjA pradIpagraMtha 4 vatthAruhaNaM, 5 AbharaNAruhaNaM karei karittA AsattosattaviulavaTTavagdhAriamalladAmakalAvaM karei karittA karayalapaDiggahiyaM karalayapajjaTTavippamukkeNaM dasaddhavaNNeNaM kusumeNaM mukkapupphapuMjovayArakaliyaM karei, karittA jiNaMpaDimANaM purao acchehiM sahehiM rayayAmaehiM accharAmaehiM taMdulehi aTTamaMgale Alehai, taM jahA satthiya jAva dappaNe, tayaNaMtaraM ca NaM caMdappabharayaNa veruliya vimaladaMDaM kaM caNamaNirayaNabhatticitaM kAlagurupavarakuM durukkaturukkaDajhaMta dhUvamaghamaghatagaMdhuddhaAbhirAmaM gaMdhavaTTi viNimuaMtaM veruliyamayaM dhUvakaDucchuyaM pagAhiUNa dhUvaM dAUNa jiNavarANaM aTThasayaM visuddhajuttehiM apuNaruttehiM mahAvittehiM saMthUNai saMthuNitA pacchA sata?payAi paccosakkai paccosakkaittA vAmaM jANaM aMcei, aMceittA dAhiNa jANuM dharaNitalaMsi sArahaTTa tikkhu to muddhANaM dharaNitalaMsi nivesei nivesitA ekasADiyaM uttarAsaMgaM karei karettA jAva karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTa evaM vayAsI NamutthuNaM ityAdi jAva ThANaM saMpattANaM iti // " - rU zrI sUryAbhadevane zrI mahAvIra bhagavaMtake Age bhaktike lIye na125 14 sel hai . sa.1 418 - "icchAmi NaM devANuppiyANaM bhattipuvvagaM goyamAiyANaM samaNANaM divvaM devaDDhiM devajuiM divvaM devANubhAvaM divvaM batIsaibaddhaM naTTavihiM uvadaMsittae ityAdi" 4 zrI jaMbUdIpa pannati sUtram bhakti Adi ke lIye zrI tIrthaMkara HealyoM jo hevatA d. 10. 42 mati 42te haiM. sa.51 - "taeNaM sakke deviMde devarAyA uvarilleNaM dAhiNaM sakahaM giNhaiM, isANe heTThillaM vAmasakahaM giNhai, avasesA devinde devarAyA uvarillaM vAmaM sakahaM giNhai, camare asuriMde asurarAyA heTTilaM dAhiNaM sakahaM giNhai, balivairAyANe deviMde devarAyA bhavaNavai jAva vemANiyA devA jahAriaM
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda avasesAI aMgamaMgAI giNhai / kei jiNabhattIe kei jIyameyaMti kei dhammo ti kaTTu gihai // iti // " zrI uttarAdhyayanasUtrameM zrI pratimAjIkI pUjAke phalase jJAna, darzana,cAritra, aru bodhilAbha kahA hai. isakA pATha "thayathuImaMgalANaM bhaMte ! jIve kiM jaNai ? thayathuImaMgalANaM jIvaM nANadaMsaNa cArittabohilAbhaM jaNai, nANadaMsaNaMcAritabohilAbhaM saMpanne jIve aMtakiriyakiriya kappavimANovavattiyaM ArAhaNaM ArAhei // " - (78 kaTTu 26 zrI gaNivijjAsUtrameM zrI pratimAjIke pUjAke nakSatra kahe hai, IsiGA pATha :- " dhaNiTThA sayabhisA sAi savaNo ya puNNavassu eesu gurussU ceiyANaM ca pUyaNaM // " 27 zrI ThANAMgasUtrameM sthApanAsatya kahI hai, tinase zrI arihaMta mahArAja kI sthApanA, pratimA hai, so satya samajaNI cAhiye. isakA pATha " cauvvihe sacce paNNatte, taM jahA - nAmasacce ThavaNasacce davvasacce bhAvasacce iti" - 28 zrI anuyogadvArasUtraneM cAra nikSepa kahA hai. isameM jina pratimA hai. ise zrI arihaMtakA sthApAnAnikSepA samajhanA cAhiye. isikA pAThaH"jtthy jaM jANijjA nikkhevaM nikkhive niravasesaM, jatthavi ya na jANijjA, caukkayaM nikkheve tattha // 1 // iti // " - 29 zrI anuyogadvArameM niryuktikA bheda tathA vibhakti samAsa * taddhitAhi nehA hai. siDA pATha :- " se kiM taM aNugame ? aNugame duvihe paNNatte, taM jahA suttANugame NijjutiaNugame, ya se kiM taM Nijjutti aNugame ? Nijjutti aNugame tivihe pannate taM jahA nikkhevanijjutti aNugame, uvaghAyanijjuttiaNugame, sutaphAsiyanijjutti aNugame yA se kiM taM nikkhevanijjutiaNugame ya, aNugae / se
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80) zrI jitamUrtipUjA pradIpagraMtha kiM taM uvaghAya nijjuti aNugame, imAhiM mUlagAhAhiM aNugaMtavvA te // uddese niddese, nigame khittakAla puriseya // kAraNa paccayalakkhaNa, Nae samoyAraNANumae // 1 // kiM kaivihaM kassa kahiM kesu kahaM kicciraM havai kAlaM, kaisaMtaramavirahiyaM, bhavAgarisaphAsaNa nirutti // 2 // se taM uvaghAya nijjutti aNugame // se kiM taM sutaphAsiyanijjuttiaNugame, se taM uccAreyavvaM akkhaliyaM amiliyaM aviccAmeliyaM paDipunnaghosaM hoi vippamukkaM vAyaNovagayaM tao tattha na jihittI ? sasamayapadaM vA, parasamayapadaM vA evavidhaM mokkhasAmAiyapadaM vA no sAmAIyapadaM vA tao tammi uccArie sammANI kesiM ca bhagavaMtANaM kei ahigArA ahigayA bhavaMti, kesiMci ya kei aNahigayA bhavaMti, te tesiM aNahigayANaM abhigamaNaTTayAe padaM pade bhavaI vva ThAvaIssAmi // saMhiyA ya padaM ceva, payattho payaviggaho // cAlaNA ca payasiddhIya chavvihaM vidhilakkhaNaM // 1 // iti // " rU. zrI bhagavatIsUtrake vIzameM zatakameM vidyAcAraNa aru jaMghAcAraNa muniyone zAzvatI aru azAzvatI jinapratimAko vaMdanA karI hai isakA pATha - "vijjAcAraNassa NaM bhaMte tiriyakevaiNa gaIvisae pannate ? goyamA ! se NaM itto egeNaM uppAeNaM mANusuttare vaccae, samosaraNaM karei karittA tahiM ceiAI vaMdai vaMdittA, bIeNaM uppAraNaM NaMdIsaravaradIve samosaraNaM karei karittA tahiM ceiyAiM vaMdai vaMdittA, tao paDiniyattai ihamAgacchai ihamAgacchaitA iyaM ceiyAiM. vaMdai vijjAcAraNassa NaM goyamA ! tiriyaM evaTTaaiNaivisae pannate / vijjAcAraNassa NaM bhaMte ! uDDe kevaie gaivisae pannatA ? taM jahA goyamaM ! seNaM ito egeNa uppAraNaM NaMdaNavaNe samosaraNaM karei karittA tahiM ceiAI vaMdai, vaMdittA bitieNaM uppAeNaM paMDugavaNe samosaraNaM karei, karittA paMDagavaNe caiiAI vaMdai, vaMdittA tao paDiniyattai ihamAgacchai ihamAgacchaittA ihayA iyaM ceiyAI
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda ___(81 vaMdai, vijz2AcAraNassa NaM goyamA ! urddha evaie gaivisae pannate iti // jaMghAcAraNassa NaM bhaMte ! tiriyaM kevaie gaivisae pannattA ? goyamA! se NaM ito egeNaM uppAeNaM ruyagavaraddIve samosaraNaM karei karittA tahiM ceiAI vaMdai, vaMdittA tao paDiniyattamANe bIieNaM uppAeNaM NaMdIsaravaradvIpe samosaraNaM karei, karittA tahiM ceiyAiM vaMdai vaMdittA ihamAgacchai AgacchaittA iyAI ceiyAI vaMdai. / jaMghAcAraNassa NaM bhaMte uTuM kevaie gaivisae pannattA ? goyamA ! seNaM ito egeNaM uppAeNaM paMDagavaNe samosaraNaM karei kareitA tahiM ceiAiM vaMdai vaMdaittA idamAgacchai AgacchataittA iha ceiyAiM vaMdaha jaMghAcAraNassa NaM goyamA! evaie uDDhe gaivisae pannatte ||iti|" ___31 zrI zaJ4yamAhAtmya) zrI satanAtha bhagavAna ne zrI marihaMta pratimA pU0 50 ssii hai . sa.51 418 - svAmI tatazca susnAto, divyAbharaNavastrabhRt / saMpUjya gRhacaityAntarbibAni zrImadarhatAM // 1 // iti 32 upara ke likhe Adi lekara aura bhI bahota siddhAMtomeM pratimA pUjana, tIrthayAtrA, sAdhaIkavAtsalyAdika aneka dharmakRtya karaNAM kahA hai to bhI bhArIkarmI jIva nahIM mAnate haiM. yaha bAta bhI vaMgacUliyA sUtra meM 580 & so nIye lipate haiN| 33- zrI "baMgacUliyA sUtra meM 5t 3 vima saMvat : (1575) varSa gaye pIche kohaMDI aparAgRhitA vyaMtarIke prabhAvaze bharatakSetrame sUtra kI niMdA karanevAle, jina pratimAko bhakti ke niSedha karaNevAle, svacchaMdAcArI, durbuddhi, malIna, durgatigAmI ese bahota mAthAmuMDIyA hogA. isakA pATha - "vikkamakAlAo paNNarasa ya paNahattarI vAsesu gaesu kohaMDI apariggahiyavaMtarIppahAvAo bhArahe vAse suyahIlaNA, jiNapaDimAbhatti
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82) zrI jitamUti pUjA pradIpagraMtha nisehakArayA, sacchaMdAyArA dummehA maliNA duggaigamaNA bahave bhikkhAyarA samuppajjihitiMti" rU4 tathA yahI vaMgacUliyAmeM jo pUrve kahA so bhI bAisa jane duSTa, dhRSTa, kusIlIye, paravaMcaka, ghoDekI tare utkaMTha, pUrvabhavopArjita mithyAtvake udayase jinamArgakA pratyanIka, devagurukA niMdaka, tathArupa zramaNa mAhaNakA niMdaka, jinaprarUpita tatvakA na mAnanevAlA, ApakI prazaMsA baDhAneke abhiprAyase bahota puruSa aru strIyoke Age svakalpita kumArgakI prarupaNA karaNevAle, zrIjInapratimAke bhaktikI helanA, khrisaNA aru niMdA gaheNA karaNevAle, tathA mUrtipUjana, tIrthayAtrA aru zuddha sAdhu sAdhavIyoMkA utthApaka hoyeMge. isakA pATha -"tAM te duvisa vALiyA samudhdhavALAvasthA vinnAyapariNayamittA duTThA dhiTThA ku sIlA pakhaMcagA khalukkA puvvabhavamicchattabhAvAo jiNamaggaDiNIyA devaguruniMdaNayA tahArUvANa samaNANaM mAhaNANaM paDikuTTakAriNo, jiNapaNNattaM tattaM amannamANA, attapasaMsiNo, bahUNaM naranArIsahassANaM purao niatthappANaM niyakappiyaM kumaggaM AghavemANA pannavemANA parUvemANA jiNapaDimANaM bhaMjaNayANaM hilaMtA khisaMtA niMditA garahitA parihavaMti ceiya titthANI sAhU sAhULI ya kaDDAvasaMti / kRti // ' rUpa pIche vo bAvIza jana so chedadarzanameM koibhI darzanako na mAnate hue ApanA asatya kalpita matakoM calAneke pAvase pApiSTa hoke asaMkhyakAlaparyaMta yAvat durlabhabodhipaNekA karma upArjana karegA. isakA pATha :- "te duvIsa vANIyagA paNNaTThasAvayadhammaggA channahaM darisaNANaM majje egamavi darisaNamasaddahaMtA - sakappiyaM pahaM pahAvemANA asaMkhakAlaM jAva dullahabohiyattAe kammaM pakarIssaMti iti '' 6 yaha bAvIza jane kI bakhatameM zuddha jaina muniyoMkA udaya, pUjA, satkAra nahIM hovegA, lokokoM dharmapAlanA bhI bahota dukkara honeMgA- kyoMki
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (83 yaha jaina mArga utthApakoMkI jAlameM bahota loko phasa jAyeMge. isakA pATha - "sAmIya rUvIyassa sUyassa hIlaNeNaM bhavissai tayA NaM suyahIle samaNANaM niggaMthANaM No udayapUAsakkAre samANe bhavissai iti" rU7 vo bAvIsa jana maraNa pAyake prathama nakake prathama pAthaDemeM dasa hajAra varSa kI Ayu bAMdha ke nArakIpaNe utpanna hoyeMge. isakA pAThaH"kaalN kiccA ghammAe puDhavIe paDhamapayaraMmi dasa vAsahassaThiIe neraittANa uvavajjihaMti - " 38 yaha upara likhe hue siddhAMtokA pATha aura arthako sunakara ke jaina zraddhAvAna saMgha bahota AnaMdita hokara zrI jina zAsanake jayarUpa maMgalika zabdako uccAraNa karake kahaNe lagA ki yaha sabhI pATha jo chapa kara jAhira ho jAve to bahota jIvoM ko upakAra hogA. kyoMki yaha duSamakAla meM mithyAtva ke udaya se siddhAMtaviruddha prarUpaNAkarane vAle jo durmatIyo nIkale hai. tisake kumatarUpa jAlameM phasakara zrIjInapratimAkI pUjA, tIrthayAtrAdi zubha karaNI ka2Neko bahota loka vimukha ho gaye hai isI vAste jo bhavya puruSa alpa saMsArI hovegA tisako yaha carcA bahota guNakArI ho jAvegI. esI sabhAjanoMkI marajI dekhakara unoke Agrahase yaha pustaka maine chapavAya ka2 prasiddha kIyA hai || 39 mUrti pUjakane viSe jo kIsIko carcA karane kI icchA hove to zrI udayapurameM mAladAsajIkI serImeM zrI goDI pArzvanAthajI mahArAja ke maMdirake nimna pradeze zrI jainadharmAvalaMbI sarva saMghakI tarphase banavAyA hUA apAsarAmeM muni jhavera sAgarajIke pAsa Aya kara carcA karake ApakA saMzayarupa timira dUra karanA. 40 aura bhI ihA~ 'zrI bhaktiprakAza' nAma graMtha kI kitAboM chapA kara prasiddha karI hai. tisameM bhI zrI jina maMdira, jinapratimA, jina pUjA, jina bhakti, dIkSA-mahotsava, sAmaiyA, aThThAImahotsava, sAmIvatsale, tIrthayAtrA, pauSadhazALA, strImokSa, dugaMcchanIka kulakA AhAra na lenekA,
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84). - zrI jitamUrtipUjA pradIpagraMtha jIvoko bacAnekA, vAsI vidalameM jIva utpatikA,aru abhakSyakA ityAdika tathA bAre vratakI TIpakA adhikAra hai, jisako cAhanA hove tisane maMgavAya lenI "yaha sajjanoko hamArI vinati hai | isa prakAre zrI mahAnizItha, mahAkalpa, uvAsagadazAMga, uvavAI, bhaMgavatI, Avazyaka, bhaktaparijJA, maraNa vibhati, jJAtAsUtra, praznavyAkaraNa, jaMbudvIpa pannati, uttarAdhyayana, gaNivijjA,ThANAMga, anuyogadvAra, bhagavatI, zatruMjaya mahAbhya, zrInaMgacUliyA e saba milakara aThThAraha sUtrakI sAkSI saMkSepase kahI aura bhI siddhAMto meM jage jage zrI jina pratimApUjAkA adhikAra likhA hai. so sujJajanone dekha lenA, kiM bahu vilekhana iti zrI jinamUrtipUjI pradIpa aparanA kumatAMdhakAra taraNi samAsa / Iti samAtA / ITHirls G Fii ha9i , )
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ tti praThAza (naM.8)
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAdhi granthatrayI. sAtavAda gItArthabhUrdhanya pU.zrI averasAgara bha. kRta , // maUiSA // : (..) * // zrI vItarAgAya namaH // namaskaromyahaM sunAbhinandanaM yazaskara, zazAMkavanmukhaM jagaddhitaiSiNaM sukhapradaM // sadAmRtapradaM subAhumAnanaM, visudaraM mRduH padAMbujaM gurogiraM suzAlinI bhaje // 1 // ratnalAlasthajainadharmAzritazrAvakAdisaMghasya vijJApaneyamatrA smadAdInAmalpAyuSAmatIvAlpadhiyAM jJAnAptaye, tIvAgraho, bhUt, tathAtra paMDita pannAlAla zarmANo'pi vasanti / etaissaha vyAkaraNa - nyAyazAstrAdInAmabhyAsazca syAdata eva pravRtirAddhAntArthavAdino, jJAnAndhajanapradIpA munayo jhaverasAgarAkhyA nivasaMtyatra / naiteSAM doSasambandhaH, 'guNAgamane'dhikavAse doSAbhAva', iti rAddhAnte prtipaaditm| anetthaM vimRzyate / bhagavatpraNItavacanasandarbhazAstreNa yAni kartavyato (tayo ) padiSTAni teSu sadaiva vizvAsaH kartavya iti, kutarkAdinA nApanIyAni / kecit santaH katicitsUtrA'zraddhAnAH kubuddhivAdaM parikalpayaMti mudhaiva teSAM zramaH // bhagavatpraNItasyaikasyApi vacaso'nAdareNa nAstikyaM syAt, yena bahusUtrANyapanIyAni kA kathA tasya nAstikatAyAH ? teSAM dambhArthaM (damanArthaM) yogAraMbhaH //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86). | zrI bhakti prakAza kriyAvanto. tI'samyakatvazIlA vayamiti' paridhoSayanti; parantu . zAstracaurAste svakIyaM mahAparAdhaM na jAnaMti, moSakA ivaite - unmArgagAmino mUDhadhiyaH saMsArasAgare nimajjanti, anena karmaNA svayameva hiMsArtA bhavaMti // ata evaiteSAM kalyANAyAsmAkaM yatnaH / kSamyatAM sumatibhiH // saMskRtabhASAyAM yadi vilikhyate tAlpa dhiyAM bodho na syAdata eva dezabhASAyA likhAmi // .. jainadharmI zrAvaka - zrAvikoko ratalAma saMgha taraphase jAhira karanemeM AtA hai ke hamane munirAja zrI zrI 108 zrI jhaverasAgarajI mahArAja ko comAsA, tIsarAbhI baDe Agrahase tathA yahA para paMDita pannAlAlajI ke pAsa vyAkaraNa vagere vAcanakI jogavAI he vAste rakhe. munirAjabhI guNakI prApti ho to jAde rahene meM doSa nahI. IsmAphaka sidhdhAntameM likhA he. vAste bhava(vya) jIvo ke uddhAra karaneka kRpAlutAse rahe. aba vizeSa jAhera karanemeM AtA he ke - kitaneka loka, usUtrokI prarUpaNA karake bhole manuSyoko saMsArasamudrame DubavAte he, Inake hitake liye zrI jinamaMdirakA (1) zrI jinapratimAkA (2) zrI jainapUjAkA(3) zrI jinabhaktike (4) dIkSAmahotsavakA (5) sAmIIyakA (6) aDhAImahotsavakA " (7) sAmavachalakA (8) tIrthayAtrAkA (9) poSadhasAlAkA (10) strImokSakA (11) dugaMchanIkulake AhAra nahI lenekA (12) jIva bacAnekA (13) vAsavidalameM jIva utpatikA (14) abhakSyakA (15) ItyAdika kitaneka adhikAra thoDese siddhAMtone sUcanAmAtra jAhera karaneme Ate hai - dharma siddhAMtakI rahameMkaranA cAhiye ve siddhAMta zrI naMdIsUtra1 zrI ThANAMgasUtra 2 zrI samavAyaMga . 3 zrI bhagavatI sUtra 4 zrI vyavahAra sUtra 5 vageremeM kahe che. tamAma pramANa karane cAhiye - pahele zrI naMdIsUtram jina 2 siddhAMtoke nAma likhe have haiM - likhate haiM.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtavAda gItArthamUrdhanya pU.zrI jhaverasAgarajI ma. kRta - bhakitaprakAzaH 1. zrI Avazyaka sUtram 1. AcArAMga sUtram 2. zrI suyogaDAMga sUtram 3. zrI ThANAMgasUtram 4. zrI samavAyAMga sUtram 5. zrI bhagavatI sUtram 6. zrI jJAtA sUtram 7. upAsaka dazAMga sUtram 8. zrI aMtagaDa sUtram 9. zrI anutarovavAI sUtram 10. zrI praznavyAkaraNa sUtram 11. zrI vipAka sUtram 12 zrI dRSTivAda sUtram 1 zrI dazavaikAlika sUtram 2 zrI kapriyA kapriya sUtram 3 zrI cUlakappiyA sUtram 4. zrI mahAvIra kalpa sUtram 5. zrI uvavAI sUtram 6. zrI rAyapAseNI sUtram 7. zrI jIvAbhigama sUtram 8. zrI pannavaNA sUtram 9. zrI mahApannavaNA sUtram 10. zrI pampAya pampAya sUtram, zrI naMdIsUtram 12 zrI anuyogadvAra sUtram 13 zrI devendrastava sUtram 14 zrI ThaMDula viyAlI sUtram 15zrI caMdA vijaya sUtram 16 zrI sUryapahuti sUtram 17 zrI porasImaMDala sUtram 18 zrI maMgala praveza sUtram 19 zrI vidyA caraNa vibhatti sUtram 20 zrI gaNI vijrajAsUtram 21 zrI jANaviva(bhItI sUtram 22 zrI maraNa vibhatti sUtram 23 zrI Aya visohI sUtram 24 zrI viyarAya sUtram 25zrI sallehaNA sUtram 26 zrI vihArakappa sUtram 27 zrI caraNavIhI sUtram 28 thI Aura paccakakhANa sUtram 29 zrI mahApaccakakhANa sUtram evAI zabdomeM sUcita kiye aise zrI causaraNa sUtra 1 zrI bhakta parajJA sUtra vagere 14000 hajAra mAhele kitaneka utkAlika samajanA - 1 zrI utarAdhyayana sUtram 2 zrI dazA zrutaskaMdha sUtram 3 zrI kaSpa sUtram 4 zrI vyavahAra sUtram 5 zrI nizIthasUtram 6 zrI mahA nIzItha sUtram 7 zrI Isi bhAsiyAI sUtram 8 zrI jaMbUDhIpa pannatI sUtram 9 zrI dedI)va sAgara pannatI sUtram 10 zrI caMdra pannatI sUtram 11 zrI khuDyiA vimANapavibhatI sUtram 14 zrI vaMgacUliyA sUtram 15 zrI vivAha cUliyA sUtram 16 zrI
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88) | zrI bhakita prakAza aruNovavAI sUtram 17 varuNovavAI sUtram 18 zrI gallovavAI sUtram 19 zrI dhaNo vavAI sUtram 22 zrI deviMdovavAI sUtram 23 zrI uThANa sUtram 24 zrI samuThANa sUtram 25 zrI nAgapariyAvaliyA sUtram 26 zrI niryAvali sUtram 27 zrI kappiyA sUtram 28 zrI kaSpavaDisiyAI sUtram 29 zrI puphiyAI sUtram 30 zrI pucUliyAI sUtram 31 zrI vanDidasAI sUtram bevamAcA zabda se kAlika jyotiSkaraMDa sUtra 1 vagere cavadeha hajAra mAhele samajanA IsmAphaka zrI naMdI sUtrame tilotara upara likhe huvekI giNatI karake bAda likakhA hai! vA keInakoM dekara zrI mahAvIra svAmIne zAsanameM coda hajAra paInnA sUtra bhI samajanA aura paMcAgI yAne niryukti vagere pramANa karanA vo bhI zrI naMdIsUtra tathA zrI bhagavatI sUtrameM likhA he. 1. zrI Avazyaka sutra :- 1. zrI bharatarAjAne zrI aSTApadajI upara derAsara karavAyA. 2. Isa parvatakA nAma aSTApadajI huvA - IsakA matalaba yaha che ke rAjA bharatane apane derAsarake bhItike vAste - diMDaratnase kora kara ATha pagathIye kIye. 3. zrI arihaMtakI pratimAkI dravya pUjAkA phala puNyAnubaMdhI puNya aura bahuta nirjarA aura saMsAra parittapanA arthAta - thoDe kAlameM mokSapadavI ko pohacanA. 4. tInoM lokoe arihaMtacaitya yAne pratimAne vaMdana, pUjana, satkAra - sanmAna : karane se jo phaLa hotA hai vo muje kAussagga meM ho ItyAdika aneka adhikAra he. 2. zrI AcArAMgasUtra :- 1. zrI AcArAMga kI niryukti meM kahA hai ke tIrthakarokI paMca kalyANakI bhUmIkI, zrI naMdIsaraDhapAdikakI, zrI zatruMje, zrI giranAra, zrI aSTApadAdika tIrthanI yAtrA karane se samakita nirmaLa hotA hai. 2. pele adhyayanake channe uddeza meM kahA che ke rasajjA Itine vAsI tathA vidala yAne dahi dUdha taka vigere vinA garama kIye huve ke sAtha mRgAdika (magaAdi) kaTholakA saMyogase trasajIva utpanna hote vo abhakSya hai. 3. cauthe adhyayanake dUsare uzameM kahA he ke dekhIne Azravake kAraNa huM paraMtu zuddha praNAma se, (pariNAmathI) nirjarA hotI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (89 hai aura dekhIte jo nirjaroka(rAkI) kAraNa hai.magara azubha praNAmase karma baMdha hotA hai. 4. dusare zruta skaMdha meM kahA hai ke hariNAdika vagereko sAdhu bhI bacAveM. 5. dusare zrutaskaMdhameM bAre kuloM kA adhikArameM kahA hai ke dugaMchaNIkuloko hI uskA AhAra nahI lenA ismAphaka kahA hai. zrI sUyagaDAMga sUtra meM - 1. dusare zrutaskaMdhake chake adhyayanameM zrI AkamArajIko IcchI niryukti meM kahA hai ke zrI abhayakumArane zrI arihaMta kI pratimAjIbhejI. tinako dekhakara AdrakumAra pratibodha pAyA arthAta pratimAjIka dekhate jAtIsmaraNa huvA bAda jabataka cAritra na thA vAhAMtaka AchI tera(acchItare) pratimAjI kI pUjA, jaLa puSpa vagerese karatA raho. zrI ThANAMga sUtra meM :- 1. cothekANemeM cAra prakArane satyameM sthApanAsatya jo kahA he use arihaMtAdikanI pratimA samajanA aura usI ThANemeM aMjanagIrI ora dadhimukha parvatoke upara derAsaro kahe che. - pAMca ThANe meM pAMca prakAraka saMvarame "samakti saMvara' kahA he Icche ATha AcAra zrI utarAdhyayanajI vagereme he dasame ThaoNrNa dasa prakAre satya kahe he usameM bhI sthApanA satya' arihaMtAdIka kI pratimA samajAI IsmAphaka likhA he - dasameM ThANemeM IsaprakAre udArika zarIranI asajhAya kahI he vahA malamUtrAdika tathA ratu(Rtu) dharmAdika arthAta striyoMkI maInemeM aTakAve ho to hai vo bhI asajhAya che arthAta usa vakhata siddhAMtAdikakI asajhAya rakhanA cAhiye. 5. zrI samavAyAMga sUtra meM - bAre aMgake khUdahe(noMdhame) vahAM zrI upAsaka dazAMgakI nUdame zrAvakakA caitya arthAta maMdira aura pratimAjI kahI hai. vartamAna covIsIke tirasaTha (tresaTha) salAkA puruSoMkA vistAra, zrI tarasaThasalAke puruSonA zAstra che vAhAM zrI rAvaNane zrI aSTApadajI upara jinamaMdirameM nATAraMga, bhakitake vAste kiyA IsmAphaka kahA hai. 6. zrI bhagavatI sUtram - 1. dusare zatakake pAMcameM udezameM kahA hai. ke tuMgIyA nagarIke aneka zrAvakone pUjA karI "vahAM Ija' sthivarAMkA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90) zrI bhakti prakAza (sthaviroMkA) nAma gotra suNane se mahAphala kahA hai, aura sanmukha jAnekA, vandanA - namaskArakA aura sevA bhaktikA jAjetara phala jhA che. 2. tIsare sataka ke dUsare udezyameM kahA hai ke asurakumAra devatAo * sadharmadevalokameM arihaMta 1, arihaMtakI pratimA 2, bhAvitaAtmA anagAra 3, ke nizrAye jAte yahAM para arihaMta o (ra) pratimAke prabhAvameM kucha bheda mati nahI hai. 3. navame zatakake tetIsame udezameM kahA he ke jo usUtrokI prarUpaNA karate hai vo cAragatike aMdara paribhramaNa karate hai, usI pradeza meM caitya yAne pratimA mahotsava kahA hai. 4. dazameM zataka ke pAMcameM udezameM kahA hai ke camara Indrane sudharmAsabhAmeM asaroke sAtha maithuna nahI karatAM hai. kAraNake vahAM zrI tIrthakarakI azAzvatI DADhAMo, arcanIya vaMdanIya satkAra sanmAnanIya hai. InakI AzAtanA TAlane liye. IsI mAphaka bhuvanapatike sarva Indra tathA tio lokapAla vyaMtara ke sarva indra, jyotiSIke aura sudharmendra tathA IzAnendra tathA ye dono ke lokapAla AzAMtanA TAla kara bhakti karate hai. 5. agyArameM zatakake bArameM uddezameM kahA he ke zrI AlaMbhikA nagarI ke IzIbhadra pramukha aneka zrAvakone pUjA karI. 6. bArameM zatakake pahele udezameM kahA he ke sAvatthI nagarIke zaMkhajI, puSkalajI pramukha aneka zrAvakone svAmIvacchala kiyA tathA pUjAo ki. vi (bIja) usanagarI meM zrAvakalAkoMkI poSadhasAlA bhI hai. 7. teramuM zataka ke chake udezameM kahA he ke zrI udAI rAjA zrAvaka, zrI mahAvIra ko vaMdanake vAste apane nagarakoM saNagAra kara hAthI ghoDe pAlakI vagere lekara bahuta ADaMbara se gayA - aura usImeM kahA he ke tIrthakara jisa jamIna para vicarate hai vo jamInabhI dhanya hai IsmAphaka kahA hai, aura sanmukha jAnekA mahAphaLa kahA hai. 8. paMdarameM zataka meM kahA he ke zrI mahAvIrasvAmIne gozAlAko anukaMpA kara ke bacAyA IsmAphaka likhA hai.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (91 pU.jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda 9. vIzameM zatakake navame udezameM kahA hai ki - vidyAcAraNa, jaMghAcAraNa muniyone manuSyotara parvatake 1) naMdIsarIpake 2) rucakandIpake 3) meruupara paMDakavanake 4) naMdanavanake pa) caitya yAne zAzvatI pratImAMko tathA yahAM ke caitya yAne azAzvatI pratimAko vaMdana namaskAra kiyA. 10. paccIzameM zataka ke tIsare udeza meM kahA hai ke "paMcAMgI' pramANa karanA. 7. zrI jJAtAsUtra meM - 1) pAMcamuM adhyayanameM kahA hai ke thAvagsAputra eka hajAra muniyoM ke sAtha aura zukAcArya eka hajArake aura selanAcArya pAMcaso 500 muniyoM ke sAtha puMDarIka parvata para mokSe gaye. parvatakA nAma puMDarIka kisatare huvA ke zrI RSabhadeva svAmI, puMDarIka nAmA prathama gaNadhara caitra suda pUnamake dina pAMca karoDa (5,00,00,000) muniyoM ke sAtha mokSe gaye (vArtA zatruMjaya mahAbhya meM kahI hai. 2) ora usI adhyayanameM kahA hai ke zrIkRSNa mahArAjane thAvacca patrakA tathA tisake sAtha eka hajAra lokone (1000) dIkSA livI. uskA dIkSA mahotsava kiyA bahuta ADaMbara se. aura una hajAra AdamI ke gharakI sAla-saMbhAla rakhi IsmAphaka kahA hai. 3) solameM adhyayane meM kahA hai ke draupadIne zrI kampIlapurameM baDe jIna maMdIromeM nA kara jIna pratimAkI 1. jala 2. caMdana 3. puSpa 4. dhupa pa. dIpAdIkase dravya pUjA karI aura namutthaNAdikarse zrI tIrthakarakA guNa varNana rupa bhAva pUjA ki vI IsmAphaka kahA hai. 4) IsImeM kahA hai ke zrI neminAtha zrI ujjayanta parvata yAne giranAra para mokSa game te suNa kara zrI pAMca pAMDavo bhI AhAra tyAga karake zrI sinuMjA yAne siddhAcala para mokSe gaye. 5) dusare zrutaskaMdhake daze varga me kahA hai he Ime je viyA kahI he unone zrI mahAvIra svAmIne AgaLa bhaktike vAste battIsa prakAre nATaka kiyA. 8. upAsaka dazAga sUtra meM - 1) dasa adhyayanameM kahe huve dasa zrAvakone arihaMtakI pratimAko vaMdanA namaskAra kiyA.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92) | zrI bhaktiprakAza 9. zrI aMtagaDasUtra meM. 1) prathama varga ke daza adhyayana meM kahe have gautamAdika dasa muniyoM zrI zatruMjaya para mokSa gaye IsmAphaka kahA hai. 2) dusare varga ke ATha adhyayanameM kahe huve akSobha kumAraka ATha muniyo zrI zatruMjaya para mokSa gaye3i) tIsarA varga ke terameM adhyayanameM eka gajasukumArako choDake bAre adhyayana meM kahyuM have muniyo zrI - zatruMjaya para mokSa gaye. 4) cothe varga ke dasa adhyayana ke kahe huve dasa (10) munio zrI zatruMjaya para mokSa gaye yahA para kahA huvA puMDarIka parvata arthAta zrI zatrujA aura zrI jJAtAsUtra ke pAMcamuM adhyayana meM kahA huvA puMDarIka parvata arthAta zatruMjA InakA vistArakA zrI zatruMjA mahAbhya nAmaka graMtha savAla pramANe zrI zruSabhadeva svAmInA prathama gaNadhara puMDarIkakA banAyA huvA thA, tinameM se zrI mahAvIrake pAMcameM gaNadhara zrI sudharmA svAmIne covIsa hajArameM saMkSapta kiyA. Ime se pUrsadharokeqkhatameM zrI dhanezvarasUrIne dasa hajAra meM alpAyuSa loka dekha kara saMkSipta kiyA Ime kahA hai. IskI vigata - 1) zrI bharata cakravartI caturvidha saMgha sahita zrI zatruMje 1, zrI raivatAcala 2, zrI sametazikhara 3, zrI vaibhAragiri 4, zrI aSTApadajI 5, zrI tAladhvajagiri 6, zrI kadaMbagiri 7, ItyAdika tIrthokI yAtrA kara unI tIrtho para derAsara banAye. 2) zrI bharatarAjA ke AThameM pATe zrI daMDavija rAjAne bhI upara lIkhe have tIrthonI yAtrA karI aura AbujI parabhI usIne derAsara banavAryo IsmAphaka kahA hai. 3) zrI maMdira svAmI ke mukhathI upadeza sunakara IzAna nAmaka Indrane zrI zatruMjaya uddhAra kiyA - 4) zrI ajItanAthake upadezase zrI sagara cakravartI catuvidha saMgha sahita zrI zatruMjA vagerekI yAtrA tathA uddhAra kiyA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ | (93 - pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda 5) zrI zAMtinAtha tIrthakarake upadezase cakrAyudharAjAne zetruMjA vagere kI yAtrA tathA uddhAra kiyA. 6) zrI rAmacaMdrajIne zrI zatruMjaya para udhdhAra kIyA, kI rAvaNane aSTApadajI. para maMdiromeM bhakti vAsata nATaka kiyA IsmAphaka kahA hai. 7) zrI neminAthaka vakhatake pAMca pAMDavane zrI zatruMjA vagerekI yAtrA tathA uddhAra kiyA, mokSe paNa vahAIja gaye ItyAdika aneka vistAra hai IsmAphaka likhA hai. 10. zrI prazravyAkaraNa satra meM - 1) dusare saMvaradvArameM kahA hai ke munioko vyAkaraNa sahita bolanA arthAta jo bolanemeM azuddhatA Aveto mRSAvAda lagatA hai. 2) tIsare saMvaradvArameM munione caitya yAne arihaMta pratimAnI bhakti karanI kahA hai. 11. zrI uvavAI sUtram 1) kauNika rAjA apanI caMpAnagarIko siNagAra kara caturaMgasenA sAtha lekara baDe harSase zrI mahAvIra svAmI ke sAmane vaMdane (vaMdana karane ke) badala gayA, tIrthakarake sAmane jAnekA mahA phaLa kahA hai, kauNika rAjAne zrI mahAvIrakI bhakti ke liye temanI khabara ke liye DAka rAkhI. 2) aMbAnAmAM zrAvakane tathA tinake sAtha saM (sAtase) celA 700 rUpa zrAvako zrI arihaMta kI pratimAko vaMdanA namaskAra karanAra vyAvo(?) mahAvIrane gautamako kahAM. 12. zrI rAcapaseNI sUtra meM - 1) sUryAbhi devatAne zrI mahAvIra svAmI ke AgaLa bhakti ke vAste nATaka kiyA esA kahA haiM. bhagavAna ke sAmane jAnemeM jAdatara phala kahA hai. 2) zrI mahAvIrajIkI tathA pratimAjIkI bhaktikA phala puNyAnubaMdhI puNya tathA mokSa kahA hai. 3) sUryAbhadevatAne jinapratimAnI satarabhedI pUjA "bohota' vistAra meM karI 4) pradeza rAjA zrAvaka, zrI kezIkumAra guruko baDe ADaMbarase viMdane ke vAste gaye lekIna kezIkumArane nakorA na kiyA, balake preraNA karI. 5) pradezI zrAvakane tathA citra sArathI zrAvakane deva pUjA karI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94) zrI bhakti prakAza kahI hai caitya yAne maMdira tathA pratimA mahotsava bhI kahA hai IsmAphaka likhA hai. 6) jIvako bacAnekA bhI kahA hai. 13. zrI jIvAbhigama sUtra meM - 1) paMdarabheda siddha kahe che vAhAM strI ko siddha kahA hai IsmAphaka samajanA cAhiye 2) zrI vijayadevatAne zrI jIna pratimAkI jaLa, caMdana, puSpAdikase tathA namutthaNAdika sasta)va meM satare bhedI pUjA karI. IsI mAphaka bohotase devatAone pUjA kI. 3) naMdIsaradvIpa ke bAvana (para) maMdIromeM caturmAsIparva, 1, paryuSaNAparva 2, jinakalyANaka divasome cAro nikAryuM ke devatA milakara aThAI mahotsava karate hai. 14. zrI pAvaNa sUtram - 1) siddhake bhedameM strIsiddha kahe che. 2) dasa prakArase satyabhASA kahI tihAMpana satyAbhASA arthAta sthApanA ho usko usI nAmase bole taba hotA hai. draSTAMta - jese arihaMta pratimAko arihaMta bole jAte anyathA mRSAvAda lagatA hai. 15. zrI jaMbudvIpa pati sUtram - 1) tIrthakaroMkA janmAbhiSeka devatA bhakti ke vAste karate hai IsmAphaka kahA hai. 2) zrI chuSabhadeva mahArAja dasa hajAra muniyoke sAtha zrI aSTApadajI upara mokSe gaye he IsmAphaka kahA hai. aura rAjA bharata paNa vahAM mokSa gaye hai. 3) tIrthakarokI DADhAo vagere IndrAdika bhaktike vAstu le jAte hai. 4) tIrthakaronA nirvANakA aThThAI mahotsava naMdIsaradvIpa ke jInamaMdiromeM IndrAdika devatA kare hai IskA vistAra kahA hai. 16. zrI candrAhuti sUtra me 1) zrI caMdravimAnakI sudharmAsabhAme tIrthakaronI - AzAzvatI DADhAo caMdra Indra vagereke pUjanIya, vaMdanIya, satkAra, sanamAnanIya hai. IskI AzAtanA TAlaneke vAstu devIo ke sAtha maithuna karate nahI. 17. zrI sUryapahuti sUtra meM IsmabhI jo caMdrapandutI ke adhikAra kahA he usamAphaka samajanA karake likhAhe phera vistAra pUrvaka grantha uddhAra karake chapAnAmeM AvegA.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (95 18. puSkAupAMgameM - candramAM 1, sUraja 2, zukra 3, pUrNabhadra 4, mANibhadra 5, dakSa 6, ziva 7, balaM 8, aNAThya 9, ye nave devatAone tathA bahuputrikA devIne mahAvIrake AgaLa bhaktike liye battIsa prakAre nATaka kiyA hai. 19. paphaliyAupagameM - zrI devI Adi dekara deso (doso) devIone zrI mahAvIrake AgaLa bhaktike vAste nATAraMbha kiyA. 20. vandizApigame :- zrI kRSNamahArAjAne nemanAtha tIrthakarako dvArakA saNagAra kare vaMdana ke vAste hAthI ghoDA vagere ADaMbarase gaye, dvArakAme poSadhazALA bhI hai. 21. zrI bhaktiparijJA sUtra meM zrAvakaloko svAmIvachalameM 1, saMghabhaktimeM 2, jinabhuvanameM 3, jina pratimA ke 4, pratiSThAmeM pa, siddhAMta likhAvA meM 6, tIrthayAtrAmeM 7, apanA dravya kharacane meM ArAdhaka hotA hai arthAta bahuta phala hotA hai. 22. zrI maraNavibhatIsatram - jo arihaMtakI pratimAkI bhaktipUrvaka pUjA kare tathA svAmIvAcchalAdika sAdharmika bhakti kare tathA gurnAdikakI bhakti kare, vo parItasaMsArI hotA hai arthAta thoDe janmo meM mokSa jAtA hai IsmAphaka kahA hai. 23. zrI gaNivijAsUtram - 1) zrI arihaMtakI pratimAnI pUjAkA nakSatra kahA hai. 24. zrI Aura paccakakhANa sUtra meM 1) bhaktaparInnA sUtra meM adhikAra kahA hai usImAphaka IsameM samajhanA . * 25. zrI dvIpasAgara pahutIse Ime aneka dIpa samudro kA varNana ho vahAM zrI manuSyotara parvata para, naMdIsara dvIpa meM, rucakadIpameM, kuMDaladIpa vagere aneka sthAno para jinamaMdIrako varNana hai IsmAphaka likhA hai. 20. zrI aMgacUliyA me - bAvIsa 22 abhakSya padArtha, zrAvaka lokoko lIe khAne lAyaka nahI hai. IsakA vistAra pravacanasArodvArameM hai.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96) . zrI bhakti prakAza 27. zrI dazAzvata skaMdha - AThamA adhyayana zrI payuSaNA kalpa meM kahA he ke zrI mahAvIra mahArAjane mAtApitAne aneka jinamaMdiro meM mahotsava karavAyA , mahAvIra ke mAtA pitA zrAvaka he ye bAta zrI AcArAMgasUtram kahI hai. 28. zrI vyavahAra sUtra meM - 1) gItArtha lokone jInakI pratiSThA karI hai esI jo arihaMta caitya arthAta jinapratimA unake Age AloyaNA leNI. 2) jo sAdhu jAnabujha hara usUtronI prarUpaNA karatA hai usako janmabhara jinazAsanameM nahI lenA. 29. zrI jIvakalpa sUtra meM - 1) sAdhUko jina pratimAko darzana kahA 30. zrI mahAvIzItha sUtra meM - Isa sUtrameM jinamaMdIrakA, jina pratimAkA, aThThAI mahotsava kA, jala caMdana puSpa, dhUpa-dIpa, naivedha vagere dravyapUjAkA tathA caityavaMdanAdika bhAvapUjA anukaMpAse jIva bacAvane kA ItyAdika aneka adhikAra hai ora jo usUtrokI prarUpraNA karate hai vo cAragatike aMdara paribhramaNa karatA hai. 31. zrI dazavaikAlika sUtra me - 1) IsasUtraka niryukita meM kahA hai ke zrI je (zaa) bhavabhaTTane zrI arihaMtakI pratImA dekhakara pratibodha pAya kara dIkSA lIdhI bAda AcArya hokara zrI maNake munike vAsta dazavaikAlika sUtra kiye. 2) cothA adhyayana rasajjA arthAta vAsI vidala aura kALa pohoce uparAMta padArthomeM trasajIvako utapatI kahI che. vAste abhakSya hai. 32. zrI utarAdhyayata sUtraA - 1) 28 meM adhyayanameM samakitanA ATha AcAra kahe hai, vahAM svAmIvacchala aura prabhAvanA yAne rathayAtrA, aThThAI mahotsava, svAmI vatsalAdika aneka rIti se jIna dharmo ko dIpavanAme samakita he - so ThANAMgameM saMvara kahA hai. 2) unatIsamA adhyayanameM stavastutikA phaLa, jJAna, darzana cAritrakI bodhalAbha kahA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. jhaverAbdhi granthatrayI. sAtuvAda (97 33. zrI atuyogadvAra sUtra meM :- cA2 nikSepA kahA hai tathA niryukitake . aneka bheda kahe hai aura sAta nayake svarUpa AdI aneka adhikAra kahe che. 34. zrI yoga, (odha) tirthaMkita sUtrameM H- Isme dugaMchaNIka kulakA AhAra na lenA IsmAphaka kahA hai. 35. zrI naMdI sUtra meM :- 1) upara lakhe have sUtroke nAma Adi de kara caudaha hajAra 14,000 payaze, mahAvIra svAmI ke zAsanameM kahe he tathA paMcAgI mAnanA kahA hai. Isa vAste sUtra vagere paMcAgImeM lakhe huve vacana pramANa hote hai, jo nahI mAnanevAlA hai vo dvAddazAMgIkA virAdhaka hotA hai arthAta saMsAra paribhazraNa karatA hai. 36. zrI vaMgacUliyA sUtra meM :- 1) Isa sUtra meM kahA hai ke jina pratimAkI bhakti kI naMdanA (niMdA), helanA, khiMsANA 3) ghRNA 4) vagerA karanevAle tathA jina pratimA aura tIrthokA utthApa karaNese bohota loka pAMcameM ArAmeM hoge jo IsmAphaka loga hai kisa darzana meM samajanA arthAta chae darzana se alaga samajanA upara lakhe huve vacanokA vistAra upara lakhe have sUtro meM tathA dusare sabhI aneka sUtro 1, niryuktiyo 2, bhASyo 3, cUrNiyA 4, TIkA 5, graMntho 6, caritra 7, prakaraNa 8, vagere aneka zAstromeM kahe huve che, lekina vistAra ho jAneke kAraNa yahA sUcanA nahI kIthI aura para pAThabhI vistAra ho jAne ke vAste na likhA. agara koI mahApuruSa apanI unmattadraSTIse vacanoko dekhatA huvA bhI nahI samaje to usko apanI bimArI miTAvane ke vAste jarUra Akara dekha le aura ajJAnako dhoDAle yahA 52 ratalAmameM lAlagulAlake makAnameM munirAja zrI jhavera sAgarajI mahArAja utare hai Inoke pAsa sUtro 1, niryukita 2, bhASya 3, cUrNi 4, TIkA 5, grantha 6, caritra 7,vyAkaraNa 8, koza 9, nyAya 10, sAhitya 11, vagere bahotara zAstroke pustake aMdAjana sADetIna sau hajAra hai ora unakI zloka saMkhyA 1800000 aDhAre lAkhake
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98) zrI bhakti prakAza aMdAjana hogI so dikhalAnemeM AvegI aura arihaMta caitya zabdakA artha jo puruSa, jJAna aura bhraSTa sAdhu vagere karata hai vo kisI zAstrane jariyese siddha nahi hotA kevala svakapolakalpita karake ajJAnI lokoko bharamAvAte hai. Ityela vistaraNa - varSe vikramabhUpate; sukatino bhUTyaka caMdraprabhe mAse zrAvaNike site gurudine samakSata siMhaga - jJAna tamitra manta davA hitAya prabho bhakti jJAna vidhurjagatsukathita prAyeNa saveginA ||1||shN bhuuyaat|| rUti ma#i praza: saMpUrNam | A "bhaktiprakAza bUka' vikrama saMvata 1931 nA zrAvaNa suda gurUvAra nA roja ratnaprakAza chApAkhAnAmAM chapAvI hatI. paraMtu hAla te prata maLavI durlabha thavAthI A bIjI AvRti tarIke chapAvI che. '* * * * * * * A "bhakti prakAza' graMthanA praNetA - gItArtha puMgava munizrI jhaverasAgarajI mahArAja che. teozrI paMcAgI AgamanA saMpUrNa jJAtA hovAnI pratIti, A bUkamAM saMkSiptamAM Apela AdhAro, prasaMgo, adhikAro uparathI ApaNane sahaje thAya tema che.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
_