________________
- પૂ. ઝવેરાબ્ધિ ગ્રન્થત્રયી. સાતુવાદ परिच्छिद्यं तेऽर्था अनेने त्यागमः, के वल-मनःपर्याया-वधिपूर्वचतुर्दशनवकरूपस्तथा श्रुतं शेषमाचारप्रकल्पादि नवादि पूर्वाणां च श्रुतत्वेपि अतींद्रियार्थेषु विशिष्टज्ञानहेतुत्वेन सातिशयत्वादागमव्यपदेशः વેવનવિતિ ઇત્યાદિ અર્થ ઃ ગૌતમસ્વામી પૂછતે હૈ. હે ભગવન્ વ્યવહાર, સાધકે પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિ રૂપ વ્યવહારકારણ જો જ્ઞાનવિશેષ, સો તિને પ્રકારના હૈ ? ભગવાન ઉતર કહૈ હૈ – ગૌતમ ! વ્યવહાર પાંચ પ્રકારકા હૈ. આગમ! શ્રત, આજ્ઞા, ધારણા, જીત, ઈસી મુજબ શ્રી સ્થાનાંગસૂત્ર, વ્યવહાર ભાષ્ય, પ્રવચનસારોદ્વાર પ્રમુખ અનેક શાસ્ત્રોમેં ઈસકા વર્ણન કિયા હૈ ? - અબ ઇનકા વિવરન લિખતે હૈ - પ્રથમ – આગમ વ્યવહાર, જો કેવલી, મન:પર્યવ જ્ઞાનધારી, વા અવધિજ્ઞાની, વા ચતુદશ પૂર્વધર, વા નવપૂર્વધર, ઇનકે સામને જો પ્રાયશ્ચિત્તાદિ ધર્મકાર્યમેં પ્રવર્તના ! દ્વિતીય - શ્રુતવ્યવહાર, જો નિશીથાદિક શ્રુતકે અનુયાયી પ્રવર્તના તૃતીય – આજ્ઞા વ્યવહાર જિસતરે પરદેશમે ગીતાર્થકું સુનકર વહી જાનેકી શક્તિ નહીં રહનેસે ગુપ્ત સંકેતપદસે સંદેશ ભેજ કર ઉનકી આજ્ઞા મંગાકર ઉસે મુજબ પ્રવર્તના, ચતુર્થ – ધારણા વ્યવહાર, જેસા કોઈ ગીતાર્થને કોઈકો કોઈ વખત કુછ અપરાધ દેખ કર પ્રાયશ્ચિત દિયા થા. ઉસકું ધારણ રખકર ફેર કોઈ સમેતતુલ્ય અપરાધ હોનેસે ગીતાર્થકે અભાવમેં ઉસી મુજબ પ્રાયશ્ચિતાદિ લેના, પંચમ-જીત વ્યવહાર. .
“જીત' કહતાં બહુ શ્રતોંકી આચરણા, જિસતરે “કોઈ વાત સૂત્રમે. નહીં હૈ ઔર કોઈ વખત મહાપુરુષોને દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ-સંહનન પ્રમુખ દેખકર ઉસકે પ્રવૃત્તિ કરી ઔર બહુત ગીતાર્થોને ઉસકું પ્રમાણ કરી, કોઈને 'નિષેધ નહીં કરી ઉસકું સત્ય સમજ કર ઉસ મુજબ પ્રવર્તના ઔર યહ પ્રતીત રખના કિ યહ બાત અસત્ય હોતી તો ગીતાર્થલોગ ઇસકું મના કરતે. यदुक्तं व्यवहारभाष्ये दशमोद्देशके ॥ जं बहूहि गीयत्थूहि आइण्णं तं जीयं ॥ पुनः व्यवहारवृत्तौ च बहुसो बहुसुअएहिं जो वत्तो न
