Book Title: Swami Vivekanand Santvani 03
Author(s): Adhyatmanand Saraswati
Publisher: Navjivan Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005976/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtavANI graMthAvali 3 svAmI vivekAnaMda Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda (Swami Vivekananda) saMkalana svAmI adhyAtmAnaMda sarasvatI (dathIkeza) navajIvana prakAzana maMdira amadAvAda-380014 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthAvalinAM ra8 pustakonI kiMmata rU. 300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU. 200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. prAptisthAna (1) navajIvana prakAzana maMdira gUjarAta vidyApIThanI pAchaLa, po. navajIvana, amadAvAda -14 (2) navajIvana TrasTa (zAkhA) , 130, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 400 002 (3) divya jIvana saMdha zivAnaMda Azrama, jodhapura TekarI, zivAnaMda mArga, amadAvAda-15 (4) divya jIvana saMgha zivAnaMda bhavana, rAmajI maMdiranI poLa, sarakArI presa sAme, AnaMdapurA, vaDodarA-390 001 divya jIvana saMgha, zizuvihAra, bhAvanagara-364 001 divya jIvana saMdha, mohana oNpTiziyana, AjhAda coka, valasADa-396 001 ( 5 ) nava rUpiyA (c) gujarAta divya jIvana saMgha trIjI AvRtti, prata 3,000, jUna 1999 punarmudraNa, prata 3, 000, oNkaTobara 2006 kula prata : 6,000 ISBN 81-7229-237-6 (set) te mudraka ane prakAzaka 'jitendra ThAkorabhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-380 014 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana navajIvana ane divya jIvana saMghanA saMyukta upakrame "saMtavANI graMthAvali'no 28 pustikAono A saMpuTa vAcakonA hAthamAM mUkatAM AnaMda thAya che. sarvadharmasamabhAvanA uddezane dhyAnamAM rAkhI A "saMtavANI graMthAvali' saMpuTa brahmalIna zrI svAmI zivAnaMdajInI zatAbdI nimitte gujarAta divya jIvana saMgha dvArA taiyAra karavAmAM Avyo hato. te taiyAra karavAmAM aneka mitrono sahakAra maLyo hato. chatAM tenI pAchaLanI ekadhArI mahenata sva. ucharaMgabhAI svAdiyAnI hatI te noMdhavuM joIe. A graMthAvalinI pahelI AvRtti capocapa UpaDI gayA pachI 1985mAM tenuM punarmudraNa karavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu teya pahelI AvRttinI jema ja jhaDapathI vecAI jatAM graMthAvali ghaNAM varasathI upalabdha na hatI. gAMdhIjI prasthApita saMsthAnI badhA dharmonI sAcI samajaNa phelAvavAnI javAbadArI che. vaLI ucca zikSaNamAM have mUlyazikSaNa tathA tulanAtmaka dharmonA zikSaNanuM mahattva vadhatuM jAya che. kendra sarakAranA yojanA paMce mUlyonA zikSaNane protsAhana ApavAnuM samarthana karyuM che. Ane anulakSIne A pustaka saMpuTa sAmAnya vAcako uparAMta ucca zikSaNamAM kArya karatA sahu koIne upayogI thaI paDaze. gujarAta divya jIvana saMghe A graMthAvali A yojanAmAM punarmudraNa mATe sulabha karI te mATe ame temanA AbhArI chIe. "saMtavANI graMthAvali'nA A pustaka saMpuTanA prakAzanathI gAMdhIjInA sarvadharmasamabhAvano saMdezo sarvatra vasatAM gujarAtI kuTuMbomAM prasaraze evI AzA che. svA.vi. - Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navajIvana TrasTanA dastAvejamAM tenA uddezonI pUrti sAru je je pravRttio karavAnuM sUcaveluM che temAM hindamAM vaselI badhI judI judI komo vacce aikyano pracAra karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. te hetu mATe navajIvane gUjarAta vidyApIThamAM prasthApita karelA anAmata kozamAMthI A 'saMtavANI graMthAvali'nuM punarmudraNa jUna 1999mAM prasiddha karI rAhata dare ApavAmAM AvyuM hatuM. saMtavANI graMthAvali'nI mAMga cAlu rahetAM navajIvana taraphathI tenuM A trIjuM punarmudraNa prasiddha karavAmAM AvI rahyuM che. ane tenI kiMmata sAmAnya vAcakane paravaDe tevI rAkhavAmAM AvI che te noMdhavA jevuM che. amane AzA che ke sarvadharmasamabhAvanA pracArArthe thatA A prakAzanane vAcako taraphathI yogya AvakAra maLavAnuM cAlu raheze. tA. 2-10-- '06 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. janma ane bALapaNa 2. ucca zikSaNa : yauvana : mAnasika valaNo 3. zrI gurucaraNe 4. vipattionA vamaLamAM 5. parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI 6. amerikAne paMthe ane vizvadharmapariSada 7. bhAratamAM punarAgamana 8. aMtima divaso ane mahAsamAdhi vacanAmRta Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. janma ane bALapaNa potAnA guru zrI rAmakRSNa paramahaMsa vize svAmI zrI vivekAnaMda eka patramAM lakhyuM che : "A puruSe potAnI ekAvana varSanI AvaradAmAM rASTranA AdhyAtmika jIvanamAM pAMca hajAra varSo jIvI batAvyAM ane bhAvi peDhIo mATe e eka Adarza banI rahevAnI koTie pahoMcI gayA.'' A vidhAna svAmIjInA potAnA jIvanane paNa eTaluM ja yathArtha rIte lAgu paDe che. ogaNacALIsa varSanI jIvanamaryAdAmAM emaNe keTaluM keTaluM karI batAvyuM. emanA jIvanano paricaya karAvavo eTale AdhyAtmika jIvanamAM avagAhana karavuM. emanA jIvanamAM ApaNane zraddhA ane zaMkAnI bhAre mathAmaNo, pracaMDa naitika baLa ane AdhyAtmika jAgRtinI samagra sAdhanAnAM darzana thAya che. eka manuSya tarIke tema ja eka vedAntI tarIke emaNe puruSArthamAM ja kharI pavitratA joI ane pavitratAmAM ja kharuM puruSAtana joyuM. emanI svadezabhakti emanA dharmadarzanamAMthI prakaTa thaI hatI. emanuM samagra jIvana akhaMDa karmayoga ane IzvaraparAyaNatAthI paripUrNa hatuM. divya jJAnathI pAvana thayelI daSTinuM e pariNAma hatuM. dUrathI AvatA daivI Adezo emaNe sAMbhaLyA, jhIlyA ane yugane parama dhanya banAvyo. evA eka yugapuruSano janma kalakattAnA simalA nAmanA parAmAM rahetA suprasiddha datta kuTuMbamAM thayo hato. e kuTuMba pAse keTalIye peDhIothI ekaThI thayelI saMpatti ane pratiSThA paNa hatAM. dAnavIra svabhAva, svataMtra mijAja ane vidyAvyAsaMga mATe A kuTuMba prakhyAta hatuM. svAmIjInA prapitAmaha zrI rAmamohana Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda datta e aMgrejI saoNlisiTara maeNnejiMga phelArka ane bhAgIdAra hatA. e dhaMdhAmAM emane sArA pramANamAM dhanaprApti thaI hatI. emano parivAra vistRta hato, ane sau sAthe maLIne saMpathI rahetAM. zrI rAmamohana dattane be putro hatA - durgAcaraNa ane kAlIprasAda. durgAcaraNa te svAmIjInA pitAmaha. durgAcaraNa aneka guNasaMpanna hatA. teo phArasI tema ja saMskRta bhASAmAM pAraMgata hatA. emanuM kAyadAnuM jJAna paNa talasparzI hatuM, tethI pitAe emane nAnI vayamAM ja potAnA bhAgIdAra banAvelA paraMtu vidhie kaMIka juduM ja dhAryuM hatuM. durgAcaraNanI vairAgyavRtti eTalI prabaLa banI ke putrano janma thayA pachI tarata ja emaNe saMnyAsa lIdho. emanI uMmara e vakhate 25 varSanI hatI. svAmI vivekAnaMdanI pratibhA vize jyAre vicAra karIe chIe tyAre emanA A bhavyamUrti pitAmahanuM smaraNa thayA vinA rahetuM nathI. IzvaranI zodhamAM saMsArano tyAga karavAnI vRtti to Ama vivekAnaMdanA lohImAM ja hatI ema kahI zakAya. koI vyaktinA jIvanamAM agamya rIte amuka lAkSaNikatAo UgI nIkaLatI ApaNe joIe chIe tyAre enuM rahasya zodhavA mATe ApaNe punarjanmanA ke AnuvaMzika saMskAronA siddhAMtano Azraya laIne saMtoSa mAnavo paDe che. svAmI vivekAnaMdanA pitA vizvanAtha datta paNa dana-kuTuMbane gauravarUpa pratibhAsaMpanna vyakti hatA. teo paNa saMskRta, aMgrejI ane phArasI bhASAnA niSNAta ane saMgItanA vidvAna hatA. temanA dharmapatnI paNa temane jIvanamAM dareka rIte sAtha Ape tevAM ja maLelAM hatAM. svarUpavAna ane patiparAyaNa e jAjaramAna AryamahilAnuM nAma bhuvanezvarIdevI hatuM. AvAM suyogya ane prabhAvazALI mAtApitAne tyAM je putrano Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma ane bALapaNa janma thayo teNe samasta vizvane halAvI mUkyuM ane prAcIna saMskRtino navesarathI pAyo nAkhyo. e putra te ja svAmI vivekAnaMda! saMvata 1919nA poSa vada sAtama ne somavAra, sane 1863nA jAnyuArInI bAramI tArIkhe, sUryodayane hajI cha miniTanI vAra hatI tyAre, e mahApuruSano janma thayo hato. 'putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI' e nyAye bALake zarUAtathI ja pota prakAzavA mAMDyuM. e kharekhara eka haThIlo bALaka hato. keTalIka vAra evo uchAMchaLo thaI jato ke ene kAbUmAM rAkhavAnuM azakaya thaI paDatuM. dhamakI ke phosalAmaNI kazAne e gAMThato nahIM. Akhare bhuvanezvarIdevI eka rAmabANa upAya ajamAvatAM. moTethI bUmo pADatAM, e bALakanA mAthA upara ThaMDuM pANI reDatAM ane enA kAnamAM dhIme dhIme zivanuM nAma bolatAM; pariNAme bALaka zAMta thaI jato. enuM nAma narendranAtha rAkhavAmAM AvyuM. sAdhuo pratye narendrane atyaMta prema hato. bAraNe AvelA sAdhunI sevA ane satkAra tene khUba ja AnaMda ApatAM. potAnI pAse paDelAM navAM vastronuM sAdhuone dAna karatAM te lagIre khacakAto nahIM. ane tevI ja rIte gharanI gAya tene atyaMta priya hatI; jAtajAtanAM pazupakSIo pALavAno paNa ene zokha hato. eNe vAMdaro, bakarI, mora, kabUtara ane betraNa gInIpiga paNa pALyAM hatAM. gharanA nokaracAkaromAM kocamaeNnane eNe potAno pAko dosta banAvyo hato. bhaviSyamAM tene kocamaeNna thavAnA koDa hatA. zarUAtamAM tene sItArAmanuM dhyAna karavAnuM bahu ja gamatuM, paraMtu eka divasa narendranA mitra pelA kocamaeNne lagnajIvananI bhAre niMdA karI. bALaka narendranA mana upara enI evI to asara Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda thaI ke eNe sItArAmanI mUrtine pheMkI dIdhI. ene thayuM: ''je lagna AvI naThArI vastu che to A deve e upAdhi zA mATe vahorI haze?'' tyArathI eNe zivanI pUjA za3 karelI. paraMtu rAmAyaNano prabhAva to enA hRdaya upara paDyo ja hato. keTalIka vAra rAmanA jIvananA romAMcaka prasaMgonI enA upara eTalI badhI asara thatI ke e ghera javAnuM paNa bhUlI jato ane kalAko sudhI rAmAyaNa-kathAmAM besI raheto. eka vakhata kathAkAre hanumAnajI keLanA bagIcAmAM rahetA, e vAta karI tyAre te kathAmAMthI UThIne, moDI rAta sudhI hanumAnajInAM darzana karavAnI AturatApUrvaka rAha joto keLanA bagIcAmAM jaIne besI rahelo; chatAM hanumAnajI dekhAyA nahIM tethI te khUba : khI thayo hato. mAtAe jyAre A vAta jANI tyAre temaNe AzvAsana ApyuM. 'tuM :kha na lagADIza. hanumAnajI rAmanA koI kAma mATe bIje kyAMka gayA haze.'' A sAMbhaLI narendrane zAMti thaI hatI. bALapaNamAM ja tene dhyAnamAM besavAnI ramata ramavAnuM khUba gamatuM. eka vAra to tenI meDInAM bAraNAM paNa toDavAM paDyAM hatAM, chatAM te dhyAnastha rahyo hato. potAnI AMkho baMdha kare ke tarata ja enAM be bhavAM vacce eka addabhuta prakAza pragaTa thato. e prakAzanA raMgo badalAtA jatA ane chevaTe sapheda teja:puMja enA AkhA zarIrane DhAMkI deto. eka divase jyAre te bagIcAmAM besIne dhyAna karato hato tyAre ekAeka kyAMkathI eka moTo sApa AvI caDyo. bIjA chokarAo to ekadama gabharAIne nAsI gayA, paNa narendra to ema ne ema besI rahela. cAre kora zorabakora thaI rahyo, paNa eNe kazuM sAMbhaLyuM ja nahIM. sApa to thoDI vAre jato rahyo, paNa jyAre mAtApitAe narendrane nAsI na Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 janma ane bALapaNa javAnuM kAraNa pUchyuM tyAre eNe javAba Apyo: "mane to kaMI ja khabara nathI. huM to yAnamAM beTho hato.'' Ama karatAM narendranI uMmara cha varSanI thaI tyAre ene eka pAThazALAmAM mokalavAmAM Avela paraMtuM tyAM bhaNatA vidyArthIonI khoTI rItabhAtanuM bALaka narendra anukaraNa karavA mAMDatAM thoDA vakhatamAM ja ene zALAmAMthI uThADI levAmAM Avyo hato. tyAra bAda eka zikSaka tene bhaNAvavA mATe AvatA. sAta varSanI vaye ja teNe mugdhabodha" nAmanuM saMskRta vyAkaraNa tathA rAmAyaNa ane mahAbhAratanA keTalAye bhAgo kaMThastha karI lIdhA hatA. eka vakhata ghera cAlatI rAmAyaNanI kathAmAM narendra kathAkAranI bhUla kADhI bata vatAM sau bhAre navAI pAmela. narendrane 'rAjA'nI ramata ravAnuM khUba gamatuM. potAnA pitAne tyAM judI judI jJAtinA asIlo mATe rAkhelA judA judA hukkAmAMthI teNe eka divasa vArApharatI dama kheMcI joyela. tene lAgatuM ke darekamAM eka ja sarakho dhumADo Ave che to eka bIje hukko zA mATe pI na zakAya? eka divasa paththara sAthe tenuM mAthuM bhaTakAtAM tenI jamaNI AMkha upara bhAre jakhama thayela. e jakhamanI nizAnI jIvanabhara kAyama mATe rahI hatI. varSo pachI gurudeva zrI rAmakRSNa kaheluM: 'A akasmAte ja narendranI zaktio khALI rAkhI, nahIMtara to eNe jagatamAM UthalapAthala macAvI dIdhI hota!'' paNa narendra to jagatane UMce laI javA mATe ja janma lIdho hato, ane A bhAvi yugapuruSe potAnI mahattAno paricaya nAnapaNathI ja ApavA mAMDela. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. ucca zikSaNa yauvana: mAnasika valaNo sane 1879mAM prAvezika parIkSA pasAra karIne narendra kaoNlejamAM dAkhala thayo. bALapaNano sukhadu:khabhaya ramatagamatano samaya have pUro thayo ane narendra juvAnImAM praveza karyo. snAyubaddha suDoLa zarIra, taravarATa ane tIvra buddhimattA dharAvatA navayuvAna vidyArthI tarIke tene sau oLakhatA hatA. kaoNlejamAM bhAratIya tema ja aMgreja prophesaronuM dhyAna narendranAtha tarapha svAbhAvika rIte kheMcAyuM hatuM. enA vyaktitvamAM chupAyelI zaktio teo pArakhI zakyA hatA. prinsipAla viliyama hesTIe kaheluM: ''narendranAtha kharekhara pratibhAsaMpanna yuvaka che. meM khUba prayAso karyA che, paraMtu jarmana yunivarsiTIomAMye tattvajJAnanA vidyArthIomAM enA jeTalI zaktio ane zakyatAo dharAvato vidyArthI meM joyo nathI. jIvanamAM e avazya jhaLakI UThaze.'' A samaye narendranAthe e jamAnAnA cAlu praznomAM rasa levA mAMDyo. emAM brahmasamAjano prazna mukhya hato. mRtaprAya dazAmAM paDelA hiMdu samAjamAM brahmasamAjanI pravRttio navI bhAta pADatI hatI, ane enA netA kezavacaMdra sena baMgALanA yuvAna varganuM mukhya AkarSaNa banI rahyA hatA. brahmasamAjanI beThakomAM narendranAtha paNa hAjarI ApatA. vyakti tema ja rASTranA tamAma praznonuM nirAkaraNa brahmasamAja dvArA thaI zakaze evI emane khAtarI thaI, ane samAjanA AgevAnonA vicArono emane raMga lAgyo. jJAtivAdanuM sajjaDa cokaThuM emane paNa akaLAvatuM hatuM, anekezvaravAda ane mUrtipUjA pratye emane aNagamo hato. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca zikSaNa : yauvana : mAnasika valaNo brahmasamAjanI hilacAlane e kharA hRdayathI cAhavA lAgyA ane tenI himAyata zarU karI. kezavacaMdra sena jevuM vicAronuM sAmarthya, lAgaNInuM UMDANa, utsAhabaLa ane prabhAvazALI vyaktitva eka divasa potAnAmAM paNa pragaTa thAya evI icchA temanA aMtaramAM jAgI UThI. sane 1878mAM brahmasamAjamAM phATaphUTa thatAM 'sAdhAraNa brahmasamAja' nAmano navo samAja sthapAyo. narendranAtha A navA samAjamAM joDAyA; Aje paNa temanA prAthamika sabhyonI nAmAvalimAM emanuM nAma che. tamAma jJAti, paMtha ke varNanA lokone keLavaNI ApavA mATe cAlatI hilacAlamAM paNa e joDAyA. jarIpurANI rItarasamothI mukti apAve evI koI paNa hilacAlamAM joDAvAnuM emane gamatuM; vizALa daSTi prApta karavAmAM harakata kare evI dareka bAbatano e virodha karatA. niSkriyatA to emanA svabhAvamAM ja na hatI. koI paNa bauddhika ke AdhyAtmika ghaTanA zA mATe ane zI rIte banavA pAme che eno tAga meLavavA e haMmezAM mathatA. IzvaradarzananI tIvra jhaMkhanAthI prerAIne e eka divasa maharSi devendranAtha ThAkura pAse gayA. eka vakhata potAnA mitro sahita narendranAtha emanAM darzana karavA gayelA, tyAre emaNe ene dhyAnanI vadhu UMDI sAdhanA karavAnI salAha paNa ApI hatI. eTale IzvaradarzananI tIvra vyAkuLatAthI narendranAtha bIjI vAra tyAM gayA. maharSi to gaMgA vacce eka hoDImAM dhyAna-bhajanamAM jIvana vyatIta karatA hatA. narendranAthane Ama acAnaka AvI * caDelA joIne teo camakI gayA. e kazuM bole te pahelAM to uttejita sthitimAM narendranAthe ekadama prazna karyo: ''mahAzaya, Ape Izvarane joyA che?'' maharSi pahelAM to kazo uttara ApI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' svAmI vivekAnaMda zakyA nahIM, paraMtu pachI eTaluM ja bolyAH "beTA! tArI AMkho koI yogInI AMkho jevI che!'' hatAza thayela narendranAthane thayuM ke have kyAM javuM? e vakhate emane zrI rAmakRSNa yAda AvyA. agAu eka vAra jyAre narendranAtha sane 1881nA navembaramAM surendranAtha mitra nAmanA zrIrAmakRSNanA bhaktane ghera bhajana gAvA gayelA, tyAre e pahelI vAra zrI rAmakRSNane maLyA hatA. narendranAthanuM madhura bhajana sAMbhaLIne teo emanA pratye sArI rIte AkarSAyA hatA, ane dakSiNezvara AvavAnuM emane AmaMtraNa paNa ApeluM. AthI narendranAthe dakSiNezvara jaIne zrIrAmakRSNane pUchI jovAnuM nakkI karyuM. pahelA ja meLApa vakhate zrIrAmakRSNa samajI gayA ke narendra potAno saMdeza jagatane Apaze. jema Izu khristane piTara, zrIkRSNane arjuna, buddhane AnaMda ane gaurAMgane nityAnaMda sAMpaDyA, tevI ja rIte zrI rAmakRSNane narendranAtha maLyA. 3. zrI gurucaraNe dhArmika daSTi, tapazcaryA ane AdhyAtmika anubhavothI bharapUra evA prAcIna bhAratavarSanA zrIrAmakRSNa mUrta svarUpa hatA. narendranuM citta Adhunika yuganA saMzayothI bhareluM hatuM; pratyakSa pramANa vagara dharmanAM uttama satyone paNa svIkAravA e taiyAra na hatA. paraMtu satya samajavA mATe emanI IcchA atyaMta tIvra hatI. narendrane hajI eTaluM samajavAnuM bAkI hatuM ke A sApekSa jagatamAM e bhale zreSTha sAdhana hoya, paraMtu enAthI para evA tatvano sAkSAtkAra e karAvI zake nahIM. A be mahAna Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI gurucaraNe vyaktio - zrI rAmakRSNa ane narendranAthanA samAgamanuM zreSTha phaLa te svAmI vivekAnaMda. potAnA e paTTaziSyanA prathama AgamananuM varNana zrIrAmakRSNanA ja zabdomAM vAMcIeH ""narenDe A oraDAmAM pazcima dizAnA dvArathI praveza karyo. zarIra ane paheravezanI bAbatamAM e beparavA lAgyo. bIjA lokothI UlaTuM, bAhya jagatamAM ene muddala rasa na hato, enI AMkho enA antarmukha cittanI sAkSI pUratI hatI; kema jANe enuM citta aMtaranA UMDANamAM kaMI zodhI rahyuM na hoya! kalakattAnA jaDavAdI vAtAvaraNamAMthI AvI AdhyAtmika manovRtti dharAvatI vyaktine AvelI joIne mane navAI lAgI. bhoMyataLiye eka sAdaDI pAtharelI hatI. je sthaLe tame Aje gaMgAjaLanI moTI nAMda juo che e ja sthaLanI najIka narendra sAdaDI upara beTho. je mitronI sAthe e Avyo hato e badhA sAmAnya kakSAnA juvAniyA hatA, ane sukhopabhoganI vRttio dharAvatA hatA. mArI vinaMtIthI eNe thoDAMka baMgALI bhajano gAyAM; emAMnuM eka sAmAnyataH brahmasamAjamAM gavAtuM bhajana hatuM. enI zarUAta A pramANe che : 'manA cAlo nija niketana - saMsAra videze, videzIne veze bhamo kema akAraNa -' eNe khUba bhAvapUrvaka gAyuM. enA gItathI mane e bhAvodreka thayo ke huM mArI jAta uparano kAbU khoI beTho ane samAdhimAM magna thaI gayo.'' gurudeva sAthenA prathama meLApanI narendra upara paNa UMDI asara thaI. emaNe pAchaLathI potAnA keTalAka mitrone e vize svA. vi. -4 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 svAmI vivekAnaMda 'me potAnI aMtaranI lAgaNIone saheja dabAvIne kaheluM ke: bhajana to gAyuM, paNa pachI tarata ja teo ekadama UThyA ane mAro hAtha pakaDIne mane uttaranI osarImAM laI gayA. teoe bAraNAM baMdha karyAM. bahAranI bAjuthI osarI baMdha hatI, eTale ame baMne ekalA hatA. meM dhAryuM ke kaMIka khAnagI upadeza teo Apaze; paraMtu mArA Azcarya vacce, mAro hAtha jhAlIne teo to puSkaLa harSAzru vahAvavA lAgyA. ane kema jANe huM temano keTalAya vakhatathI paricita houM e rIte premapUrvaka bolAvIne mane emaNe kahyuM: 'are! ATaluM badhuM moDuM avAya ke? ATalo badho vakhata rAha jovarAvavA jeTalo nirdaya tuM kema banyo? saMsArI lokonI apavitra vAto sAMbhaLI sAMbhaLIne mArA kAna saLagI gayA che. are, mArI anubhUti jhIlI zake evI koI vyakti AgaLa mArA manano bhAra haLavo karavA huM kevo jhaMkhI rahyo chuM!' DUsakAM khAtAM khAtAM khAtAM emaNe Ama bolye ja rAkhyuM. bIjI ja paLe hAtha joDIne teo mArI samakSa UbhA rahyA ane kahevA lAgyA: 'prabho! huM jANuM chuM ke tame to prAcIna RSi naranArAyaNanA avatAra cho ane mAnavajAtinAM du:kho dUra karavA mATe dharatI upara avataryA ho'. . . ane e rIte teo bolatA rahyA! 'temanI AvI vartaNUkathI huM to cakita ja thaI gayo. mane vicAra Avyo: 'A mANasane huM maLavA Avyo chuM! e taddana pAgala hovo joIe! are! huM to vizvanAtha dattano putra chuM ane tema chatAM e mane A rIte zA mATe saMbodhatA haze? paraMtu zAMta rahIne meM emane bolavA dIdhA, pachI tarata ja teo potAnA oraDAmAM pAchA gayA ane thoDIka mIThAI, sAkara ane mAkhaNa lAvIne potAnA hAthe mane khavarAvavA lAgyA. meM vAraMvAra kahyuM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zrI gurucaraNe ke, kRpA karIne mIThAI mane Apo. mArA mitro sAthe maLIne huM khAIza." paNa vyartha. emaNe eTalo ja uttara Apyo, 'e lokone pachI thoDuM maLaze.' huM badhuM khAI gayo tyAre ja e aTakyA. pachI mAro hAtha pakaDIne teo bolyA: 'mane vacana Apa ke pAcho jaladIthI mane ekalo maLavA tuM AvIza." emanA AvA AgrahathI mAre hA kahevI paDI. pachI emanI sAthe bahAra AvIne huM mitrone maLyo.'' zrIrAmakRSNanI vicitra raheNIkaraNI vize narendranA manamAM vicAronI je gaDamathala cAlatI tenA vize e kahetAH ""huM beTho ane emanuM nirIkSaNa karavA lAgyo. bIjAo pratyenI emanI vAtacIta, hAvabhAva ane vartanamAM kazuM vicitra na hatuM; UlaTuM emanI AdhyAtmika vAtacIta ane samAdhidazA uparathI mane emanAmAM sAcA tyAgI puruSanAM darzana thayAM. emanI raheNIkaraNI vacce spaSTa dekhAI Ave evI ekavAkyatA hatI. emanI vANI atyaMta sAdI hatI, eTale mane vicAra Avyo "zuM Avo puruSa mahAna upadezaka hoI zake?' huM emanI vadhu najIka gayo ane je prazna meM aneka vAra anekane pUkyo hato te emane paNa pUkyo: "mahAzaya, Ape Izvarane joyo che?' emaNe uttara Apyo: 'hA, jevI rIte huM tane ahIM jouM chuM tevI ja rIte Izvarane jouM chuM. phera eTalo ja ke ene vizeSa spaSTatAthI jouM chuM. jevI rIte huM tane jouM chuM ane tArI sAthe vAta karuM chuM, e rIte IzvaranI sAthe paNa thaI zake. Izvarane joI zakAya che. paraMtu evI darakAra koNa kare che? strI, putra, dhana ane saMpatti mATe loko AMsunI nadIo vahAve che. paraMtu Izvarane mATe ema koNa kare che? jo koI manuSya Izvara khAtara sAcA hRdayathI AMsu sAre to jarUra ene IzvaranAM darzana thAya.' A kathananI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 svAmI vivekAnaMda mArA upara sacoTa asara thaI. pahelI ja vakhata mane evo puruSa jovA maLyo ke je hiMmatapUrvaka kahI zake che ke, 'me Izvarane joyo che.' mane thayuM: 'bhale e pAgala hoya; paraMtu Avo tyAga to bahu ja ochA manuSyomAM jovAmAM Ave che. pAgala hoya topaNa A puruSa atyaMta pavitra che, ane sAco saMta che. kevaLa A eka kAraNe paNa manuSyajAti mATe vaMdya che.' vicAronI AvI ghaDabhAMja sAthe me emane praNAma karyA ane kalakattA pAchA pharavAnI rajA mAMgI.'' narendranuM dakSiNezvaramAM Agamana thayuM te pahelAM ja zrIrAmakRSNane emanA A paTTaziSyanI kaI rIte jhAMkhI thayelI e jANavuM rasaprada thaze. A rIte teo potAnI jhAMkhInuM varNana kare che: eka divasa meM joyuM ke mAruM citta samAdhimAM koI tejomaya mArge viharI rahyuM che. tArAmaMDita brahmAMDane satvara vaTAvIne eNe manomaya sUkSmatara pradezamAM praveza karyo. e UMce ne UMce caDatuM gayuM tyAre me mArganI baMne bAjue devadevIonAM manomaya svarUpo joyAM. pachI citta e pradezanI bAhya sImAe pahoMcyuM. tyAM nirapekSa tattvanA pradezane sApekSa tattvanA pradezathI pRthak karanAra eka jyotirmaya vADa jevuM hatuM. e vADane oLaMgIne citta evA atIndriya pradezamAM pahoMcyuM ke jyAM koI dehadhArI prANI dekhAtuM na hatuM. bIjI ja paLe me sAta mahAna RSione tyAM samAdhisthitimAM lIna rahelA joyA. mane thayuM ke jJAna, pavitratA, tyAga ane bhaktinA viSayamAM A RRSio kevaLa manuSyothI ja nahIM, paNa devothI caDI jAya che. prazaMsAmugdha thaIne huM emanI mahattAno vicAra karI rahyo hato, tyAM to meM e akhaMDa dedIpyamAna pradezanA amuka bhAgane eka devazizunuM rUpa dhAraNa karato joyo. e zizu eka RSi pAse AvyuM, potAnA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI gurucaraNe nAnakaDA suMdara hAtha vaDe AstethI emanI koTe vaLagI paDyuM ane madhura svare emane bolAvIne samAdhi dazAmAMthI emanA cittane utAravAno prayatna karavA lAgyuM. enA jAduI saMsparzathI pinuM samAdhidazAmAMthI vyutthAna thayuM, ane emaNe potAnI sthira ane ardha mIMcelI AMkhone pelA abhuta bALaka upara TheravI. emano maraka maraka thatA mukhapradeza darzAvI Apato hato ke e bALaka emanI hRdayasaMpattirUpa hovuM joIe. paramAnaMdapUrvaka pelA addabhuta bALake emane kahyuM : "huM pRthvI upara avatarIza. tamAre paNa mArI sAthe AvavAnuM che.' kaSi mUMgA rahyA, paNa temanI komaLa daSTie saMmati vyakta karI dIdhI. bALaka tarapha animeSa dRSTithI jotAM jotAM RSi punaH samAdhimagna thaI gayA. meM AzcaryapUrvaka joyuM ke dedIpyamAna tejarUpe emano eka aMza pRthvI upara UtarI rahyo che, meM narendrane joyo ke tarata ja ene pelA RSi tarIke oLakhI lIdho.'' gurudeve narendrane sparza karyo, tyArathI ja emanuM enA upara prabhutva sthapAI cUkyuM hatuM. paraMtu e prabhutvamAM ja narendranA AtmA mATe mukitano ucca saMdeza hato. zrI rAmakRSNano prathamathI ja e khyAla hato ke narendranAtha jevA ucca adhikArIne advaita vedAMtanAM rahasyomAM praveza karAvavo, ane e AzayathI aSTAvakrasaMhitA tema ja vedAMtanAM anya pustakomAMthI keTalAka bhAgo moTethI vAMcavAnuM e temane kahetA. custa brahmasamAjI narendranAthane to e badhuM nAstikatAthI bhareluM lAgatuM, eTale e virodha karIne kahetA: ''A to Izvaradroha gaNAya, kAraNa ke 1. pUchaparacha karIne zrI rAmakRSNa pAsethI mAhitI kaDhAvavAmAM AvI hatI ke e bALaka zrIrAmakRSNa pote ja hatA. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 svAmI vivekAnaMda AvI philasUphI ane nAstikatA vacce kazo bheda nathI. brahma sAthe mArI ekatA mAnuM ethI vadhu moTuM pApa bIjuM kazuM nathI. huM brahma, tame brahma, A badhA sRSTipadArtho paNa brahmA AthI vizeSa hAsyAspada bIjuM zuM hoI zake? je RSimunioe AvuM lakhI kADhyuM teo gAMDA ja hovA joIe.'' AvA AkhAbolA svabhAvathI zrI rAmakRSNane AnaMda thato ane e eTaluM ja kahetA: "e trASimunionA vicAro tuM bhale na svIkAre, paNa tuM emane gALo kema ApI zake? tuM paramAtmAnI anaMtatAne sImita kema karI zake? satyarUpI paramAtmAnI prArthanA karato rahe ane tArI samakSa e potAnuM ja svarUpe pragaTa kare temAM zraddhA rAkha.'' paraMtu narendranAtha ema kaMI sahelAIthI namatuM mUkatA nahIM. potAnI buddhinI kasoTIe je vastu caDI na zake tene e juThI ja mAnatA ane asatyano virodha karavo e emanA svabhAvanuM eka lakSaNa hatuM. eka divasa zrIrAmakRSNa narendranAthane paMcavaTImAM bolAvyA ane kahyuM: ''kaThora tapazcaryA karIne meM daivI siddhio prApta karI che, paraMtu mAre teno zo upayoga? huM to mAruM zarIra paNa pUruM saMbhALI zakato nathI, eTale mAnI rajA laIne meM e siddhio tane ApI devAno vicAra karyo che. mAe mane kahyuM che ke narendrae mArAM ghaNAM ghaNAM kAryo karavAM paDaze. jo huM A siddhio tane ApI dauM to jarUra paDye eno tuM upayoga karI zake. A bAbatamAM tAruM zuM kahevuM che?'' paLavAra vicAra karIne eNe pUchyuM. ""zuM Izvarano sAkSAtkAra karavAmAM A siddhio mane kAma Avaze?'' gurudeve javAba Apyo: 'nA, emAM to e siddhi tane kAma Avaze nahIM, paraMtu Izvarano sAkSAtkAra karyA pachI jyAre tuM enAM kAryo karIza tyAre e badhI tane upayogI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipattionA vamaLamAM 15 thaI paDaze.'' narendranAthe kahyuM: ''to mAre e siddhio na joIe; pahelAM mane IzvaranAM darzana thavA do.'' zrIrAmakRSNa ane narendranAtha vaccenA saMbaMdhono ane emanA sAnnidhyamAM rahIne narendranAthe anubhavelAM prema ane svataMtratAno saMpUrNa khyAla Apavo azakya che. zrIrAmakRSNe to narendranAtha samakSa potAnuM hRdaya kholI nAkhyuM hatuM; ane svataMtra rIte vicAra karavAnI zakti khIlavavAmAM ene sahAya karI hatI. A rIte emaNe narendranAthanI AtmazraddhA, satyaniSThA ane AdhyAtmikatAmAM aneka gaNI vRddhi karI hatI. narendranAtha pratye zrIrAmakRSNe alaukika prema ane vizvAsa dAkhavyAM ane e rIte A svataMtra prakRtinA yuvAna ziSyanuM emaNe premarUpI aMkuzathI, aneka pralobhano sAme ajJAtapaNe rakSaNa karyuM. 4. vipattionA vamaLamAM zrIrAmakRSNanuM mahAprayANa pitA vizvanAtha datta narendranAthane eka tejasvI dhArAzAstrI banAvavAnI mahattvAkAMkSA sevI rahyA hatA, taduparAMta emanI icchA have putrane paraNAvI devAnI paNa hatI. narendranAthanA pitAe kalakattAnA eka paisAdAra ane vagadAra kuTuMba sAthe vAta karI rAkhI hatI. A saMbaMdha baMdhAya to narendranAthanA kuTuMbane bhAre dAyajo ane tenA ucca abhyAsa mATe iMglaeNnDa javAnuM kharca maLe ema hatuM. paraMtu kazuM nakkI thAya te pUrve ja vizvanAtha dattanuM avasAna thayuM ane kuTuMbano bhAra narendranAtha upara AvI paDyo. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 svAmI vivekAnaMda apariNIta rahevAno eno nizcaya aphara hato. jyAre kuTuMbanA mANaso ene gRhasthAzramamAM paDavAnuM AgrahapUrvaka kahetA, tyAre e AvezapUrvaka uttara Apato, "zuM tamAre mane DubADI devo che? eka vakhata paraNyo eTale mAruM AvI banaze.'' eka mitre eka vAra ene A saMbaMdhamAM kaheluM: ''narena, nakkI karelA cokaThAmAM zA mATe TharIThAma na thavuM? jagatamAM tArI samakSa je ujajavaLa bhAvi paDyuM che tenA prati vadhu dhyAna ApIza to tArI kArakirdI bhavya banI jaze.'' khabhA halAvIne tyAre narendranAthe uttara Apelo, "mane ghaNI vAra dhana ane sattA saMpAdana karIne kIrti, pratiSThA ane lokacAhanA meLavavAnI IcchA thaI AvI che, paraMtu UMDuM ciMtana karatAM mane jaNAyuM che ke mRtyu to chevaTa A badhAne bharakhI javAnuM che! to pachI mRtyu jeno nAza karI zake evI moTAI UbhI karavAnI kaDAkUTamAM zA mATe paDavuM? saMnyAsInuM jIvana kharekhara mahAna che. kAraNa ke mRtyunI zaktine harAvavAnuM baLa e sAdhanAmAM ja raheluM che. saMnyAsI sanAtana satyanI zodhamAM lAgelo hoya che, jyAre duniyAne to parivartananA niyamo sAthe saMbaMdha hoya che. ane e niyamo palaTAtAMnI sAthe duniyA paNa palaTAI jAya che.'' I. sa. 1884mAM narendranAthe bI.e.nI parIkSA ApI. e vakhate emanA pitA hayAta hatA, paraMtu parIkSAnuM pariNAma Ave te pahelAM ja emanuM avasAna thayuM. vizvanAtha dattanuM Ama ociMtuM avasAna thavAthI kuTuMbanI sthiti atyaMta kaphoDI banI gaI, kAraNa ke vizvanAtha haMmezAM emanI udAratAne kAraNe Avaka karatAM kharca vizeSa karatA hatA. tethI leNadAro haMmezAM bAraNAM khakhaDAvatA ane jemanA upara vizvanAtha datte aneka upakAro karelA evA saMbaMdhIo paNa duzmanAvaTa batAvavA lAgyA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipattionA vamaLamAM 17 duHkhanAM vAdaLo gherAyAM. sukhacenanI jiMdagImAMthI narendranAtha ekAeka sakhata garIbImAM AvI paDyA ane keTalIka vAra to bhUkhamaro veThavAnI sthiti paNa UbhI thatI. A bhayaMkara divaso bhUlavAno e prayAsa karatA, paNa eno e prayAsa niSphaLa nIvaDato; Ama chatAMya A vikaTa paristhitino eka mardanI adAthI narendranAthe sAmano karavAno prayatna karyo. bI. e.nI parIkSAmAM uttIrNa thayA bAda eNe elaela.bI. no abhyAsa zarU karyo. e vakhate garIbAI eTalI badhI vadhI gayelI ke pagamAM pagarakhAM paheravAM e paNa vilAsa thaI paDyo; vastro mATe have jADuM kApaDa AvyuM ane keTalIye vAra jamyA vagara emane kaoNlejamAM javuM paDatuM. keTalIka vAra bhUkha ane nabaLAIthI emane tammara AvI jatAM. jIvananAM e kaparAM vaSonI vAta narendranAthe ja kahI cheH ''nokarInI zodhamAM mAre hAthamAM arajI laIne dhoma dhakhatA tApamAM jamyA vagara ughADe page eka oNphisethI bIjI oNphise AthaDavuM paDatuM, aneka dhakkAo uparAMta sarvatra mane jAkAro ja maLato. mArA mitro paNa mArAthI vikhUTA thavA lAgyA hatA. huM thAkIne lothapotha thaI jato. mArA pagamAM pIDA thatI ane eTarlonI monyumeMTa pAse chAMyaDAmAM huM besI jato. . . . khoTe raste gujarAna calAvatA mArA keTalAka jUnA mitroe mane emanI sAthe bhaLavAnuM kahyuM. aneka pralobhane mArI samakSa upasthita thayAM. mArI garIbInA divasono aMta ANavA eka paisAdAra strIe aghaTita kaheNa mokalyuM. paraMtu ene meM ekadama tirasakArapUrvaka nakArI kADhyuM. koI vakhata mArA mitro pUchatA paNa kharA ke, "Aje tuM ATalo badho phikko ane dUbaLo kema dekhAya che?' mAtra eka ja mitre mane khabara na paDe tema mArI garIba svA. vi. -5 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 svAmI vivekAnaMda avasthA joI lIdhI ane avAranavAra mArI mAtAne eNe anAmI madada mokalyA karI. AvI anukaMpAthI eNe mane mahAna saNI karyo che. ''Ama chatAMye A badhI hADamArIo vacce paNa IzvaranA astitva vize, enI karuNA vize meM zraddhA gumAvI nahIM. eka vakIlanI oNphisamAM kAma karIne tema ja thoDAMka pustakono anuvAda karIne huM kevaLa nirvAha pUratuM meLavI zakato, paraMtu A kaMI kAyamanI Avaka na hatI. ''eka divasa mane vicAra sUjhI Avyo ke "mAtAjI to zrI rAmakRSNanI prArthanA saMbhALe che, to pachI mArI Arthika taMgI TALavA mATe mArA vatI prArthanA karavAnuM emane zA mATe na kahevuM? mArI vinaMtIno e to kadApi asvIkAra na ja kare.' paraMtu dakSiNezvara jatAM emaNe kahyuM, "beTA! mArAthI AvI mAgaNI thaI zake nahIM. tuM ja jaIne prArthanA kara. tArAM badhAM du:kho tenI avagaNanAne kAraNe ja che. tuM ene mAnato nathI, tethI te tArI prArthanA maMjUra karatI nathI. Aje maMgaLavAra che, Aje rAte kAlImaMdiramAM jaje, jagadaMbAne sASTAMga praNAma karaje ane ISTa varadAna mAgI leje. tArI mAgaNI avazya maMjUra thaze.' meM emano zabda zabda sAco mAnyo. rAte naveka vAgye emaNe mane maMdiramAM javAnI AjJA karI. huM aMdara gayo, divya AvezamAM mUrti upara najara nAkhatAveta ja mane anubhava thayo ke divya prema ane sauMdaryanA zAzvata dhAmarUpa jagadaMbA hAjarAhajUra che. paramAnaMdamAM AvI jaIne meM vAraMvAra daMDavata praNAma karavA mAMDyA ane prArthanA karI, "mA! mane viveka Apa! mane vairAgya Apa! jJAna ane bhakita A5! mane tArAM darzana satata thatAM rahe evuM varadAna Apa." mAro AtmA parama zAMtimAM phUkhyo, Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 vipattionA vamaLamAM saMsAranI vismRti thaI gaI ane kevaLa jagadaMbAno prakAza ja hRdayamAM vyApI rahyo. ''jevo huM pAcho pharyo ke tarata ja zrIrAmakRNe mane pUchyuM, sAMsArika garIbI TALavA mATe mAne prArthanA karI ne ?' A praznathI huM camakI gayo ane bolyo, "nA mahAzayA e badhuM to huM bhUlI ja gayo, paraMtu have koI upAya che?' emaNe javAba dIdho, 'pharIthI jA ane tAre je joIe tenI vAta ene kahe.' huM pharIthI be vAra gayo paNa jJAna ane bhakti sivAya kazuM ja mAgI zakyo nahIM, mane lAgyuM ke zrI rAmakRSNa ja mane vismRtimAM nAkhyo che. aMte emaNe jAte ja kahyuM ke, "sAMsArika sukha bhogavavA mATe tuM sarjAyo nathI. chatAM ThIka, tArAM kuTuMbIjanone sAdAM annavastranI kadApi tANa nahIM paDe.' ' zrI rAmakRSNa narendranAthanI jagadaMbAne soMpaNI karI tene aDhI varSa thayAM hatAM. narendranAthe AgaLa upara eka vAra kahyuM hatuM: mane jagadaMbAne soMpI dIdho e samayathI cha mAsa sudhI ja gurudevanI zArIrika zakti TakI rahI. bAkIno samaya to emaNe yAtanAmAM gALyo.'' gurudevanI zakti have narendranAthamAM vahevA lAgI. paraMtu zrIrAmakRSNanuM svAthya kathaLatuM gayuM; temane kensara thayuM che tevuM nidAna thatAM dakSiNezvarathI temane kAzIpura udyAnamAM khaseDavAmAM AvyA. kAzIpuramAM narendra gurudevanI ananya sevA karatA ane savArasAMja tathA kyAreka madhyarAtrIe pracura gahana dhyAna paNa karatA. eka sAMje temanuM dhyAna rAtrInA nava sudhI cAlyuM, te divase temaNe dhyAnamAM carama tattvone pAmyA hoya tevo anubhava karela. ekAeka potAnI pAchaLa koI prakAza hoya tevo anubhava karyo. e prakAza vadhato gayo ane Akhare narendranAthanuM citta Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20, svAmI vivekAnaMda emAM laya pAmyuM. e hatI nirvikalpa samAdhinI UMcAmAM UMcI bhUmikA'. A hmAminI upaniSadoe gAyelI sthiti ene pratyakSa thaI cUkI hatI. jyAre e gurudeva pAse gayA tyAre emaNe enI AMkhonuM UMDuM nirIkSaNa karatAM kahyuM: "have to mAe tane badhuM batAvI dIdhuM che. koI paNa khajAnAne peTImAM tALuM vAsIne rAkhavAmAM Ave che, tevI rIte tane hamaNAM prApta thayelI anubhUtine paNa tALuM vAsIne rAkhavAmAM Avaze, ane enI cAvI mArI pAse raheze. tAre jaganmAtAnuM kArya karavAnuM che. jyAre tuM te kArya pAra pADIza tyAre A tijorInuM tALuM pharI kholavAmAM Avaze." A pachI dhyAnatanmayatAmAM narendranAthano keTalo vikAsa thayo hato e nIcenA dAkhalAthI spaSTa thaze. eka divasa e ane girIza eka vRkSa nIce dhyAna dharavA beThA. maccharono kaMI pAra na maLe, eTale girIza to asvastha thaI gayo. AMkho kholIne jyAre eNe narendranAtha tarapha joyuM tyAre e to Abho ja banI gayo. narendranAthanA zarIra upara maccharonI cAdara patharAI gaI hatI; dhyAnamAMthI jAgyA pachI paNa narendranAthane eno kazo khyAla na hato. jyAre mahAsamAdhine traNacAra divasa rahyA tyAre zrIrAmakRSNa narendranAthane ekAMtamAM potAnI pAse bolAvyA, ane emanA tarapha sthira daSTi karIne eka UMDI samAdhimAM magna thaI gayA. narendrane evuM lAgyuM ke jANe koI vIjaLInA AMcakA jevo sUkSma pravAha enA zarIramAM pravezI rahyo che; eNe saghaLuM bAhya jJAna gumAvyuM. jyAre ene bhAna AvyuM tyAre eNe joyuM ke zrI rAmakRSNa raDI rahyA che, teo raDatAM raDatAM bolyA, "are narena! Aje meM tane mAruM sarvasva ApI dIdhuM che. have to huM akiMcana phakIra banI gayo chuM. meM ApelI zaktinA sAmarthyathI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vipattionA vamaLamAM 21 tuM mahAna kAryo karI zakIza. e kAya pAra pADyA pachI tuM jyAMthI Avyo che tyAM pAcho jaIza.'' eka dIvo olavAtAM pahelAM bIje dIvo pragaTyo. AkarAM tapa tapIne ane pracaMDa puruSArtha karIne meLavelo divya khajAno gurudeve potAnA ziSyane Apyo. narendranAthanA jIvananI e dhanya paLa hatI. zrIrAmakRSNanI samAdhinA be divasa pahelAM narendranAtha emanI pathArI pAse UbhA hatA tyAre emane eka vicitra vicAra Avyo. emane thayuMH ""pote Izvarano avatAra che evuM to zrI rAmakRSNa aneka vakhata bolI cUkyA che. paraMtu jyAre e AvI zArIrika pIDA ane asahya vedanA bhogavI rahyA che, e avasthAmAM paNa jo e kahI zake ke, "huM Izvarano avatAra chuM" to huM emane mAnuM.'' A vicAra ene Avyo ke tarata ja gurudeva enA tarapha pharyA ane badhI zakti bhegI karIne spaSTa rIte bolyA: ""are narena! tane hajI khAtarI thatI nathI? je rAma hatA, je kRNa hatA te ja rAmakRSNarUpe A dehamAM birAje che. paraMtu tArI vedAntadaSTithI nahIM!'' ATalI badhI anubhUtio pachI paNa kSaNavAra mATe pote zaMkAzIla banyo, e khyAlathI narendranAtha bhAre pazcAttApa ane bhoMThapa anubhavI rahyo. tA. 16mI oNgasTa 1886nA roja, mukha para divya smita sAthe zrIrAmakRSNa mahAsamAdhimAM praveza karyo. A pArthiva jagatamAM teo kadI pAchA pharavAnA na hatA. dIpanuM nivaNa thayuM. e mahAna AdhyAtmika jIvana para paDado paDI cUkyo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI zrIrAmakRSNa mahAsamAdhi pAmyA bAda surendranAtha mitranI sahAyathI dakSiNezvara ane kalakattA vacce AvelA vAhanagaramAM be mALanuM bismAra hAlatamAM paDeluM eka bhUtiyuM makAna mAsika dasa rUpiyAnA bhADAmAM teoe bhADe lIdheluM. varAhanagara maThamAM ja yuvakoe vidhipUrvaka girajAhoma karyo, AjIvana brahmacarya ane aparigrahanI pratijJA lIdhI; IzvaraprApti mATe jIvana samarpaNa karyuM. pUrva jIvananA saMbaMdho ane saMsArI nAmo choDI saMnyAsI nAma dhAraNa karyo. narendranAthe e vakhate 'vivekAnaMda' nAma dhAraNa kareluM, paraMtu pravAsa daramiyAna gurubhAIone potAnI bhALa na lAge eTalA sAru avAranavAra te potAnuM nAma badalIne pravAsa karatA, AthI A parivrAjaka samaya daramiyAna temanAM 'vividizAnaMda", saccidAnaMda', vagere nAmono ullekha maLe che. have ApaNe paNa narendranuM jUnuM nAma choDIne svAmI vivekAnaMda tarIke emane oLakhIzuM. eka ja sthaLe rahevuM e saMnyAsInI daSTie, saMnyAsanA Adarza sAthe, susaMgata nathI, ane potAnI saMnyAsavRttine kasoTIe caDAvavA tathA potAnI gerahAjarImAM gurubhAIo svAvalaMbI banatAM zIkhe e daSTie sane 1887thvI 1893 sudhI emaNe bhAratabharamAM bhramaNa karyuM. A varSono ItihAsa pUrepUro maLato nathI chatAM avAranavAra potAnA ziSyone tathA gurubhAIone lakhela patromAMthI sArI evI mAhitI maLI zake che. pravAsa daramiyAna kAzImAM banelo eka prasaMga ghaNo ja 22 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI 23 bodhaprada che. eka vakhata vAMdarAonuM ToLuM emanI pAchaLa paDyuM. svAmIjIe paNa doTa mUkI. e vakhate eka vRddha saMnyAsIe kahyuM, ''bhAgo nahIM. pazuono haMmezAM sAmano karo.'' A prasaMgano paDagho varSo pachI emaNe nyU yaoNrkamAM karelA eka pravacanamAM paDyo. A hakIkatane uddezIne ja emaNe kaheluM : ''kudaratanI sAme thAo! ajJAnano sAmano karo. mAyAnI sAme thAo! kadI enAthI bhAgo nahIM.'' kAzImAM temaNe caeNlaMga svAmI ane bhAskarAnaMda svAmInI paNa mulAkAta lIdhI hatI. pavitra bhAgIrathI, asaMkhya maMdira, aneka bhaktagaNa ane bhagavAna buddha tathA zaMkarAcAryanAM saMsmaraNo : A badhuM emanI kalpanAne uttejI rahyuM. varAhanagaramAM thoDo vakhata rahIne e uttara bhAratanAM tIrthasthaLomAM bhramaNa karavA UpaDyA, teo pharIthI kAzImAM AvyA. tyAM temane saMskRtanA prakhara paMDita bAbu pramadAdAsa mitra sAthe maitrI thaI. baMne gADha mitro banyA. hiMdu zAstronA artha karavAmAM ghaNI vAra svAmIjI A paMDitajInI salAha letA. tyArathI baMne vacce patravyavahAra cAlu thayo. zrI rAmacaMdrajInI punita bhUmi ayodhyA ane navAbonI jAhojalAlInA smArakasamuM lakhanau joyA pachI svAmIjI AgrAmAM AvI pahoMcyA. emanuM kalArasika mana mogala sAmrAjyanI kIrti ane kaLAnA apratima pratIka samA tAjamahAlanI bhavyatA joIne prasanna thayuM. temaNe tAjane pharI pharIne nihALyo. teo kahetAH "A bhavya imAratano iMceiMca nihALavA ane eno barAbara abhyAsa karavA mATe ochAmAM ochA cha mAsa lAge.'' AgrAno killo, tyAMnA mahelo ane makabarAo joIne emanI samakSa Akho musalamAna yuga jANe Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 svAmI vivekAnaMda jIvato banyo. AgrAthI e vRMdAvana AvyA. chellA trIsa mAIla page cAlIne AvyA. sane 1888nA oNgasTanI zarUAta hatI. emanI pAse phakata ekabe pustako, daMDa ane kamaMDalu hatAM. rastAno thAka dekhAI Avato hato. tevAmAM vRMdAvananI najIka eka mANasane emaNe laherathI calama pIto joyo. svAmIjIne paNa ekabe dama kheMcavAnI IcchA thaI AvI, paNa calamavALo to bhaMgI hato. svAmIjInA nAtajAtanA pUrvasaMskAra saLavaLI UThyA, ane e AgaLa cAlyA. thoDI vAra cAlyA pachI ekadama emane vicAra Avyo: ''are! meM to saMnyAsInuM vrata lIdhuM che ane nAtajAta ne kulAbhimAnanA vicAro to kyAranAye tyAgI dIdhA che; ane chatAMye jyAre pelA mANase kahyuM ke huM bhaMgI chuM' tyAre mane nAtajAtanA vicAro AvyA! enI calama huM pI na zakyo! A badhAMnuM kAraNa janmathI paDelA saMskAro ja che.' e ekadama pAchA pharyA. pelo mANasa hajI tyAM ja hato. svAmIjIe tenI pAsethI calama mAgI. pelA mANase jarA AnAkAnI karI paNa svAmIjIe tene hasI kADhyo. tenI calama laIne pIdhI ane pachI ja potAno pravAsa AgaLa calAvyo. A prasaMge emane zIkhavyuM ke saMnyAsa e kharekhara eka viSama asidhArAvrata che. A vize eka ziSyane emaNe kaheluM: ''e banAve mane evo mahAna bodha Apyo ke mAre koIno paNa tiraskAra na karatAM sauno prabhunAM bALako tarIke ja vicAra karavo joIe.'' ayodhyAe sItArAmanAM punita smaraNothI svAmIjInA cittane bharI dIdhuM, tevI ja rIte vRMdAvane rAdhAkRSNanAM saMbhAraNAMthI bhakitamaya banAvI dIdhuM. prakhyAta govardhana parvatanI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI 25 teo pradakSiNA karI rahyA hatA, tyAre emaNe nizcaya karyo ke koInI pAse bhikSA mAgavI nahIM, saheje maLI jAya to ja bhojana karavuM. A nizcayanI kasoTI paNa tarata ja thaI. bapora thayA, bhUkha lAgI. adhUrAmAM pUruM varasAda paDavA lAgyo. svAmIjI kazAnI paravA karyA vinA AgaLa ne AgaLa cAlatA rahyA. ekAeka koI vyaktino sAda saMbhaLAyo. e aTakyA nahIM. pelI vyakti to bhojana karAvavA mATe emane vadhu ne vadhu sAda karAvavA lAgI. svAmIjI doDyA, pelI vyakti paNa doDI. eka mAIla sudhI doDyA. eTalAmAM vyakitae svAmIjIne pakaDI pADyA. eNe svAmIjIne bhojana karAvye ja chUTako karyo. pachI eka paNa zabda bolyA vagara e vyakti pAchI cAlI gaI. bhAnI saMbhALa prabhu pote ja le che, e vicAre svAmIjI gaLagaLA thaI gayA. bIjo prasaMga paNa evo ja romAMcaka che. rAdhAkuMDamAM snAna karavA mATe svAmIjIe potAnuM kaupIna dhoyuM ane eka bAjue sUkavyuM. emanI pAse A eka kaupIna sivAya bIjuM kaMI vastra ja na hatuM. snAna karIne e bahAra AvyA tyAre kaupIna na maLe! eka vAMdaro svAmIjInA ekanA eka kaupInane uThAvI gayo hato. jhADa upara hAthamAM kaupIna rAkhIne e beThelo hato. svAmIjIne gusso caDyo. pelA vAMdarA upara nahIM paNa rAdhAjI uparA ''tamArI bhUmimAM mArI AvI sthiti? jaMgalamAM jaIne bhUkhamaro veThIne zarIratyAga karIza.'' tyAM to sAmethI eka mANasa navuM bhagavuM vastra ane thoDuM bhojana laIne AvI rahyo hato. svAmIjIne navAI lAgI. e baMne vastu emaNe svIkArI lIdhI. pachI e kuMDa tarapha pAchA pharyA to peluM kaupIna paNa tyAM ja paDeluM hatuM. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda vaMdAvanathI svAmIjI haradvAra gayA. haradvAra ane hRSIkezanA zAMta, vairAgyamaya vAtAvaraNamAM svAmIjI nijAnaMdamAM rahevA lAgyA. pavitra bhAgIrathIno marmara vani ane himAlayanAM vRkSothI lIlAMchama zikharonuM maMgaladarzana : A baMne vastuoe emane niratizaya AnaMda Apyo. tyAra bAda sane 1888nuM varSa pUruM thatAM svAmIjI varAhanagara maThamAM pAchA pharyA. pustako kharIdavAnI maThanI sthiti na hatI. svAmIjIe potAnA parama mitra bAbu pramadAdAsa mitra pAsethI keTalAMka vedAMtanAM pustako thoDA vakhata mATe maMgAvyAM, vaLI pANininuM vyAkaraNa paNa maMgAvyuM. vedano abhyAsa karatAM pahelAM A vyAkaraNano abhyAsa jarUrI hato. zAstronA A abhyAsa svAmIjIne keTalAka sAmAjika rivAjo vize tema ja zAstronAM vidhAnomAM kyAMka kyAMka dekhAtI viSamatAo vize vicAra karatA karI mUkyA. zUdro mATe vedAbhyAsano pratibaMdha, varNavyavasthAnuM patana vagere aneka praznone emaNe vivekabuddhinI eraNa upara mUkyA. svAmIjIne khAtarI thaI ke jo bhAratanuM punarutthAna karavuM hoya to vedo ane upaniSadonAM satyone tamAma vargonI mUDI banAvavAM joIe. kalakattAthI dUra dUra bhAgI javAnI svAmIjIne satata IcchA rahyA karatI; himAlayamAM pravAsa karavAnI jhaMkhanA paNa emane choDatI na hatI. Akhare sane 1889nA DisembaramAM emaNe uttara bhAratanAM tItho ane himAlaya darzanano paMtha lIdho. mArgamAM gAjhapura khAte gaMgAtaTe eka guphAmAM rahetA pavahArIbAbAnAM darzana paNa temaNe karela ane bhakti tathA yoganI sAdhanAmAMthI udbhavelI temanI addabhuta zaktinAM darzana karI svAmIjIne yoga zIkhavAnI tAlAvelI lAgelI. paraMtu Avo vicAra AvatAM ja Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI 27 temane gurudeva zrIrAmakRSNanAM darzana thatAM. zrIrAmakRSNanI evI icchA na hatI, ane aMte svAmIjIe haThayoga zIkhavAno vicAra paNa choDI dIdho hato. himAlayanAM darzana karavA mATe emano AtmA talasI rahyo hato; himAlayathI pote pAchA pharaze tyAre eka prakArano punarjanma pAmIne ja Avaze evo dRDha vizvAsa emano hato. emaNe emanA mitra zrIyut bAbu pramadAdAsa mitrane kAzImAM kahyuM hatuM ke, ''atyAre to jAuM chuM, paraMtu jyAre huM pAcho AvIza tyAre baoNmbanI jema samAja upara tUTI paDIza ane samAja eka vaphAdAra kUtarAnI jema mArI pAchaLa pAchaLa Avaze.'' kahevAnI jarUra nathI ke banyuM paNa tema ja. eka mahAna senApatinI chaTA emanI vANImAM dekhAya che. vikhyAta phrenca sAhityakAra romAM rolAMe yogya rIte ja kahyuM cheH 'Within him there was a Napoleon' (emanAmAM nepoliyana jevI zakti hatI). nainitAla, AlamoDA thaIne badarikAzrama javAnI temanI bhAvanA hatI. pagapALo pravAsa karavAno hato. pAse paiso paNa na hato. tyAM mArge eka purANA vaDanA jhADa taLe, eka jharaNA pAse temaNe traNa rAtrio gALI hatI. ane svAmIjI kalAko sudhI gahana dhyAnamAM besatA. dhyAna pUruM thatAM emaNe gurubhAIne kahyuM: ''are gaMgAdhara! ahIM to A vaTavRkSa nIce mArA jIvananI jaTila samasyA ukelAI gaI!'' pachI emaNe potAne je piMDa ane brahmAMDanI ekatAnuM apUrva darzana thayuM tenI vAta karI. AlamoDAmAM temane potAnA gurubhAIo taraphathI potAnI eka bahenanA ApaghAtanA samAcAra tAra dvArA maLatAM teo khUba khinna thaI gayA hatA. samasta bhAratanI strIonA mahAna prazno Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 svAmI vivekAnaMda vize A prasaMge emane vicAratA karI mUkyA hatA. paraMtu AvA aneka vicAro vacce emaNe pravAsa to AgaLa vadhAryo ja rAkhela. dukALa cAlato hovAthI badarikAzrama ane kedAranAtha javAno rasto sarakAre baMdha karyo hato. tethI rudraprayAgamAM temaNe lAMbA vakhata sudhI tapasyA karI hatI. tyAra bAda gaDhavAla, zrInagara AvIne teo rahelA. zrInagaramAM gALelA eka mAsa daramiyAna svAmIjIe chAMdogya ane bRhadAraNyaka sivAyanAM anya mukhya upaniSado vize gurubhAIo sAthe svAdhyAya calAvyo. zrInagarathI svAmIjI TIharI, masUrI, rAjapura, daherAdUna thaIne hRSIkeza Avela. bhagavAna caMdrezvaranA maMdira pAse AvelI eka jhUMpaDImAM nivAsa karyo. ahIM temanI tabiyata eTalI lathaDI ke sannipAta thaI gayo, ane teo bebhAna banI gayA. gurubhAIo AthI khUba mUMjhAyA. madada mATe kyAM javuM? svAmIjI emane mana prANa samA hatA; emanA vinA saune jagata sUnuM hatuM. e vakhate eka pahADI mANasanI jaDIbuTTIe svAmIjInuM jIvana bacAvI lIdhuM. aNadhArI maLI AvelI e jaDIbuTTIthI svAmIjIne ArAma thayo ane gurubhAIonA jIvamAM jIva Avyo. svAmIjImAM kaMIka zakita AvatAM, temanA gurubhAIo temane haradvAra, kanakhala thaIne saharAnapurane raste mIrata laI gayela. tyAM temanA aneka gurubhAIo AvI maLela, ane eka zeThe potAnA bagIcAmAM saunA nivAsa ane bhikSAnI vyavasthA karatAM svAmIjIe potAnuM pahelAMnuM Arogya ane utsAha pAchAM meLavI lIdhAM. svAmIjIe tyAM rahIne mRcchakaTika, zAkuMtala, kumArasaMbhava ane viSNupurANanuM adhyayana ane svAdhyAya karyA. eka vakhata Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI mIranA pustakAlayamAMthI sara jona labakanA graMthono Akho seTa maMgAvyo ane bIje divase e pustako emaNe pAchAM mokalI dIdhAM. graMthapAlane vizvAsa na AvatAM teNe thoDA prazno pUchyA. pachI graMthapAle potAnI bhUla kabUla karI ane te navAI pAmyA ke ATalAM badhAM pustako svAmIjIe ATalI jhaDapathI vAMcyAM zI rIte? Ano javAba detAM svAmIjIe kaheluM: ''huM kaMI pustakono zabdezabda vAMcato nathI; huM to keliDoskopa(kalidoscope)nI jema vAMcI jAuM chuM ne koI vAra to phakarAnuM mathALuM vAMcIne bhAvArtha samajI lauM.'' mIratathI dilhI thaIne svAmIjI alvara gayA hatA. tyAM eka maulavI temanA bhakta banela ane svAmIjIe temane ghera jaIne bhojana levAnuM khUba ja premathI svIkArela. alvaranA mahArAjAnA dIvAne paNa potAne tyAM nimaMtrela; ane pote mUrtipUjAmAM zraddhA dharAvatA nathI tema teo kahetA. temanA ja mahArAjAnI chabI upara bharela darabAramAM ghUMkavA svAmIjIe kaheluM. A sAMbhaLatAM ja sau prUjI UThela. mahArAjasAhebanI chabI para ghUMkAya? tyAre svAmIjIe kaheluM''chabImAM mahArAjanuM citra che, chatAM ApaNe temanuM sanmAna mahArAjasAheba pratyakSa hoya teTaluM ja karIe chIe, to mUrtimAM paNa bhakto pratyakSa bhagavAnanAM ja darzana karIne pUje che.'' tyAra bAda to svAmIjI mahArAjAnA mahemAna banela, ane temanA nivAsa daramiyAna temaNe anekanAM jIvana parivartana karela. tyAra bAda jayapura, ajameranI yAtrA karIne svAmIjI khetaDI Avela. khetaDInI rAjyasabhAnA paMDita zrI nArAyaNadAsa moTA vaiyAkaraNI hatA. svAmIjIe pataMjalinuM yogazAstra ane pANininAM sUtrono adhUro rahelo abhyAsa temanI pAse pUro Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 svAmI vivekAnaMda karyo. khetaDInA mahArAjA svAmIjInA parama bhakata banyA. te eTale sudhI ke svAmIjInI anicchA chatAM mahArAjA pagacaMpI paNa karatA. jyAre svAmIjIne lAgyuM ke have teo khetaDInI 'mAyA'mAM baMdhAI jaze tyAre khetaDIno tyAga karIne gujarAta tarapha prayANa karyuM. gujarAtamAM amadAvAda khAte maMdiro ane masjidothI bharelAM zaherone joIne svAmIjIne AnaMda thato. tyAMnA nivAsa daramiyAna jaina paMDito pAsethI temaNe jaina dharmano UMDo abhyAsa karyo. tyAMthI vaDhavANa thaIne svAmIjI lImaDI AvI pahoMcyA. musApharInA parizramathI e thAkI gayA hatA, eTale zaheranI bahAra eka sAdhunI jagyAmAM emaNe utAro rAkhyo. AvIne rahyA bAda temane khabara paDI ke teo cabarAka vAmamArgI bAvAonA aDDAmAM phasAyA che. svAmIjInI samayasUcakatAe lImaDInA ThAkorasAhebe temane tyAMthI choDAvIne potAnA mahelamAM ja utAro Apela. lImaDIthI bhAvanagara, zihora thaIne svAmIjI jUnAgaDha Avela. jUnAgaDhanA dIvAnasAheba paNa svAmIjInA ananya bhakta banI gayela, paraMtu giranAranuM AkarSaNa svAmIjIne guphAnivAsa tarapha dorI gayuM ane aneka divaso teoe e kaThina sAdhanA mATe guphAmAM gALela. jUnAgaDhathI bhUja, nArAyaNa sarovara, jADejAnI kuladevI AzApurA vagere joIne svAmIjI somanAtha prabhAsapATaNa tarapha paryaTane paNa gayelA, ane tyAMthI porabaMdara Avela. porabaMdaramAM svAmIjIe agiyAra mAsa gALyA. e vakhatanA rAjyanA eNDminisTreTara zrI zaMkara pAMDuraMga paMDita sAthe svAmIjInI sArI maitrI jAmI. pataMjalinA mahAbhASyano abhyAsa emaNe tyAM pUro karyo. paMDitajInA kahevAthI phrenca bhASAno abhyAsa paNa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivrAjaka jIvana ane kanyAkumArI 31 svAmIjIe porabaMdaramAM karela. porabaMdarathI vidAya veLAe svAmIjInA aMtarano paDagho pADatA hoya tema paMDitajIe kahyuM : ''svAmIjI! lAge che ke A dezamAM tamArI kiMmata thaze nahIM, tamAre pazcimanA dezomAM javuM joIe. tyAMnA loko tamane samajI zakaze ane tamArI kadara karaze. kharekhara! pazcimamAM sanAtana dharmano pracAra karIne tame tyAMnI saMskRti upara ghaNo prakAza nAkhI zakazo.'' Ama zrI paMDite svAmIjInA pazcimamAM javAnA vicAranuM bIjAropaNa karyuM. bhUmi anukULa hatI ane AgaLa jatAM e bIjamAMthI mahAvRkSa thayuM. porabaMdarathI dvArakA, kaccha-mAMDavI, bhUja thaIne zatruMjayanAM jaina maMdironAM darzana karI pAlitANAthI svAmIjI vaDodarA Avela. vaDodarAmAM dIvAna bahAdura maNibhAI jazabhAInA atithi banIne svAmIjI thoDo vakhata tyAM rokAyela. vaDodarAthI svAmIjI iMdora Avela. jUnAgaDha ane porabaMdaramAM temaNe zikAgomAM bharAvAnI dharmapariSada vize sAMbhaLyuM hatuM, paraMtu tyAM hAjarI ApavAno emano saMka95 prathama vAra iMdoramAM pragaTa thayo. tyAra bAda khaMDavAthI svAmIjIe muMbaI, pUnA, kolhApura, belagAma, mAmagovA bAda dakSiNa bhAratano pravAsa karavA maisUra rAjyamAM praveza karyo. svAmIjI beMgalora AvI pahoMcyA. tyAra bAda svAmIjI kocIna, tricura, trAvaNakora, trivendramanI yAtrA karI Akhare madurA, rAmezvara thaIne kanyAkumArI AvI pahoMcyA. kanyAkumArImAM bhAratIya khaDakanI zilA upara besIne temaNe eka yojanA ghaDhI kADhI. bhAratanI vikaTa garIbImAMthI lokonA uddhAra mATe sahAya meLavavA sAgarayAtrA karavAno nirNaya karyo. bhAratanA karoDo daridranArAyaNone mATe Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda amerikA jaI, bhAratanI navaracanA karavAno saMkalpa karyo. azrupUrNa najare teo sAgarane nihALI rahyA hatA, tyAre emaNe hRdayamAM zrI guru ane jagadaMbAne joyAM. emanA jIvananI A eka dhanya paLa hatI. je zilA upara svAmIjIne A darzana thayuM te zilA Aje vivekAnaMda zilA' tarIke oLakhAya che. 6. amerikAne paMthe ane vizvadharmapariSada kanyAkumArIthI pAchA pharatAM poMDicerI, sikaMdarAbAda, haidarAbAda, madrAsa thaIne pAchA svAmIjIe khetaDI ane jayapurano pravAsa kheDela. A yAtrA daramiyAna Izvara temanI keTalI saMbhALa rAkhe che, tenI temane vAraMvAra pratIti thayela. eka vakhata to teo pAse yAtrAmAM pANI pIvA mATe paNa kharca karavA paisA na hatA. tyAre relanA DabbAmAM beThelA yAtrIoe temanI ThekaDI uDADelI. paraMtu saunA Azcarya vacce bIjA sTezane koI ajANyA mANase AvIne temane pUrI, zAka ane mIThAInuM bhojana premathI karAvela. te mANase kaheluM ke bapore bhojana pachI huM jarA ADo paDela tyAM mane Apane bhojana karAvavA saMbaMdhI zrIrAmajIe svapnamAM sUcanA Apela, paraMtu meM dhAreluM ke A to svapna che, tethI pAcho sUI gayo. paNa paramakRpALu zrI rAmajIe dhakko mArIne uThADala, tethI sIdho doDIne ahIM Avyo chuM. mazkarI karanAra musApharo to A joIne diMga ja thaI gayelA. jayapurathI mahArAjAe potAnA aMgata maMtrIne svAmIjI sAthe Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amerikAne paMthe ane vizvadharmapariSada 33 muMbaI sudhI mokalyA ane videza pravAsa mATe jarUrI sAmagrI kharIdI ApavAnI ene AjJA ApI. svAmIjIne vidAya ApavA madrAsathI AlAsiMga perumala paNa AvI pahoMcyA hatA. khetaDI mahArAjAnI sUcanA pramANe munazI jagamohanalAle svAmIjIne yogya kapaDAM laI ApyAM. emane mATe pI. eNnDa o. kaMpanInI sTImara penisyulara'mAM prathama varganI TikiTa paNa kaDhAvI ApI hatI. Akhare 31mI me, 1893no e yAdagAra divasa Avyo. rezamI jhabhbho ane rezamI sAphAmAM sajja thayelA svAmIjI kharekhara koI rAjavaMzI puruSa jevA ja dekhAtA hatA. emane mUkavA Avela sau sajaLa netre emane page paDela. paNa dhIme dhIme bhAratano kinAre adazya thato jotAM svAmIjInI AMkhomAM paNa AMsu UbharAI Avela. svAmIjIne laIne sTImara kolaMbo, siMgApura, hoMga koMga thaIne jApAna pahoMcI. A tamAma sthaLonA bauddha maTho ane sthApatyanuM svAmIjIe bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM. A saghaLuM joIne sadaiva temane bhAratanA yuvAno yAda AvatA. teoe jApAnathI lakhelA patramAM lakhyuM che: "o yuvAno! tame loko kevA cho? bhAratanI bahAra Avo, marda bano. tamArI saMkucita sRSTimAMthI bahAra AvI cotarapha daSTi pheravo. bIjI prajAo kevI rIte vikAsa sAdhe che te juo. zuM tame manuSyane cAho cho? tame tamArA dezane cAho cho? je cAhatA ho to Avo; cAlo ApaNe uccatara ane vadhu unnata vastu tarapha prayANa karavA, pAchaLa joyA vagara, AgaLa daSTi rAkhIne ja AgaLa vadhatA jaIe. "bhAratavarSanA punaruddhAra mATe tenA eka hajAra navayuvAnonuM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 svAmI vivekAnaMda balidAna joIe che. muDadAMonuM nahIM, mardonuM!'' A patra kahI jAya che ke svAmIjInA vicAro kaI dizAmAM kArya karI rahyA hatA. cokohomAthI sTImara venkuvara pahoMcI tyAra bAda garama kapaDAMnA abhAve emane khUba herAna thavuM paDyuM. venkuvarathI traNa divasanI TrenanI musApharI pachI e zikAgo pahoMcyA. ahIM emanA paisA pANInI jema vaparAtA hatA; ane mULathI ja maryAdita rakama hatI te paNa khUTavA mAMDI hatI. e deza ja kharcALa hato, ane bALaka jevA bhoLA svAmIjIne ajANyA jANIne majUro ane vIzIvALAo khaMkheravA ja maMDI paDyA hatA. svAmIjIno vicitra veza saunuM dhyAna kheMcato ane potAnI icchA viruddhanuM parigrahI jIvana temanI mAnasika sthitimAM pArAvAra viTaMbaNA utpanna karatuM. zikAgonA vizvapradarzananI mulAkAte teo gayA tenA bIjA divase vartamAnapatroe temane kharekhara sAtame AsamAne caDAvyA. A daramiyAna tapAsa karatAM jaNAyuM hatuM ke vizvadharmapariSada to sapTembaranA bIjA aThavADiyAmAM bharAze. potAnI pAse oLakhapatra paNa na hatuM. adhUrAmAM pUruM pratinidhitva noMdhAvavA mATenI tArIkha paNa cAlI gaI hatI. hajI julAI mAsa ardho ja gayo hato. nANAM kyAMthI kADhavAM te ciMtA paNa hatI. ATaATalI hADamArIo bhogavIne TheTha amerikA Avyo enuM pariNAma zuM zUnyamAM Avaze? temane potAnI jAta upara ane je madrAsI zilpoe temane ahIM mokalela te sau upara khUba ja gusso Avato. tyAre koIe salAha ApI ke zikAgo karatAM baoNsTanamAM rahevAthI kharca ochuM Avaze; eTale e baoNsTana javA UpaDyA. vidhinI lIlA kharekhara akaLa che, kAraNa ke TrenamAM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amerikAne paMthe ane vizvadharmapariSada 35 emanA ja DabAmAM besIne musApharI karatI eka vRddha bAIno emane paricaya thayo. baoNsTana pAsenA eka gAmamAM rahetI A bAInA AmaMtraNane svIkArIne svAmIjIe 'brijhI meDojha' nAmanA eka suMdara makAnamAM utAro karyo. dharmapariSada to sapTembaranI 11mIe zarU thaI, paraMtu tyAM sudhInA gALAmAM svAmIjIe AsapAsanAM sthaLomAM nAnAM nAnAM maMDaLo samakSa pravacano ApyAM hatAM. e vakhatanAM vartamAnapatromAM emanA vize je ahevAlo chapAyA che te uparathI khabara paDe che ke emane zarUAtamAM e bAjunA loko eka hiMdI rAjA tarIke oLakhavA lAgyA hatA. A bAIe ja emane salAha ApelI ke amerikana DhabanAM kapaDAM kharIdI levAthI amerikana samAjamAM vadhu AsAnIthI bhaLI zakAze. have dhIre dhIre svAmIjIne mAthethI vipattinAM vAdaLo vikherAvA mAMDyAM hatAM. misa senaborna dvArA emane hArvarDa yunivarsiTInA prophesara je. eca. rAITano paricaya thayo. cAra kalAka sudhI emaNe e prophesara sAthe vividha viSayo para carcA karI. dharmapariSadamAM hAjarI ApavAnI AzA choDI beThelA svAmIjI mATe A mulAkAta aitihAsika nIvaDI. svAmIjInA jJAnabhaMDArathI mugdha thaI gayelA prophesare bhArapUrvaka jAhera karyuM ke AvA puruSe tyAM hAjarI ApavI ja joIe. temaNe svAmIjIne zikAgo pahoMcavA sudhInuM bhADuM ApyuM ane kamiTI upara bhalAmaNapatro paNa lakhI ApyA. paraMtu zikAgo pahoMcyA tyAre rAta paDavA AvI hatI ane adhUrAmAM pUruM svAmIjI pAse oNphisanuM je saranAmuM hatuM te paNa khovAI gayuM hatuM. emaNe eka sAcA saMnyAsIne chAje evI rIte bhAratanI peThe bAraNe bAraNe bhikSA mAgavAnuM ane dharmasabhAnI kamiTInI oNphisa zodhI kADhavAnuM zarU karyuM. paraMtu dhULathI melAM thayelAM kapaDAM, ane Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda musApharIne aMge thAkelA caherAne lIdhe emane khUba ja kaDavA anubhavo thayA. koIe tochaDAI dAkhavI, to koIe apamAna karyuM. Akhare akaLAI gayelA svAmIjIe eka moTA lAkaDAnA khokhAmAM pesIne kaDakaDatI ThaMDImAM rAta pasAra karI. jIvanamAM amuka vastuo nATakIya Dhabe banatI hoya che. svAmIjInA Azcarya vacce sAmenA moTA makAnanuM bAraNuM UghaDyuM. eka prabhAvazALI bAIe atyaMta saMskArI ane mRdu svare pUchyuM: ''sAheba! zuM Apa dharmapariSadanA pratinidhi cho?'' svAmIjIe hA kahIne muzkelIo rajU karI, tyAre e bahene tarata ja emane potAnA gharamAM AvavAnuM kahyuM ane emane eka khaMDamAM laI javAnI ane emane badhI sagavaDo ApavAnI nokarone AjJA karI. svAmIjI nAsto karI le eTale pote jAte pariSadanI oNphisamAM laI jaze evuM paNa bAIe kahyuM. khare vakhate Ama Izvare emane madada mokalI. e bhalI bAInuM nAma misisa jyorya Dablyu hela. pachI to emanuM AkhuM kuTuMba svAmIjI sAthe snehagAMThathI baMdhAyuM. have rasto saraLa banI gayo hato. IzvaranI anukaMpAnI svAmIjIne pratIti thaI rahI hatI. pariSadanA pratinidhi tarIke temane svIkAravAmAM Avela taduparAMta pUrvanA anya pratinidhio sAthe emane utAro paNa ApavAmAM Avela. emaNe amerikAmAM paga mUkyo tyArathI mAMDIne A dharmapariSadamAM AvyA tyAM sudhImAM emaNe agiyAra bhASaNo ApyAM hatAM, ane amerikana jIvananI vividha bAjuo paNa joI lIdhI hatI. AvI rahelA mahAna prasaMga mATe ATalI taiyArI pUratI hatI. Akhare, zikAgonI ArTa InsiTaTyUTanA vizALa makAnamAM, "haoNla oNpha kolaMbasa' tarIke oLakhAtA vizALa khaMDamAM, sane Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amerikAne paMthe ane vizvadharmapariSada 37 1893nA sapTembaranI 11mI tArIkhe savAre dasa vAgye e vizvadharmapariSadanuM udghATana karavAmAM AvyuM. cAra hajAra pratiSThita prekSako, kabUtaranI pAMkhono phaphaDATa paNa saMbhaLAya evI gaMbhIra zAMtimAM, potAnI sAme AvelI vizALa vyAsapITha uMpara pratinidhio kyAre Avaze tenI rAha jotA besI rahyA hatA zrIyut bonI ane pramukha kArDinala ciMgansanI AgevAnI nIce babbenI hAramAM pratinidhio AvatAMnI sAtha ja ekAe temane saune harSanAdothI vadhAvyA. pariSadanA prathama desanI prathama beThakano prAraMbha sAmUhika prArthanA, bAda paricaya ane svAgatapravacano uparAMta ATha vatAonAM TUMkAM nivadanothI thayo. svAmIjInuM nAma savAranI sabhAmAM bolAyuM hatuM paraMtu 'hamaNAM nahIM', 'hamaNAM nahIM' evo javAba ApIne emaNe savAranI beThaka to ema ja javA dIdhI. baporanI beThakamAM cAra pratinidhio bolI gayA pachI e Akhare bolavA mATe UbhA thayA. bIjA pratinidhio to taiyAra karelAM bhASaNo vAMcI gayA hatA, paraMtu svAmIjIe evuM kazuM karyuM na hatuM. Ama chatAMya emanA hRdayanA UMDANamAMthI je vANI bahAra AvI tenAthI AkhI sabhAe jANe AMcako anubhavyo. DaoN. berojhe paricaya Apyo ane pachI svAmIjIe devI sarasvatInI stuti karIne zarUAta karI: 'amerikAnAM mArAM baheno ane bhAIo...!'' ane svAmIjI AgaLa vadhe te pahelAM ja e AkhI sabhAe tALIonA gaDagaDATathI emanA e zabdone vadhAvI lIdhA. svAmIjInA e zabdo kevaLa aupacArika nahotA, enI pAchaLa emanA hRdayanI lAgaNInuM baLa hatuM. be miniTa sudhI sabhAe harSanAdo cAlu rAkhyA. svAmIjI kharekhara mUMjhAI gayA ane zAMti sthapAI tyAre ja vyAkhyAna zarU karI zakyA. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 svAmI vivekAnaMda ane e sAthe gaIkAlano e ajJAta parivrAjaka thoDA ja vakhatamAM vizvavikhyAta mahApuruSa banI gayo. vizvadharmapariSada jo eka apUrva ghaTanA hatI, to enI vyAsapITha uparathI pUrvanA saMnyAsInI uddaghoSaNA e bIjI apUrva ghaTanA hatI. phakta trIsa varSanI nAnI vayano e akiMcana saMnyAsI jagadgurunI koTimAM AvI gayo. je zikAgo zaheramAM eNe kaSTa ane hADamArIo veThI hatI te ja zikAgo zaheramAM have emanAM darzana mATe paDApaDI thavA lAgI! zerIe zerIe ane raste raste svAmIjInAM moTAM citro coMTADavAmAM AvyAM; enI nIce 'svAmI vivekAnaMda' eTalA ja zabdo lakhAtA. keTalAye loko AvatAjatA ane emanAM citro AgaLa TopI utArI mAthuM namAvIne vaMdana karatA dekhAtA. vartamAnapatronI kaTAromAM emanA vize aneka lekho camakavA lAgyA. emanAM vyAkhyAno ane vyakitatva vize prazaMsApUrNa lakhANonI to eka moTI paraMparA cAlI. | suvikhyAta "dhI nyU yaoNrka herolDa' patra lakhyuM: svAmI vivekAnaMda vizvadharmapariSadanI sauthI mahAna vyakti che, emAM zaMkA nathI. emanuM vyAkhyAna sAMbhaLyA pachI ema lAge che ke AvI suzikSita prajA mATe mizanarIone mokalavA e keTaluM mUrkhAibharyuM che!'' - vizvadharmapariSadanI vijJAnazAkhAnA pramukha oNnarebala meravina merI nele lakhyuM: ""dharmapariSada upara tema ja moTA bhAganA amerikana loko para hiMdu dharmanA jeTalo UMDo prabhAva bIjA koI dharmo pADyo nathI. . . ane temAM paNa hiMdu dharmanA sauthI vizeSa agatyanA ane lAkSaNika pratinidhi svAmI vivekAnaMda hatA; hakIkatanI daSTie to dharmapariSadamAM sauthI vadhu priya ane prabhAvazALI puruSa e ja hatA emAM zaMkA nathI. pariSadanA maMca Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 bhAratamAM punarAgamana upara, tema ja jenA pramukha thavAnuM mane mAna maLyuM hatuM e vijJAnazAkhAnA maMca upara emaNe ghaNI vAra vyAkhyAno ApelAM ane badhA prasaMgoe koI paNa khristI ke binakhristI vaktA karatAM vadhu utsAhathI emane vadhAvI levAmAM AvatA hatA. e jyAM jyAM jatA tyAM tyAM loko emanI AjubAju ToLe vaLatA ane emano zabda zabda AturatApUrvaka sAMbhaLatA hatA. .. haDahaDatA rUDhicusta khristIo paNa emane vize kahe che, kharekhara e eka mahAna vyakita che.'' svAmIjInI abhuta saphaLatAnA samAcAro bhAratavAsIonAM haiiyAne pulakita karI rahyA hatA. vizvapariSada pachI svAmIjI pote ja potAnA gurubhAIone patra lakhatA. emanA saunA AnaMdano pAra na rahyo. Ama, bhAratanA A tejasvI sapUte asAdhAraNa saphaLatA meLavIne hiMdu dharmanI patAkA pazcimamAM pharakAvI. evI aneka sabhAone kAraNe svAmIjInuM nAma bhAratabharamAM gAjatuM thaI gayuM. Adhunika bhAratamAM navA AcAryano udaya thayo che evI ghoSaNA aneka vaktAoe aneka sabhAomAM karI. bhAratanA uddhAranuM navuM prasthAna thaI rahyAno mArga have sAMpaDato jAya che, evuM bhAratavAsIone jaNAvA lAgyuM. 7. bhAratamAM punarAgamana vizvadharmapariSadanI pUrNAhuti pachI svAmIjI zikAgomAM be mAsa rahelA. tyAra bAda AjubAjunAM ghaNAM zaheromAM emanAM vyAkhyAno goThavAyelAM. svAmIjI vyAkhyAnapravAsa kheDatA tyAre aneka prakAranA anubhavomAMthI emane pasAra thavuM paDatuM. eka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 svAmI vivekAnaMda vakhata jyAre teo yunivarsiTInA vidyArthIo samakSa 'hiMdu philasUphI' upara vyAkhyAna karI rahyA hatA tyAre temaNe kahyuM: ''jeNe sarvottama satyano sAkSAtkAra karyo che te badhI paristhitimAM sthitaprajJa rahI zake che ane bahAranI asarothI calita thato nathI.'' svAmIjInA A zabdonI parIkSA karI jovAnA nirNayathI thoDA vidyArthIoe rabArIno veza dhAraNa karyo ane potAnA gAmamAM vyAkhyAna ApavAnuM emane AmaMtraNa ApyuM. jyAre svAmIjI tyAM jaI pahoMcyA tyAre temaNe gAmanA cokamAM lAkaDAnuM eka pIpa UMdhuM vALIne vyAsapITha jevuM banAvyuM. enA upara UbhA rahIne svAmIjIe vyAkhyAnanI zarUAta karI. svAmIjI to tarata ja vyAkhyAnanA viSayamAM magna thaI gayA. acAnaka kAna phoDI nAkhe evA baMdUkanA bAra thavA lAgyA; sananana. . karatI goLIo emanA kAna pAsethI pasAra thavA lAgI; paraMtu eka sthitaprajJane chAje e rIte e to vyAkhyAna ApatA ja rahyA! jANe kazuM banyuM ja nathI! vyAkhyAna pUruM thayuM, pelA rabArIo emanI AsapAsa pharI vaLyA ane zAbAzI ApatAM kahevA lAgyA: ''jaNa kharo!'' I. sa. 1894nA arasAmAM svAmIjIe je vyAkhyAno ApyAM temAM mukhya sUra dezabhaktino hato. A hakIkata tyAMnA vicakSaNa patrakAroe tarata ja dhyAnamAM lIdhI. eka jaNe lakhyuM: 'emanI dezadAjha atyaMta tIvra che. je rIte e 'mAro deza' e zabdo uccAre che te atyaMta hRdayasparzI che. kevaLa eTalA ja zabdo emane mAtra eka saMnyAsI tarIke nahIM, paraMtu potAnA dezabhAIonA AtmIya jana tarIke pragaTa karI de che.'' * Ama sADA traNa varSa sudhI amerikA, iMglaMDano pravAsa kheDyA bAda yuropanA dezonI yAtrA karatAM svAmIjI thoDA ziSyasamudAya Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM punarAgamana 41 sAthe bhArata pAchA pharyA. kolaMbo khAte svAmIjInuM bhavya svAgata karavAmAM Avela. tA. 16mI jAnyuArInI sAMje tyAMnA phlorala haoNlamAM emaNe 'puNyabhUmi bhAratavarSa' upara eka suMdara vyAkhyAna ApyuM. pazcimathI pAchA AvyA pachI e prathama vyAkhyAna hatuM. kolaMbomAM Thera Thera hajAronI medanI samakSa svAmIjIe pravacano karyAM, ane svAmIjIne aneka sanmAnapatrothI navAjavAmAM AvyA. eno uttara ApatAM svAmIjI bolyAH "eka bhikSuka saMnyAsIne je bhavya mAna hiMduoe ApyuM che tenAthI e lokonI AdhyAtmikatA pragaTa thaI rahI che.'' emaNe spaSTa karyuM ke pote koI mahAna rAjapuruSa, senApati ke karoDapati nathI, paraMtu eka akiMcana saMnyAsI che. eTale A mAna eka vyaktine nahIM, paraMtu enI pAchaLa rahelI bhAvanAne apAya che. silonano pravAsa pUro karI svAmIjI pambAna AvyA, tyAM rAmanadanA rAjA bhAskara setupatie svAmIjInuM svAgata karela. svAmIjIne nakkI karelA rAjamahelamAM laI javA mATe gADI taiyAra hatI, paNa rAjAsAhebanA AdezathI ghoDA choDI nAkhavAmAM AvyA ane rAjAsAheba pote tathA anya loko gADI kheMcavA lAgyA. e rIte svAmIjInI gADI zaheranA mArgo upara pharIne utAre AvI. bIje divase svAmIjI rAmezvaranAM darzane gayA. tyAM karelA vyAkhyAnamAM emaNe uccArelI vANI-''dIna, durbaLa ane rogImAM vasatA zivanuM pUjana karo''thI rAmanadanA rAjA evA prabhAvita thaI gayA ke bIje ja divase emaNe hajAro daridranArAyaNone annavasro ApIne saMtuSTa karyA. tyAMthI svAmIjI madrAsa javA ravAnA thayA. mArgamAM loko Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 '' svAmI vivekAnaMda TrenanA pATA upara sUI jaIne Trenane rokIne svAmIjIno jayajayakAra bolAvatA. svAmIjIno satkAra karavA madrAsa paNa thanaganI rahyuM hatuM. jAhera mArgone khUba zaNagAravAmAM AvyA hatA. ThekaThekANe kamAno UbhI karavAmAM AvI hatI. pUjya vivekAnaMda ghaNuM jIvo!', "prabhunA sevaka bhale padhAryA', prAcIna RSivaronA sevakane vadhAvIe chIe', "padhAro zAMtidUta!', 'padhAro, mAnavadeva!' lakhelAM svAgatasUtronAM aneka pATiyAM zobhI rahyAM hatAM. tA. 6ThThI phebruArIe savAre hajAro loko madrAsanA sTezana upara UmaTI paDyA. emano utsAha apUrva hato. gaganabhedI nAdathI saue svAmIjIne vadhAvI lIdhA. svAmIjI nIce utaryA ane ghoDAgADImAM beThA. madrAsanA nAgarikoe emanI gADIne kheMcavA mAMDI. saraghasa e rIte AgaLa vadhyuM. Aje koI anokhA prakAranA senAnIne - lokahRdayanA vijetAne - janatA sanmAnI rahI hatI; e dazya kharekhara apUrva hatuM. svAmI vivekAnaMda bhArata AvI pahoMcyA che e samAcAra jANIne baMgALabharamAM utsAha ane AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM hatuM. svAmIjIne paNa kalakattAmAM pAchA pharavAno AnaMda apUrva hato. madrAsathI kalakattA sTImara raste javAnuM nakkI karyuM. khadirapura DaoNka parathI svAmIjIne ziyAladA sTezane laI javA speziyala Trena taiyAra hatI. ziyAladA sTezana upara hajAro lokoe jayadhvanithI svAmIjIne vadhAvI lIdhA. bhIDa eTalI badhI bhAre hatI ke svAmIjI tathA emanA sAthIo mahAmuzkelIthI sTezana bahAra jaI zakyA. phUlahArothI e DhaMkAI gayA ane lokalAgaNInA A pracaMDa UbharAthI emanuM haiyuM bharAI AvyuM. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM punarAgamana paraMtu pazcimanI saphaLa vijayayAtrA ke bhAratamAM lokapratiSThAnI prApti pachI svAmIjInuM kArya saraLa banI gayuM ema paNa nathI. emanA jIvananuM moTuM kArya to have thavAnuM hatuM. e kArya zuM hatuM? gaMgAyamunAnAM pANInI peThe je dezamAM hajAro varSothI amuka vicArapravAho vahetA AvyA che temane navo vaLAMka Apavo e kArya ghaNuM muzkela hatuM. svAmIjIne e kArya karavuM paDyuM; ane potAnA A nUtana vicAro mATe emane potAnA gurubhAIo sAthe paNa saMgharSa Ubho thayo. svAmIjInA gurubhAIonA dharmavicArano mULa hetu "rASTra'nuM nahIM paraMtu vyakti nuM gaurava e hato. maThamAM rahetA e saMnyAsIono Adarza mukti ane Izvara sAkSAtkAra hato. e mATe kaThina tapazcaryA, dhyAnAdi sAdhanono Azraya laIne jaMjALothI bharelA A saMsArathI bane teTalA alipta rahevAnuM hatuM. have to e hetu ja badalavAno hato; ane vyaktinA uddhAra karatAM dezabAMdhavonI sevAnuM mahattva vadhAravAnuM hatuM. e duSkara kArya svAmIjIe pAra pADyuM. emaNe kahyuM: ""yAda rAkhajo ke saMnyAsIno janma to A jagatamAM tmino mokSArtha naddhitA 2 - arthAt AtmAnA mokSa mATe ane jagatanA hita mATe - thayo che. anya lokonuM bhaluM karavA mATe potAnA jIvananI Ahuti ApavI, potAnA AjhaMdathI AkAzane bhedI nAkhatA lAkho lokonA duHkhanuM nivAraNa karavuM, vidhavAnAM AMsu lUchavAM, saMtAna khoI beThelI mAtAne sAMtvana ApavuM, abhaNa ane padadalita lokone AgaLa AvavA mATe sahAya karavI ane temane pagabhara karavA, tamAma lokonI bhautika ane AdhyAtmika unnati mATe kazA bhedabhAva vagara upadeza karavo, jJAnarUpI prakAza phelAvIne tamAma manuSyonA hRdayamAM rahelA brahmarUpI siMhane jagADavo. A badhuM pAra utAravA mATe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 svAmI vivekAnaMda saMnyAsIno janma thayo che. e ja arasAmAM zrI rAmakRSNa paramahaMsanI janmajayaMtIno zubha prasaMga rivAja pramANe, emanI sAdhanAbhUmi dakSiNezvaramAM UjavAyo. tyAM ekatrita thayelA bhaktasamudAyanI eka virATa sabhA samakSa emaNe jAhera karyuM judA judA dezomAM bhramaNa karyA pachI huM evA nirNaya upara Avyo chuM ke koI mahAna ane kAyamI kArya karavuM hoya to saMghanI sthApanA karyA vagara cAlavAnuM nathI. paraMtu bhArata jevA dezamAM, hAlane tabakke, A Dhabe cAlatA saMghanuM nirmANa karavAnuM ucita nathI. . . . pazcimanA dezonI vAta judI che. . . ane ApaNA dezamAM jyAre keLavaNIno vikAsa thatAM ApaNI tyAgabhAvanA khIlaze ane ApaNo deza ane prajAnA hita mATe vyaktigata hitonI uparavaTa jaI zakIzuM, tyAre lokazAhI paddhati pramANe kArya karavAnuM zakya banaze. A daSTie vicAra karatAM, atyAre to ApaNA saMgha mATe eka "saramukhatyAranI jarUra raheze; enI AjJAne dareka jaNe mAnya karavAnI raheze. pachI, yathAkALe, e saMgha sabhyonA mata pramANe cAlaze. "jenA nAmathI ame sau saMnyAsIo banyA chIe, jene Adarza tarIke svIkArIne A saMsAramAM tame sau gRhastha jIvana gALI rahyA cho, jenuM pavitra nAma ane jenA apUrva jIvana ane upadezono prabhAva A bAra varSonI aMdara ja pUrva tema ja pazcimamAM abhUtapUrva vegathI prasarI rahela che, temanuM nAma A saMgha sAthe joDavAmAM Avaze; eTale A saMghanuM nAma "rAmakRSNa mizana' raheze. ApaNe gurudevanA dAsa chIe. tame sau A kAryamAM sahAya ApI raho.'' saue A darakhAstane vadhAvI lIdhI ane sane 1897nA menI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 aMtima divaso ane mahAsamAdhi pahelI tArIkhe, balarAmabAbune ghera zrIrAmakRSNanA aMtaraMga ziSyo-saMnyAsIo tema ja gRhasthoe 'dhI rAmakRSNa mizana'nI sthApanA karI. dhyeya, kArya, kAryapaddhati vagerenA TharAvo pasAra thayA pachI hoddedAronI nimaNUka karavAmAM AvI. svAmIjI pote sAmAnya pramukha thayA ane svAmI brahmAnaMdane ane yogAnaMdane anukrame pramukha ane upapramukha banAvyA. A mizana dvArA ja amuka vakhata sudhI mAnavahitanI tema ja AdhyAtmika pravRttio cAlu rahI. paraMtu sane 1899mAM svAmIjIe belaDa maThanI sthApanA karI ane sane 1901mAM TrasTaDIDa karIne TrasTI maMDaLanA hAthamAM enuM saMcAlana soMpI dIdhuM. maThanuM mukhya dhyeya e hatuM ke AtmasAkSAtkAra mATe tema ja janakalyANa mATe saMnyAsIone keLavavA. A maThanI sthApanA thatAM, rAmakRSNa mizananuM svataMtra astitva maTI gayuM ane mizananI pravRttio maThanA kAryavAhakoe upADI lIdhI. 8. aMtima divaso ane mahAsamAdhi kalakattA AvyA pachI svAmIjI upara kAryanuM dabANa vadhatuM cAlyuM. medAnonI garamI emane asahya thaI paDI. DaoNkTaroe emane pUrNa ArAma levAnI salAha ApI. svAmIjIne havApheranI atyaMta jarUra hovAthI DaoNkaTaroe tathA gurubhAIoe emane AlamoDAnA Arogyaprada vAtAvaraNamAM javAno Agraha karyo. AlamoDAmAM paNa svAmIjIne maLavA mATe aneka jaNa AvatA; dharmacarcA cAlatI. havApheranI eTalI badhI asara thaI ke Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda dhAya ArAma na maLavA chatAM paNa emanuM svAsya dhIme dhIme sudharavA lAgyuM. tyAM svAmIjIe aDhI mAsa gALyA, paraMtu ArogyamAM noMdhapAtra sudhAro thAya te pUrve ja aneka AmaMtraNonA dabANane kAraNe teo paMjAba tathA kAzamIranAM keTalAMka sthaLonI mulAkAte UpaDyA. A yAtrA aMbAlA, dharamazALA, rAvalapiMDa, zrInagara thaIne lAhora pahocela. lAhoramAM ja emane eka asAdhAraNa vyakti sAthe mulAkAta thaI. e mahAna vyakti te tyAMnI kaoNlejanA gaNitazAstranA prophesara zrIyut tIrtharAma gosvAmI ane bhaviSyanA svAmI rAmatIrtha. lAhorathI daherAdUna, dilhI, alvara, jayapura, khetaDI, kizanagaDha, ajamera, jodhapura, iMdora, khaMDavA vagere sthaLonI mulAkAta laIne kalakattA tarapha prayANa karela. Arogya joIe tevuM sAruM na hatuM paraMtu emano utsAha to evo ja javalaMta hato. amerikAthI pAchA pharyA bAda ekAda varSe eTale sane 1898nA prAraMbhanA bhAgamAM emaNe gaMgAkAThe belaDa gAma pAse lagabhaga paMdara ekara jeTalI jamIna kharIdI ane e ja varSe 9mI Disembare zrIrAmakRSNa maThanI rItasaranI sthApanA thaI. svAmIjI tathA anya saMnyAsIoe e belaDa maThamAM rahevAnuM zarU karyuM. A uparAMta temaNe AlamoDAmAM paNa eka maThanI sthApanA karI. sane 1898-99nA gALAmAM svAmIjIne damano roga pIDI rahyo hato. 1898nI ra7mI oNkaTobare gurubhAIonA AgrahathI emaNe potAnI chAtI tapAsAvI. DaoN. datta ane anya DaoNkTaroe jAhera karyuM ke have svAmIjIe sAvacetI rAkhavI paDaze. vadhu paDatuM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima divaso ane mahAsamAdhi dhyAnamAM rahevAne lIdhe emanI DAbI AMkhamAM eka ThekANe lohInuM TapakuM jAmI gayuM hatuM. emane samAdhimAM vadhu paDatA DUbI jatA aTakAvavA mATe gurubhAIo satata prayatnazIla rahetA. temane bhaya lAgyo ke evI samAdhithI e koI paNa paLe mahAsamAdhimAM jIrNa vastranI jema A dehano tyAga karaze. chatAM svAdhyamAM thoDo sudhAro thatAM sane 1899nA jUnanI 20mI tArIkhe bhaginI niveditA ane svAmI turiyAnaMdane sAthe laIne svAmIjI pazcimanI saphare upaDyA. amerikAnI A bIjI mulAkAta jyAre pUrI thaI tyAre sane 1900nuM varSa pUruM thavA AvyuM hatuM. zrIyut romA rolAM kahe che tema: "e potAne jANe ke mahAprasthAna mATe ja bhAratamAM pAchA lAvyA hatA.' amerikA, paeNrisa ane yuropa paryaTana parathI bhArata pAchA AvyA bAda pharIthI teo mAyAvatI - AlamoDA ane pUrva baMgALa tathA AsAmanI mulAkAte gayA hatA, je temanA jIvanano chello pravAsa hato. svAmIjI beluDa maThamAM pAchA pharyA. 'prabuddha bhArata' mATe nibaMdho lakhavAnI pravRtti paNa emaNe karI. ATaluM kArya jANe pUratuM na hoya ema emaNe eka suvikhyAta vijJAnazAstrInI vinaMtIne mAna ApIne trasvedanA nAradIya sUktanuM suMdara bhASAMtara karI ApyuM. paraMtu A badhAM vacce emano vyAdhi paNa vadhato jato hato. jaLodaranI pIDA ane page caDelA sojAne kAraNe halanacalana karavAnuM khUba ja muzkela banyuM hatuM. temanA chellA divasomAM to teo nidrA paNa laI zakatA nahIM, paraMtu e haMmezAM IzvarAdhIna vRtti dAkhavatA ane AvA gaMbhIra vyAdhithI gherAI gayelA hovA chatAM paNa aMta:karaNanI prasannatA jALavI rAkhatA. emanI mahAsamAdhi pUrvenA chellA traNa mAsanuM temanuM belaDa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda maTha khAtenuM jIvana zAMtipUrvaka cAlyuM jatuM hatuM. paraMtu kharekhara to e tophAna pUrvanI zAMti hatI. jema jema divaso pasAra thatA gayA tema tema svAmIjIe maThanA saMcAlananuM kArya vadhu ne vadhu pramANamAM bIjA aThavAsIone soMpavA mAMDyuM. pote maThanI pravRttiomAM agresara banavAnuM ochuM karI nAkhyuM. e kahetA ke: "haMmezAM potAnA ziSyonI sAthe rahIne guru emanA vikAsane rUMdhI nAkhe che! temanI tAlIma pUrI thAya eTale eNe khasI javuM joIe, kAraNa ke enI gerahAjarI vagara teono vikAsa thaI zake nahIM!'' svAmIjIe mahAsamAdhi lIdhI tenA lagabhaga eka aThavADiyA pahelAM emaNe potAnA eka ziSyane baMgALI paMcAMga lAvavAnuM kahyuM. paMcAMga lAvavAmAM AvyuM tyAre emaNe zarUAtanAM thoDAM pAnAM uthalAvyAM ane pachI ene eka bAjue mUkI dIdhuM. amuka cokkasa divase dehanAM baMdhana toDI nAkhavAnuM emaNe nakkI karI lIdhuM hatuM ane e cokkasa divasa te sane 1902nI cothI julAIno hato. emanA dehavisarjananA traNa divasa pahelAM svAmI premAnaMda sAthe teo maThanI hariyALI bhUmi upara Amatema TahelI rahyA hatA. e vakhate gaMgAnadInA kinArA pAsenI jagyA batAvIne emaNe gaMbhIratApUrvaka kahyuM: ''jyAre A deha paDe, tyAre ene tyAM agnidAha ApavAno che!'' Aje e ja jagyAe emanuM smRtimaMdira khaDuM che. A divasomAM svAmIjInI mukhamudrA upara na hato koI viSAda ke na hatuM koI gAMbhIrya. emanI hAjarImAM sau koIne alaukika vAtAvaraNano anubhava thato. emAM paNa cothI julAIno e zukravAra to bhAre sukhada divasa hato. svAmIjI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 aMtima divaso ane mahAsamAdhi 49 paNa prasanna ane svastha jaNAtA hatA. paNa e ja divasa aMtima nIvaDaze e to koI maThavAsIe mAnyuM ja na hatuM. savAre rojanA karatAM teo vahelA UThyA ane cA pIne maMdiramAM gayA. savAranA AThathI agiyAra sudhI ekAMtamAM dhyAna dharyuM. paraMtu jyAre teo dhyAnamAMthI bahAra AvyA, tyAre sarvocca jJAna ane bhaktithI bharapUra eka hRdayasparzI bhajananuM guMjana teo karI rahyA hatA. saMpUrNa aMtarmukha thayelA svAmIjI pAse svAmI premAnaMda AvatAM teo bolI UThyAH " "jo bIjo vivekAnaMda hota to A vivekAnaMde je karyuM che tene e samajI zakyo hota! ane Ama chatAMye vakhata jatAM keTalA badhA vivekAnaMdo UbhA thaze.' bapore brahmacArIonA khaMDamAM jaIne saMskRta vyAkaraNano varga traNa kalAka sudhI khUba ja ramUjI kahevato ane TucakAo kahIne AnaMdabhera calAvyo. thoDA vakhata pachI svAmI premAnaMdane sAthe laIne svAmIjI belaDa bajAra sudhI pharavA paNa gayA, ane te daramiyAna aneka viSayo upara rasabharI carcA karI. " jema jema sAMja DhaLatI gaI, tema tema temanuM mana vadhu ne vadhu aMtarmukha thatuM jatuM hatuM. sAMdhya AratIno ghaMTa vAgyo tyAre potAnA khaMDamAM jaIne gaMgAnadI sAme mukha karIne dhyAnamAM beThA, ekAda kalAka pachI koI brahmacArIne bolAvIne potAnA mAthA upara pavana nAkhavAnuM kahyuM, ane pote pathArImAM zAMtipUrvaka sUtA. emanI sAravAra karanArane to evo ja khyAla hato ke teo UMghamAM ke dhyAnamAM che. eka kalAka pachI emanA hAtha saheja kaMpI UThyA ane emaNe eka UMDo zvAsa lIdho, emanI AMkho emanI bhammaranA madhya bhAgamAM sthira thaI gaI, emanI mukhamudrA upara koI divya bhAva patharAI rahyo ane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 svAmI vivekAnaMda emanA jIvana para chello paDado paDyo. AzramanA saMnyAsIone AzA hatI ke A samAdhimAMthI jAgRti Ave paNa kharI. rAte lagabhaga sADA dasa vAgye DaoNkTare svAmIjInA dehane pUrepUro tapAsyo; emane lAgyuM ke hajI jIvanano saMcAra che, tethI temaNe kRtrima zvAsocchvAsathI emane jAgrata karavAno prayAsa karyo. madhya rAtrie DaoNkTare jAhera karyuM ke prANa cAlyo gayo che. savAre svAmIjInA deha para thoDAMka vizeSa cihno dekhAyAM. AMkho lAlaghUma thaI hatI. mukha ane nAkamAMthI paNa thoDuM lohI nIkaLyuM hatuM. AthI puravAra thAya che ke japa ane dhyAnane kAraNe deha chUTatI vakhate brahmaraMdhra bhedAI gayuM haze. zrIrAmakRSNe bhAkhyuM hatuM te pramANe, jyAre svAmIjIne A jagatamAM vadhu vakhata rahevAnI icchA na rahI tyAre emaNe svecchAe samAdhi dvArA daheno tyAga karyo. eka sAcA yogIne zobhe e rIte emaNe 39 varSa 5 mAsa ane covIsa divasanuM AyuSya bhogavIne thAkeluM bALaka jevI rIte mAtAnA khoLAmAM jaMpI jAya tevI rIte jagadaMbAnA khoLAmAM ciranidrA lIdhI. svAmI vivekAnaMda gayA. aneka yugo Avaze ane jaze, paraMtu jyAre jyAre bhAratane potAnA kharA vyaktitvanAM darzana karavAM haze, tyAre tyAre svAmI vivekAnaMdanA upadezo ane jIvana pratye najara nAkhavI ja paDaze. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanAmRta jJAna e jIvana ane ajJAna e mRtyu che. U satkarmathI sukha ane duSkarmathI duHkha utpanna thAya che. jyAre sAco prema prApta thaze te ja divase vizvavyApI premanI kUMcI prApta thaze. paramAtmA e ja manuSyanuM uccatama lakSya che. jIvananuM lakSya Izvara ja hovuM joIe. Izvara sivAya ApaNo uddhAra kare evuM bIjuM kaMI che ja nahIM. jemanAM zarIra ane mana vizuddha hoya che, temanI prArthanA Izvara sAMbhaLe ja che. je koI manuSya apavitra mana sahita tIrthamaMdiramAM jAya to teNe karelAM pApomAM vRddhi thAya che; ane tyAM bIjA mANasonAM je pApa hoya teno bojo paNa tenI garadana para AvI paDe che. je puruSa garIbomAM, nirbaLamAM, rogI ane anAtha lokomAM sAkSAt IzvaranAM darzana karI zake che e ja Izvarano kharo pUjArI che, e ja sAco bhakta che. 51 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda jeo pitAne prasanna karavA cAhatA hoya temaNe tenAM saMtAnonI sevA prathama karavI joIe. IzvaranA sAkSAt saMtAnarUpa A jagatanAM dIna-daridronI tathA du:khI jIvonI tana, mana, dhananI sevAthI ja Izvara prasanna thAya che. 52 * cAlo, AnaMdathI AgaLa vadho;.huM tamArA badhAnI pAchaLa rahIza. jo svargano tyAga karavAthI athavA ghora narakamAM javAthI paNa mArA bhAIonI mArAthI kaMI paNa sevA karI zakAya to huM ghaNI khuzIthI narakayAtanA paNa bhogavIza. huM svarganI leza paNa darakAra karato nathI. * anyane IjA karatAM huM mane potAne ja IjA karuM chuM, anya pratye pyAra karatAM huM mArA potAnA para ja pyAra karuM chuM. * jo bharatakhaMDanuM ujvaLa bhaviSya jovAnI tamane icchA hoya to koI paNa upAye ApaNA aMdara aMdaranA kalahane ekadama baMdha karo. vijayano mahAmaMtra ekamAtra ekatA ja che, mATe tenI sAdhanA karo. AyuSya TUMkuM che, AtmA avinAzI ane anaMta che, ane mRtyu thaze e vAta cokkasa che. mATe taiyAra thAo! eka uttama Adarza laIne temAM AkhuM jIvana homI devuM e ja ApaNo dRDha saMkalpa thAo. mATe he yuvAno! UTho, jAgrata thAo! mAnavajAtinI sevA mATe tamArA jIvananuM balidAna ApavuM e ja tamArA jIvananuM parama zreSTha kartavya che. * Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanAmRta 53 tamArA karoDo baMdhuonI sevA karavI e tamAruM parama kartavya che ja, paraMtu jyAM sudhI tame tamArA zudra ahaMkArano nAza na karI zako tyAM sudhI te saMbhava nathI ja. manuSya to tene ja kahevAya ke je sAkSAt baLanI mUrti jevo baLavAna hoya chatAM tenuM hRdaya eka sukomaLa strInA hRdaya jevuM mUdu hoya. vRMdAvananA vAMsaLI vagADanArA zrIkRSNane ja kevaLa joI rahevAthI have cAle tema nathI, atyAre to gItArUpe siMhagarjanA karanAra zrIkRSNanI pUjAnI AvazyakatA che. UTho, jAgo, UMghamAM paDyA rahevAno A samaya nathI. je AjathI ja tame ema vicAravA lAgazo ke tamArAmAM paNa anaMta zakti, apAra jJAna tathA adamya utsAha rahelo che, to krame krame aMtaranI te zaktione jAgrata karatA jazo ane tame paNa mArA jevA ja banI jazo. have bhAratavAsIo pAse bhogomAM zuM rahyuM che te kahuM? bhAMgItUTI jhUMpaDImAM, kATalAMtUTalAM lUgaDAM paherI paDyA rahevuM ane bhUMDanI mAphaka dara varSe chokarAMone janma ApyA karIne kSudhAtura bhikhArIo ane gulAmonI saMkhyAmAM vRddhi karavI te! eTalA mATe ja kahuM chuM ke tamArAmAM rajoguNa utpanna kare, karma karo; enA sivAya uddhArano bIjo koI mArga ja nathI. *. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMda UbhA thAo, hiMmata dharo, majabUta bano. tamArA para pUrepUrI javAbadArI lo ane tamArA bhAgyanA sraSTA tame ja cho ema jANo. tamane jarUra hoya evI badhI zakti, badhI sahAya tamArI aMdara ja che, tethI tamAruM bhaviSya tame ja sarajo. * atyAre ApaNA dezane vajra jevI mAMsapezInI, polAdI snAyuonI jarUra che. jeno sAmano thaI zake nahIM evI prabaLa icchAzaktinI jarUra che. vizvanAM rahasyo ukelI zake ane mahAsAgara-UMDANa mRtyuno sAmano karIne paNa aDaga rIte potAnuM kArya sAdhI zake evI icchAzaktinI jarUra che. 54 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmata che 0 0 9- 0 0 0 0 0 -00 2- 00 - 6-00 - 2- 00 1 ( ' ' 10 - 0 0 10 - 0 0 0 saMtavANI graMthAvalI - 2006 1. jagadguru zrI Adi zaMkarAcArya 2. zrIrAmakRSNa paramahaMsa 3. svAmI vivekAnaMda 4. zrI zrImA AnaMdamayI mA 5. bhagavAna mahAvIra 6. mahAtmA gAMdhIjI 7. Izu khrista 8. maharSi vinobA bhAve 8- 00 9. hajarata mahaMmada payagaMbara 9- 00 10. bhagavAna gautama buddha 9-00 11. svAmI sahajAnaMda 10 - 00 12. azo jarathuSTra 9- 00 13. guru nAnakadeva 10-00 14. saMta kabIra 15. mahAprabhu zrIvallabhAcArya 16. zrI svAmI rAmadAsa (kananagaDha-kerAlA) 17. maharSi dayAnaMda 9- 00 18. zrImad rAjacaMdra 10-00 19. sAdhu vAsavANI 20. pUjya zrImoTA 21. zrI ramaNa maharSi 10-00 22, maharSi araviMda 12-00 23. zrI raNachoDadAsajI mahArAja 10-00 24. zrI raMga avadhUta 25. zrI punita mahArAja 26. svAmI muktAnaMda 27. svAmI zivAnaMda sarasvatI (hRSIkeza) 12-00 28. svAmI cidAnaMda sarasvatI 12-00 300-00 A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU.200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. rU.200 (seTanI) ISBN 81-7229-237-6 (set) 10-00 ' ' 10-00 ' ' 9-00 10-00 ' 9-00 9- 00