________________
ભારતમાં પુનરાગમન
૪૧
સાથે ભારત પાછા ફર્યા. કોલંબો ખાતે સ્વામીજીનું ભવ્ય સ્વાગત કરવામાં આવેલ. તા. ૧૬મી જાન્યુઆરીની સાંજે ત્યાંના ફ્લોરલ હૉલમાં એમણે ‘પુણ્યભૂમિ ભારતવર્ષ' ઉપર એક સુંદર વ્યાખ્યાન આપ્યું. પશ્ચિમથી પાછા આવ્યા પછી એ પ્રથમ વ્યાખ્યાન હતું. કોલંબોમાં ઠેર ઠેર હજારોની મેદની સમક્ષ સ્વામીજીએ પ્રવચનો કર્યાં, અને સ્વામીજીને અનેક સન્માનપત્રોથી નવાજવામાં આવ્યા. એનો ઉત્તર આપતાં સ્વામીજી બોલ્યાઃ “એક ભિક્ષુક સંન્યાસીને જે ભવ્ય માન હિંદુઓએ આપ્યું છે તેનાથી એ લોકોની આધ્યાત્મિકતા પ્રગટ થઈ રહી છે.'' એમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે પોતે કોઈ મહાન રાજપુરુષ, સેનાપતિ કે કરોડપતિ નથી, પરંતુ એક અકિંચન સંન્યાસી છે. એટલે આ માન એક વ્યક્તિને નહીં, પરંતુ એની પાછળ રહેલી ભાવનાને અપાય છે.
સિલોનનો પ્રવાસ પૂરો કરી સ્વામીજી પમ્બાન આવ્યા, ત્યાં રામનદના રાજા ભાસ્કર સેતુપતિએ સ્વામીજીનું સ્વાગત કરેલ. સ્વામીજીને નક્કી કરેલા રાજમહેલમાં લઈ જવા માટે ગાડી તૈયાર હતી, પણ રાજાસાહેબના આદેશથી ઘોડા છોડી નાખવામાં આવ્યા અને રાજાસાહેબ પોતે તથા અન્ય લોકો ગાડી ખેંચવા લાગ્યા. એ રીતે સ્વામીજીની ગાડી શહેરના માર્ગો ઉપર ફરીને ઉતારે આવી.
બીજે દિવસે સ્વામીજી રામેશ્વરનાં દર્શને ગયા. ત્યાં કરેલા વ્યાખ્યાનમાં એમણે ઉચ્ચારેલી વાણી-‘‘દીન, દુર્બળ અને રોગીમાં વસતા શિવનું પૂજન કરો''થી રામનદના રાજા એવા પ્રભાવિત થઈ ગયા કે બીજે જ દિવસે એમણે હજારો દરિદ્રનારાયણોને અન્નવસ્રો આપીને સંતુષ્ટ કર્યા.
ત્યાંથી સ્વામીજી મદ્રાસ જવા રવાના થયા. માર્ગમાં લોકો