________________
४४
સ્વામી વિવેકાનંદ સંન્યાસીનો જન્મ થયો છે.
એ જ અરસામાં શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસની જન્મજયંતીનો શુભ પ્રસંગ રિવાજ પ્રમાણે, એમની સાધનાભૂમિ દક્ષિણેશ્વરમાં ઊજવાયો. ત્યાં એકત્રિત થયેલા ભક્તસમુદાયની એક વિરાટ સભા સમક્ષ એમણે જાહેર કર્યું
જુદા જુદા દેશોમાં ભ્રમણ કર્યા પછી હું એવા નિર્ણય ઉપર આવ્યો છું કે કોઈ મહાન અને કાયમી કાર્ય કરવું હોય તો સંઘની સ્થાપના કર્યા વગર ચાલવાનું નથી. પરંતુ ભારત જેવા દેશમાં, હાલને તબક્કે, આ ઢબે ચાલતા સંઘનું નિર્માણ કરવાનું ઉચિત નથી. . . . પશ્ચિમના દેશોની વાત જુદી છે. . . અને આપણા દેશમાં જ્યારે કેળવણીનો વિકાસ થતાં આપણી ત્યાગભાવના ખીલશે અને આપણો દેશ અને પ્રજાના હિત માટે વ્યક્તિગત હિતોની ઉપરવટ જઈ શકીશું, ત્યારે લોકશાહી પદ્ધતિ પ્રમાણે કાર્ય કરવાનું શક્ય બનશે. આ દષ્ટિએ વિચાર કરતાં, અત્યારે તો આપણા સંઘ માટે એક “સરમુખત્યારની જરૂર રહેશે; એની આજ્ઞાને દરેક જણે માન્ય કરવાની રહેશે. પછી, યથાકાળે, એ સંઘ સભ્યોના મત પ્રમાણે ચાલશે.
“જેના નામથી અમે સૌ સંન્યાસીઓ બન્યા છીએ, જેને આદર્શ તરીકે સ્વીકારીને આ સંસારમાં તમે સૌ ગૃહસ્થ જીવન ગાળી રહ્યા છો, જેનું પવિત્ર નામ અને જેના અપૂર્વ જીવન અને ઉપદેશોનો પ્રભાવ આ બાર વર્ષોની અંદર જ પૂર્વ તેમ જ પશ્ચિમમાં અભૂતપૂર્વ વેગથી પ્રસરી રહેલ છે, તેમનું નામ આ સંઘ સાથે જોડવામાં આવશે; એટલે આ સંઘનું નામ “રામકૃષ્ણ મિશન' રહેશે. આપણે ગુરુદેવના દાસ છીએ. તમે સૌ આ કાર્યમાં સહાય આપી રહો.'' સૌએ આ દરખાસ્તને વધાવી લીધી અને સને ૧૮૯૭ના મેની
