________________
૪૫
અંતિમ દિવસો અને મહાસમાધિ પહેલી તારીખે, બલરામબાબુને ઘેર શ્રીરામકૃષ્ણના અંતરંગ શિષ્યો-સંન્યાસીઓ તેમ જ ગૃહસ્થોએ ‘ધી રામકૃષ્ણ મિશન'ની સ્થાપના કરી. ધ્યેય, કાર્ય, કાર્યપદ્ધતિ વગેરેના ઠરાવો પસાર થયા પછી હોદ્દેદારોની નિમણૂક કરવામાં આવી. સ્વામીજી પોતે સામાન્ય પ્રમુખ થયા અને સ્વામી બ્રહ્માનંદને અને યોગાનંદને અનુક્રમે પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખ બનાવ્યા.
આ મિશન દ્વારા જ અમુક વખત સુધી માનવહિતની તેમ જ આધ્યાત્મિક પ્રવૃત્તિઓ ચાલુ રહી. પરંતુ સને ૧૮૯૯માં
સ્વામીજીએ બેલડ મઠની સ્થાપના કરી અને સને ૧૯૦૧માં ટ્રસ્ટડીડ કરીને ટ્રસ્ટી મંડળના હાથમાં એનું સંચાલન સોંપી દીધું. મઠનું મુખ્ય ધ્યેય એ હતું કે આત્મસાક્ષાત્કાર માટે તેમ જ જનકલ્યાણ માટે સંન્યાસીઓને કેળવવા. આ મઠની સ્થાપના થતાં, રામકૃષ્ણ મિશનનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ મટી ગયું અને મિશનની પ્રવૃત્તિઓ મઠના કાર્યવાહકોએ ઉપાડી લીધી.
૮. અંતિમ દિવસો અને મહાસમાધિ
કલકત્તા આવ્યા પછી સ્વામીજી ઉપર કાર્યનું દબાણ વધતું ચાલ્યું. મેદાનોની ગરમી એમને અસહ્ય થઈ પડી. ડૉક્ટરોએ એમને પૂર્ણ આરામ લેવાની સલાહ આપી. સ્વામીજીને હવાફેરની અત્યંત જરૂર હોવાથી ડૉકટરોએ તથા ગુરુભાઈઓએ એમને આલમોડાના આરોગ્યપ્રદ વાતાવરણમાં જવાનો આગ્રહ કર્યો.
આલમોડામાં પણ સ્વામીજીને મળવા માટે અનેક જણ આવતા; ધર્મચર્ચા ચાલતી. હવાફેરની એટલી બધી અસર થઈ કે
