________________
સ્વામી વિવેકાનંદ ધાય આરામ ન મળવા છતાં પણ એમનું સ્વાસ્ય ધીમે ધીમે સુધરવા લાગ્યું. ત્યાં સ્વામીજીએ અઢી માસ ગાળ્યા, પરંતુ આરોગ્યમાં નોંધપાત્ર સુધારો થાય તે પૂર્વે જ અનેક આમંત્રણોના દબાણને કારણે તેઓ પંજાબ તથા કાશમીરનાં કેટલાંક સ્થળોની મુલાકાતે ઊપડ્યા.
આ યાત્રા અંબાલા, ધરમશાળા, રાવલપિંડ, શ્રીનગર થઈને લાહોર પહોચેલ. લાહોરમાં જ એમને એક અસાધારણ વ્યક્તિ સાથે મુલાકાત થઈ. એ મહાન વ્યક્તિ તે ત્યાંની કૉલેજના ગણિતશાસ્ત્રના પ્રોફેસર શ્રીયુત્ તીર્થરામ ગોસ્વામી અને ભવિષ્યના સ્વામી રામતીર્થ. લાહોરથી દહેરાદૂન, દિલ્હી, અલ્વર, જયપુર, ખેતડી, કિશનગઢ, અજમેર, જોધપુર, ઇંદોર, ખંડવા વગેરે સ્થળોની મુલાકાત લઈને કલકત્તા તરફ પ્રયાણ કરેલ. આરોગ્ય જોઈએ તેવું સારું ન હતું પરંતુ એમનો ઉત્સાહ તો એવો જ જવલંત હતો.
અમેરિકાથી પાછા ફર્યા બાદ એકાદ વર્ષે એટલે સને ૧૮૯૮ના પ્રારંભના ભાગમાં એમણે ગંગાકાઠે બેલડ ગામ પાસે લગભગ પંદર એકર જેટલી જમીન ખરીદી અને એ જ વર્ષે ૯મી ડિસેમ્બરે શ્રીરામકૃષ્ણ મઠની રીતસરની સ્થાપના થઈ.
સ્વામીજી તથા અન્ય સંન્યાસીઓએ એ બેલડ મઠમાં રહેવાનું શરૂ કર્યું.
આ ઉપરાંત તેમણે આલમોડામાં પણ એક મઠની સ્થાપના કરી.
સને ૧૮૯૮-૯૯ના ગાળામાં સ્વામીજીને દમનો રોગ પીડી રહ્યો હતો. ૧૮૯૮ની ર૭મી ઑકટોબરે ગુરુભાઈઓના આગ્રહથી એમણે પોતાની છાતી તપાસાવી. ડૉ. દત્ત અને અન્ય ડૉક્ટરોએ જાહેર કર્યું કે હવે સ્વામીજીએ સાવચેતી રાખવી પડશે. વધુ પડતું
