________________
જન્મ અને બાળપણ
જન્મ થયો તેણે સમસ્ત વિશ્વને હલાવી મૂક્યું અને પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો નવેસરથી પાયો નાખ્યો.
એ પુત્ર તે જ સ્વામી વિવેકાનંદ!
સંવત ૧૯૧૯ના પોષ વદ સાતમ ને સોમવાર, સને ૧૮૬૩ના જાન્યુઆરીની બારમી તારીખે, સૂર્યોદયને હજી છ મિનિટની વાર હતી ત્યારે, એ મહાપુરુષનો જન્મ થયો હતો.
‘પુત્રનાં લક્ષણ પારણામાંથી' એ ન્યાયે બાળકે શરૂઆતથી જ પોત પ્રકાશવા માંડ્યું. એ ખરેખર એક હઠીલો બાળક હતો. કેટલીક વાર એવો ઉછાંછળો થઈ જતો કે એને કાબૂમાં રાખવાનું અશકય થઈ પડતું. ધમકી કે ફોસલામણી કશાને એ ગાંઠતો નહીં. આખરે ભુવનેશ્વરીદેવી એક રામબાણ ઉપાય અજમાવતાં. મોટેથી બૂમો પાડતાં, એ બાળકના માથા ઉપર ઠંડું પાણી રેડતાં અને એના કાનમાં ધીમે ધીમે શિવનું નામ બોલતાં; પરિણામે બાળક શાંત થઈ જતો. એનું નામ નરેન્દ્રનાથ રાખવામાં આવ્યું.
સાધુઓ પ્રત્યે નરેન્દ્રને અત્યંત પ્રેમ હતો. બારણે આવેલા સાધુની સેવા અને સત્કાર તેને ખૂબ જ આનંદ આપતાં. પોતાની પાસે પડેલાં નવાં વસ્ત્રોનું સાધુઓને દાન કરતાં તે લગીરે ખચકાતો નહીં. અને તેવી જ રીતે ઘરની ગાય તેને અત્યંત પ્રિય હતી; જાતજાતનાં પશુપક્ષીઓ પાળવાનો પણ એને શોખ હતો. એણે વાંદરો, બકરી, મોર, કબૂતર અને બેત્રણ ગીનીપિગ પણ પાળ્યાં હતાં. ઘરના નોકરચાકરોમાં કોચમૅનને એણે પોતાનો પાકો દોસ્ત બનાવ્યો હતો. ભવિષ્યમાં તેને કોચમૅન થવાના કોડ હતા.
શરૂઆતમાં તેને સીતારામનું ધ્યાન કરવાનું બહુ જ ગમતું, પરંતુ એક દિવસ નરેન્દ્રના મિત્ર પેલા કોચમૅને લગ્નજીવનની ભારે નિંદા કરી. બાળક નરેન્દ્રના મન ઉપર એની એવી તો અસર
