________________
૩૪
સ્વામી વિવેકાનંદ
બલિદાન જોઈએ છે. મુડદાંઓનું નહીં, મર્દોનું!''
આ
પત્ર કહી જાય છે કે સ્વામીજીના વિચારો કઈ દિશામાં કાર્ય કરી
રહ્યા હતા.
ચોકોહોમાથી સ્ટીમર વેન્કુવર પહોંચી ત્યાર બાદ ગરમ કપડાંના અભાવે એમને ખૂબ હેરાન થવું પડ્યું. વેન્કુવરથી ત્રણ દિવસની ટ્રેનની મુસાફરી પછી એ શિકાગો પહોંચ્યા. અહીં એમના પૈસા પાણીની જેમ વપરાતા હતા; અને મૂળથી જ મર્યાદિત રકમ હતી તે પણ ખૂટવા માંડી હતી. એ દેશ જ ખર્ચાળ હતો, અને બાળક જેવા ભોળા સ્વામીજીને અજાણ્યા જાણીને મજૂરો અને વીશીવાળાઓ ખંખેરવા જ મંડી પડ્યા હતા. સ્વામીજીનો વિચિત્ર વેશ સૌનું ધ્યાન ખેંચતો અને પોતાની ઇચ્છા વિરુદ્ધનું પરિગ્રહી જીવન તેમની માનસિક સ્થિતિમાં પારાવાર વિટંબણા ઉત્પન્ન કરતું. શિકાગોના વિશ્વપ્રદર્શનની મુલાકાતે તેઓ ગયા તેના બીજા દિવસે વર્તમાનપત્રોએ તેમને ખરેખર સાતમે આસમાને ચડાવ્યા. આ દરમિયાન તપાસ કરતાં જણાયું હતું કે વિશ્વધર્મપરિષદ તો સપ્ટેમ્બરના બીજા અઠવાડિયામાં ભરાશે. પોતાની પાસે ઓળખપત્ર પણ ન હતું. અધૂરામાં પૂરું પ્રતિનિધિત્વ નોંધાવવા માટેની તારીખ પણ ચાલી ગઈ હતી. હજી જુલાઈ માસ અર્ધો જ ગયો હતો. નાણાં ક્યાંથી કાઢવાં તે ચિંતા પણ હતી. આટઆટલી હાડમારીઓ ભોગવીને ઠેઠ અમેરિકા આવ્યો એનું પરિણામ શું શૂન્યમાં આવશે? તેમને પોતાની જાત ઉપર અને જે મદ્રાસી શિલ્પોએ તેમને અહીં મોકલેલ તે સૌ ઉપર ખૂબ જ ગુસ્સો આવતો. ત્યારે કોઈએ સલાહ આપી કે શિકાગો કરતાં બૉસ્ટનમાં રહેવાથી ખર્ચ ઓછું આવશે; એટલે એ બૉસ્ટન જવા ઊપડ્યા. વિધિની લીલા ખરેખર અકળ છે, કારણ કે ટ્રેનમાં
