Trishashtishalakapurushcharitammahakavyam Parva 8 9

Author(s): Hemchandracharya, Ramnikvijay Gani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 140

सप्तमः सर्गः)
श्रीत्रिषष्टिशलाकापुरुषचरितम् ।
११३
तौ दिव्यैरायसैश्चाऽस्त्रैर्दन्तैरिव सुरद्विपौ । युध्यमानौ समभूतां जगत्त्रयभयङ्करौ ॥३६३।। चिरादुभौ च क्षीणास्त्रौ क्षीणतोयाविवाऽम्बुदौ । दोर्दण्डाभ्यामयुध्येतां मुष्टामुष्टिविधायिनौ ॥३६४।। तावकम्पयतां भूमिं पतनोत्पतनैर्दृढैः । भुजास्फोटरवैश्चोभौ दिशोऽस्फोटयतामिव ॥३६५।। बद्धवा च भूरिश्रवसं योक्त्रबन्धेन सात्यकिः । वालयित्वा गलं पृष्ठे जानुनाऽऽक्रम्य चाऽवधीत् ॥३६६।। पाइतो हिरण्यनाभस्याऽनाधृष्टिश्चापमच्छिदत् । सोऽप्यनाधृष्टयेऽमुञ्चत् परिघं परघातनम् ॥३६७।। तमापतन्तं विशिखैरनाधृष्टिरखण्डयत् । स्फुलिङ्गजालैरुद्यद्भिद्योतितदिगन्तरम् ॥३६८॥ अनाधृष्टरन्तचिकी रथादुत्तीर्य वेगवान् । हिरण्यनाभश्चर्माऽसिपाणि: पद्भ्यामधावत ॥३६९।। कृष्णाग्रजोऽपि चोत्तीर्य खड्ग-खेटकभृद् द्रुतम् । चरन् विचित्रचारीभिः सुचिरं तमखेदयत् ॥३७०।। अनाधृष्टिलघुहस्तश्छलं लब्ध्वाऽसिनाऽच्छिदत् । वपुर्हिरण्यनाभस्य ब्रह्मसूत्रेण दारुवत् ॥३७१।। जरासन्धमथोपेयुः शरणं तन्महीभुजः । पश्चिमाब्धावमज्जच्च तदानीमुष्णदीधितिः ॥३७२।। ययौ कृष्णमनाधृष्टिः पूजितो यदु-पाण्डवैः । कृष्णाज्ञया च सर्वेऽपि स्वं स्वं शिबिरमभ्ययुः ॥३७३॥ पअथ राजा जरासन्धो मन्त्रयित्वा तदैव हि । अभ्यषिञ्चच्चमूपत्वे शिशुपालं महाबलम् ॥३७४।। यदवो गरुडव्यूहं गरुडध्वजशासनात् । विधाय प्रातरातस्थुस्तथैव समरावनिम् ॥३७५।। तथैव शिशुपालोऽपि चक्रव्यूहं विनिर्ममे । ततो राजा जरासन्धः शिश्राय समरोवनिम् ॥३७६॥ जरासन्धेन पृष्टोऽथ हंसकः परसैनिकान् । अङ्गुल्या दर्शयन्नामग्राहमित्याख्यदुच्चकैः ॥३७७।। कृष्णाश्वेन रथेनाऽयमनाधृष्टिर्गजध्वजः । नीलाश्वेन रथैनैष पाण्डुपुत्रो युधिष्ठिरः ॥३७८॥ धनञ्जयः पुनरयं रथेन श्वेतवाजिना । नीलोत्पलदलाभाश्वरथस्त्वेष वृकोदरः ॥३७९॥ समुद्रविजयः स्वर्णवर्णाश्वोऽयं हरिध्वजः । अयं तु शुक्रवर्णाश्वोऽरिष्टनेमिर्वृषध्वजः ॥३८०।। अयं च शबलैरश्वैरक्रूरः कदलीध्वजः । एष तित्तिरकल्माषैः सात्यकिस्तु तुरङ्गमैः ॥३८१।। महानेमिकमारोऽयं कमदाभैस्तुरङ्गमैः । उग्रसेनः पुनरयं शुकतुण्डप्रभैर्हयैः ॥३८२॥ जरत्कुमारः कनकपृष्ठाश्वोऽयं मृगध्वजः । काम्बोजैर्वाजिभिश्चाऽयं सिंहल: श्लक्ष्णरोमसूः ॥३८३।। मेरुः कपिलरक्ताश्वः शिशुमारध्वजस्त्वसौ । पद्माभैर्वाजिभिश्चैष राजा पद्मरथः पुरः ॥३८४।। पारापतप्रभाश्वोऽयं सारण: पुष्करध्वजः । पञ्चपुण्ड्रैर्हयैरेष कुम्भकेतुर्विदूरथः ॥३८५।। सैन्यान्तर्धवलैरश्वैः कृष्णोऽयं गरुडध्वजः । अन्तव्योम बलाकाभिः प्रावृषेण्य इवाऽम्बुदः ॥३८६।। अस्य दक्षिणपक्षस्थो रिष्टवणैस्तरङ्गमैः । तालध्वजो रौहिणेयः कैलास इव जङ्गमः ॥३८७॥ भूयांसो यदवोऽन्येऽपि नानाहय-रथ-ध्वजाः । महारथाः साम्प्रतं ते शक्याः कथयितुं न हि ॥३८८|| पतच्च श्रुत्वा जरासन्धः क्रोधादास्फालयद् धनुः । राम-कृष्णौ प्रति रथं प्रेरयामास वेगतः ॥३८९|| युवराजो जरासन्धतनयो यवनः क्रुधा । वसुदेवसुतान् हन्तुमक्रूरादीनधावत ॥३९०॥ शरभस्येव पञ्चास्यैः सह तैरभवद् रणः । यवनस्य महाबाहोः संहार इव भीषणः ॥३९॥ रामानुज: सारणोऽथाऽद्वैतसारो रुरोध तम् । विचित्रपत्रिभिर्वर्षन् वर्षाभव इवाऽम्बुदः ॥३९२।। मलयेनेव तुङ्गेन मलयाख्येन दन्तिना । यवनः सारणरथं सह रथ्यैरभञ्जयत् ॥३९३॥ गजे परिणते तस्मिन् यवनस्य शिरोऽसिना । चिच्छेद सारणो वातान्दोलितद्रोः फलं यथा ॥३९४।। तस्येभस्योत्तिष्ठतश्च हस्तदन्तं चकर्त सः । प्रावृषीव 'शिखिकुलं कृष्णसैन्यं ननर्त च ॥३९५।। दृष्ट्वा सुतवधं कुद्धो जरासन्धो धनुर्धरः । यदून् हन्तुं प्रववृते मृगारातिर्मूगानिव ॥३९६॥
आनन्दः शत्रुदमनो नन्दनः श्रीध्वजो ध्रुवः । देवानन्दश्चारुदत्तः पीठश्च हरिषेणकः ॥३९७॥ १. नाशं चिकीर्षुः । २. रणभूमिम् । ३. कबुरैः। ४. महानेमिः खं० र, ला० सू० । ५. आकाशमध्ये । ६. बलदेवः । ७. अद्वैतपराक्रमः । ८. मलयाचलपर्वतेन । ९. मयूरसमूह: । १०. सिंहः । ११. आनन्दशत्रुदमनौ मु० र० ।