________________
દ્વારા અને (૨) મંત્રનું માદળિયું બનાવીને ગળામાં પહેરવા દ્વારા. બેમાંથી કોઈ પણ રીતે મંત્રને ધારણ કરનાર વ્યક્તિને આ સ્તોત્રમાં જણાવેલ લાભ થાય છે.
ચિઠ્ઠી..... “મંત્ર તો દૂર રહો' કહીને, મંત્રનું અવમૂલ્યન નથી કરવું, પણ પરમાત્માને કરાતો પ્રણામ પણ કેટલો બધો ફલદાયી છે, તે જણાવવું છે.
મંત્રની તાકાત તો અપ્રતિમ કક્ષાની છે જ. પણ સંપૂર્ણ મંત્રનો જપ કરવાનો પૂરતો સમય ન હોય અને માત્ર પ્રણામ જ કરવામાં આવે તો ય તે જીવો પ્રણામના પ્રભાવે દુઃખ અને દુર્ગતિમાં જતા અટકી જાય છે.
પાર્વપ્રભુને પ્રણામ કરનારો આત્મા પ્રાયઃ સમકિતી હોય. અને સમકિતી આત્મા સમ્યકત્વની હાજરીમાં દેવ કે મનુષ્યનું જ આયુષ્ય બાંધતો હોય છે, પણ તિર્યંચગતિનું આયુષ્ય તો બાંધતો જ નથી. છતાં, આ ગાળામાં જે જણાવેલ છે કે પાર્વપ્રભુને પ્રણામ કરનારનો આત્મા મનુષ્ય કે તિર્યંચગતિમાં ય દુઃખ કે દુર્ગતિ પામતો નથી, તેનો અર્થ એ કરવો કે પ્રણામ કરનારા તે આત્માએ સમકિત પામ્યા પૂર્વે જ તિર્યંચગતિનું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય તો (સમકિતની હાજરીમાં તિર્યંચાયુષ્ય ન બંધાય, પણ સમકિતની ગેરહાજરીમાં તો તે બંધાઈ શકે છે, તેને તિર્યંચગતિમાં જવું તો પડે જ, પણ તેવી ગતિમાં ય જવા છતાં, ત્યાં તે દુઃખ પામતો નથી પણ સુખનો અનુભવ કરે છે. ત્યાં તે દુર્ગતિ-વિષમ પરિસ્થિતિ-પામતો નથી.
તે ગાય – કૂતરા વગેરેનો અવતાર પામે તો ય તેવા માલિક પાસે કે જે તેની પાસે ભાર વહન ન કરાવે, ત્રાસ ન આપે, તેની પણ કાળજી લે. જેમ કે મંદિરમાં મહંત પાસે રહેતી શણગાર પામેલી ગાય કે રાણી એલીઝાબેથનો પાળેલો કૂતરો.
“તુહ સમ્મત લઢે આ ગાથામાં સમક્તિની મહત્તા સમજાવી છે. જે સમક્તિ પામ્યો તેનો મોક્ષ નિશ્ચિત. તેને હવે સંસારમાં બહુ રખડવાનું નહિ. કારણ કે ચિંતામણિ રત્ન અને કલ્પવૃક્ષ કરતાં ય અધિક આ સમક્તિ છે.
એવી કઈ ચીજ છે કે જે ચિતામણિરત્ન અને કલ્પવૃક્ષ પાસેથી ન મળે? પણ કલ્પવૃક્ષ કે ચિંતામણિ રત્ન પાસે તો માંગો તો જ મળે. ન માંગો તો ન જ મળે.
જયારે આ સમતિ તો એટલું બધું મહાન છે કે તેની પાસે માંગવાની ય જરૂર નથી. વગર માંગે તે મોક્ષ અપાવીને જ રહે છે. સમક્તિ પામેલો આત્મા કદી ય મોક્ષ ન પામે તેવું કદી ય ન બને. '
આમ, કલ્પવૃક્ષ કે ચિંતામણિ રત્ન માંગ્યા વિના ન આપતું હોવાથી અને સમક્તિ તો વગર માંગે પણ આપતું હોવાથી આ સમક્તિને કલ્પવૃક્ષ અને ચિંતામણિ
૪૫ કિ. સૂત્રોના રહસ્યભાગ-૨ )
હ
