________________
બીજી શાંતિનાથની, ત્રીજી મહાવીર સ્વામીની અને ચોથી સ્તુતિ આદિનાથની બોલીએ તો તે ન ચાલે. કયા ક્રમથી કઈ સ્તુતિ બોલવી? તેનું ધારાધોરણ ઘડવામાં આવેલ છે. તે આધારે બનાવાયેલી ચાર સ્તુતિઓ તે જ ક્રમે દેવવંદનમાં બોલવાની મર્યાદા છે. આ મર્યાદાને ઉલ્લંઘી શકાય નહિ. આ મર્યાદા દેવવંદન ભાષ્યની બાવનમી ગાથામાં જણાવવામાં આવેલ છે, જે આ પ્રમાણે છે :
“અહિય-જિણ પઢમથુઈ, બીયા સવ્વાણ તઈએ નાણસ્સ, વેયાવચ્ચગરાણું, ઉવઓગત્યં ચઉત્થ થઈ”
જે મૂળનાયક ભગવાનની સામે દેવવંદન કરતા હોઈએ, તે અધિકૃતજિનેશ્વર ભગવાન કહેવાય. તેમને ઉદ્દેશીને પહેલી સ્તુતિ (થોય) બોલાય તમામ જિનેશ્વર ભગવંતોને ઉદ્દેશીને બીજી સ્તુતિ બોલવી. જ્ઞાનને ઉદ્દેશીને ત્રીજી સ્તુતિ બોલવી અને છેલ્લી ચોથી સ્તુતિ વૈયાવચ્ચ (સેવા) કરનારા સમ્યગ્દષ્ટિ દેવોને ઉદ્દેશીને બોલવી.
પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્રોમાં આવેલાં કલ્યાણ કંદ, સંસારદાવાનલ, સ્નાતસ્યા વગેરે સ્તુતિ સૂત્રોમાં ઉપર જણાવાયેલો ક્રમ બરોબર સચવાયેલો જોવા મળે છે. તે જ રીતે દેવવંદનમાં જે થોય જોડાઓ બોલાય છે, તેમાં પણ આ ક્રમ ગોઠવાયેલો હોય છે.
લગ્નના સમયે તો વરરાજાના જ ગુણ ગવાય ને ? સામે જે પરમાત્મા બિરાજમાન હોય, જેમને જોઈને ભાવો ઉછળતાં હોય, જેમના સાન્નિધ્યના પ્રભાવે પાપોનો કચ્ચરઘાણ બોલાવાતો હોય, તે અધિકૃત પરમાત્માની સ્તુતિ સૌપ્રથમ કરવી જરૂરી છે.
તે પરમાત્માની સ્તુતિ કર્યા પછી, તેમના જેવા ગુણો જેમનામાં રહ્યા છે, તે તમામ તીર્થંકર પરમાત્માઓની સ્તુતિ કરવી પણ જરૂરી છે. તે માટે સર્વ તીર્થકરોની સ્તવના રૂપ બીજી સ્તુતિ બોલાય છે.
પરમપિતા પરમાત્મા તો સાક્ષાત્ હાજર નથી. તેમની ગેરહાજરીમાં આપણને તારવાની તાકાત તેમની પ્રતિમા અને તેમણે બતાવેલા જ્ઞાનમાં છે. તેમની પ્રતિમાની સ્તવના તો પ્રથમ બે સ્તુતિઓ દ્વારા થઈ ગઈ. હવે તેમણે બતાડેલા જ્ઞાનની સ્તવના આ ત્રીજી સ્તુતિ દ્વારા કરાય છે.
પરમાત્માએ બતાડેલા જ્ઞાનના આધારે જ્યારે આપણે મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરતા હોઈએ ત્યારે આપણને જેઓ સહાય કરે છે, આરાધનામાં આવતા વિનોને mહ
૧૦૧ . સૂત્રોના રહસ્યોભાગ-૨
