________________
કે ભગવાન તરફ સ્થિર રાખવાની છે. કાયોત્સર્ગ કરતી વખતે આ મુદ્રા રાખવાની છે તેથી આ મુદ્રાનું બીજું નામ કાઉસ્સગ્ગ મુદ્રા પણ છે.
આ મુદ્રા ધારણ કરતા શરીર પરનું મમત્વ દૂર થવા લાગે છે. આંતરિક પ્રસન્નતા પેદા થાય છે. આત્મસ્વરૂપની રમણતાનો અનુભવ કરવામાં આ મુદ્રા ખૂબ સહાયક થાય છે. સંસારના તમામ પદાર્થો આ મુદ્રાના પ્રભાવે ભુલાઈ જવા લાગે છે. ચૈત્યવંદનામાં આ ત્રણે મુદ્રાઓને યથાસ્થાને યથાયોગ્ય રીતે કરવી જરૂરી છે.
ચૈત્યવંદના કરતી વખતે સૌપ્રથમ ઈરિયાવહી પડિક્કમવી જરૂરી છે, કારણ કે જિનશાસનની તમામ ક્રિયાઓ-ધર્મારાધનાઓ કરતી વખતે સૌપ્રથમ ઈરિયાવહી પડિક્કમવાનું જણાવેલ છે.
ઈરિયાવહી કરવાથી જતાં-આવતાં થયેલી જીવ-વિરાધનાની શુદ્ધિ થાય છે. કોમળતાનો પરિણામ પેદા થાય છે. શુદ્ધિ થવાના કારણે ક્રિયા કરવાનો ઉલ્લાસ પણ વધે છે.
દેરાસર વગેરેનું નિર્માણ કરતી વખતે સૌપ્રથમ જમીનમાં ખૂબ ઊંડાઈ સુધી ખોદવામાં આવે છે. જયારે પાણી નીકળે, ત્યારે ખોદકામ બંધ કરાય છે. જે હાડકાં વગેરે અશુભ પદાર્થો પડ્યા હોય તેની શુદ્ધિ કરવા માટે આ ખોદકામ છે. જો આ શુદ્ધિ કરવામાં ન આવે તો બનાવાયેલા જિનાલયમાં જોઈએ તેવા ભાવ ઊભરાય નહિ. અરે ! હાડકા વગેરે અશુદ્ધિને દૂર કર્યા વિના જે મકાન બન્યું હોય, તેમાં રહેનારાઓના જીવનમાં – તે હાડકાદિની અશુદ્ધિના કારણે – શાંતિ પેદા થતી નથી. સતત ફ્લેશ, કજિયા ને કંકાશ ચાલ્યા કરે છે.
આમ કોઈ પણ કાર્ય સુંદર કરવું હોય તો સૌપ્રથમ શુદ્ધિ કરવી આવશ્યક છે. આપણે તો મોક્ષપદ અપાવનારી ચૈત્યવંદના કરવી છે. તે કરવા માટે સૌપ્રથમ મન-વચન-કાયામાં પેદા થયેલી અશુભતાને દૂર કરવી છે, હૃદયમાંની ક્રૂરતાકઠોરતાને દૂર કરવી છે. કોમળતાને પેદા કરવી છે. તે માટે સૌપ્રથમ ઈરિયાવહી કરવાની છે.
સામાન્યતઃ સ્તુતિ, પ્રાર્થના, સૂત્રો વગેરે જયારે ઊભા ઊભા બોલવાના હોય ત્યારે હાથને યોગમુદ્રામાં અને પગને જિનમુદ્રામાં રાખવા જોઈએ. આ રીતે ઊભા થઈને સૌપ્રથમ ખમાસમણ દેવું. પછી ઊભા ઊભા ઈરિયાવહીયા, તસ્યઉત્તરી અને અન્નત્થ સૂત્ર બોલવું. પછી હાથને પણ જિનમુદ્રામાં રાખીને ચંદેતુ નિમ્મલયરા સુધીના લોગસ્સ સૂત્રનો કાઉસ્સગ કરવો. લોગસ્સ ન આવડે તેણે
બાબા ૯૬ ટકા સ્ત્રીનારહોભાગ-૨ -
