________________
સમ્યગ્દષ્ટિને આત્માના રોમરોમમાં એક માત્ર મોક્ષનો અભિલાષ છે. સંસાર છોડવાનું તેનું લક્ષ છે. સર્વવિરતિજીવન સ્વીકારવા તે થનગની રહ્યો છે. પણ કર્મને વશ થયેલા તેણે લાચારીથી સંસારમાં રહેવું પડ્યું છે. સંસારમાં તેને સંસારનાં સુખો પણ અત્યારથી ભયંકર લાગી રહ્યાં છે.
આવી વિશિષ્ટ કક્ષાને પામેલો આ સમકિતી આત્મા પણ ક્યારેક પાપકર્મોના એકાએક હુમલો થતાં હતપ્રહત બની જાય છે. આવી પડેલી દુ:ખમય વિષમ સ્થિતિના કારણે જ્યારે તેની ધર્મારાધનામાં વિક્ષેપ પડવા લાગે છે, ત્યારે તેનું અંતર રડું–રડું થયા કરે છે. ધર્મારાધનામાં પડતો આ વિક્ષેપ તેનાથી શી રીતે સહન થાય ?
અચાનક તેણે એવી જ નોકરી સ્વીકારવાની ફરજ પડે કે જેમાં ના છૂટકે તેણે રાત્રીભોજન ક૨વું જ પડે ! નિરોગી શરીર પણ અચાનક દગો દે; જીવલેણ માંદગી આવીને ઊભી રહે. પરિણામે તેની તમામ ધર્મારાધનાઓ અટકી પડે. આવી પરિસ્થિતિઓ પેદા થતાં તે સમકિતી આત્માનું હૃદય અત્યંત દુઃખી બની જાય. જ્યારે તે દુઃખ તેનાથી સહન ન થાય ત્યારે તે ભગવાન પાસે દોડી જઈને પુકાર કરી બેસે કે, “હે પ્રભો ! મારા ધર્મધ્યાનમાં પુષ્કળ વિક્ષેપ પડી રહ્યો છે. તો તે ખાતર પણ મને બીજી નોકરી મળે કે મારું શરીર જલ્દી સારું થઈ જાય તો ખૂબ સુંદર !”
આ ઉવસગ્ગહરં સ્તોત્રની બીજી ગાથા દ્વારા જાણે કે આ સમકિતી આત્મા આવી કોઈક સ્થિતિમાં આવી પડીને કહી રહ્યો છે કે, ‘“હે પ્રભુ ! તારો મંત્ર-જાપ મારા તમામ દુઃખોનો નાશ કરશે. તો શું હું મંત્રજાપ કરું ?’’
પણ જાણે કે તેની અંદર રહેલું સત્ત્વ છંછેડાય છે, તેનું અંતર આ માંગણી સામે ના. ના... પોકારે છે.
એટલે જ પછી ત્રીજી ગાથામાં જાણે કે તે દુ:ખનાશના બદલે દુર્ગતિનાશની પ્રાર્થના કરે છે કે, ‘‘હે પ્રભુ ! તને પ્રણામ કરવા માત્રથી જ મારી દુર્ગતિનો નાશ થયા વિના રહેવાનો નથી.
પણ તે વખતે પાછો જાણે કે આ સમકિતી આત્મા વિચાર કરે છે કે, જેમ મને દુઃખનાશ કે દુર્ગતિનાશ ખપતો નથી, તેમ મને શું સદ્ગતિ ખપે છે ખરી ?'' અને તેનું અંતર જાણે કે પોકારી ઊઠે છે : “ના......ના......મારે જેમ દુર્ગતિ ન જોઈએ તેમ સદૂર્ગાત પણ ના જોઈએ. જો દુઃખ ના જોઈએ તો સુખ પણ ના જોઈએ. મને ખપે છે એક માત્ર મોક્ષ. કાયમી જન્મ જરા-મરણમાંથી છૂટકારો,
૪૩ ફૂલ સૂત્રોના રહસ્યોભાગ-૨ કડ
