________________
ઉદા. :
૯૭
પુષ્ત્ર નતિ કૃતિ પુત્રી- ઉંચે લઈ જનાર વ્+ની+વિવર્. સુષુ તુનાતિ કૃતિ સુજૂ - સારી રીતે કાપનાર. સુ+તુ+વિવપ્ ની અને તૂ ને વિવત્ પ્રત્યય લાગી નામ બન્યું.
દ્ ઉપસર્ગનો માત્ર વિવત્ પ્રત્યયાન્ત એવા ની નામની સાથે અને સુ ઉપસર્ગનો માત્ર વિવત્ પ્રત્યયાન્ત એવા તૂ નામની સાથે ગતિવવન્યસ્તત્પુરુષ: ૩.૧.૪૨ થી તત્પુ. સમાસ થયો છે. તેથી ઇગ્ની અને સુતૂ બે નામ થયાં. તૃતીયસ્ય... ૧.૩.૧. થી ર્ નાં ર્નો સ્ થયો છે. હવે તેની+ગૌ અને પુનૂ+TMસ્ માં ૢ અને ૐ નો અનુક્રમે ય્ અને વ્ આ સૂત્રથી થયાં.૩ની નાં રૂપો વસૂવત્ પરન્તુ રૂ નો ય્ થાય. ग्रामं नयति इति क्विप् ग्रामणी = ગામમાં લઈ જનાર - મુખી. खलं पुनाति इति क्विप् खलपू સ્થાન સાફ કરનાર - વાસીંદુ
વાળનાર.
પ્રામ નો માત્ર વિવર્ પ્રત્યયાન્ત નૌ નામની સાથે અને હસ્ નો માત્ર વિદ્ પ્રત્યાન્ત પૂ.નામની સાથે સમાસ થયો છે.
૩સ્યુતં તા ૩.૧.૪૯ થી તત્પુ. સમાસ થયોછે. તેમજ પ્રામાઽપ્રાન્નિય: ૨.૩.૭૧ થી પ્રામળી નાં સ્ નો વ્ થયો છે.
આ રીતે પ્રામળી અને હતપૂ બે નામ થયાં હવે ગ્રામળી+ગૌ અને હાપૂ+ગમ્ માં રૂં અને નો આ સૂત્રથી અનુક્રમે ર્ અને વ્ થયાં. તેથી ગ્રામળ્યો – વતવઃ । હતપૂ નાં રૂપો વિ. પ્રામળીવત્ પરંતુ ૩નો વ્ થશે.
-
આ બધામાં સ્યાદિ પ્રત્યય આવતાં પૂર્વે જ ક્વિબન્તની સાથે સમાસ થયો છે.
क्विबिति किम् ? परमौ नियौ परमनियौ ।
અહીં ક્વિબત્ત એવા નૌ નામને પ્રથમ સ્યાદિ પ્રત્યય લાગ્યો. અને પછી તેની સાથે પરમ નામનો કર્મ. સમાસ થયો છે.
આ સૂત્રમાં તો માત્ર ક્વિબત્ત નામની સાથે સમાસ થયો હોય તો જ આ સૂત્ર લાગે. અહીં સ્યાદિ પ્રત્યય લાગ્યા પછી સમાસ થયોછે. તેથી આ સૂત્ર ન લાગતાં ધાતોવિર્ગો... ૨.૧.૫૦ સૂત્ર લાગી ફ્ નો પ્ આદેશ થયો છે.
=
