Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૪૮
સૂત્રસમાસ સત્ વત્ ૨ હતોસહિ: કૃતિ અત્ તત્ (સમા. ) પરમ્
अपदं तस्मिन् । વિવેચન : ખપદ તિ વિમ્ ? – vપ્રમ્ Gી મમ્ રૂતિ !
અહીં મા નો મ પદની આદિમાં છે. અમદમાં નથી. કારણ કે બે પદોનો સમાસ થયો છે. અને ન્યાયછે કે “પ્રત્યયજ્ઞોપેડ પ્રત્યય નક્ષને વર્ષ વિજ્ઞાતિ પ્રત્યયનો લોપ થવા છતાં પણ પ્રત્યય ને માનીને કાર્ય થાય છે. આ ન્યાયથી ‘બ્લીશમ'નાં બંને પદની વિભક્તિનો લોપ થવાં છતાં તેને પદ માનીને તેમાં બધાં કાર્ય થાય છે. માટે સા ની પૂર્વનાં તç નાં નો લોપ થાય નહીં.
હિત્યન્યસ્વરે ૨.૧.૧૧૪ અર્થ : ટુ ઈતવાળા પ્રત્યય પર છતાં(તેની પૂર્વમાં રહેલા શબ્દનાં) અન્ય
સ્વરાદિનો લોપ થાય છે. સૂત્રસમાસઃ ત્ યચ : કિમ્ તસ્મિન્ (બહુ.) અને ભવ: 7:, અન્યથારી
સ્વર તિ અ7 (કર્મ) આત્મસ્વર: કવિઃ કચ : અન્ય સ્વરઃ તસ્ય (બહુ)
ગવરોડનો વાડતુરી-: ૨.૧.૧૧૫ અર્થ : ના ને વર્જીને આ વર્ણથી પરમાં રહેલાં પતૃ નો, હું અને તે પ્રત્યય
પર છતાં “મન્ત’ આદેશ વિકલ્પ થાય છે. સૂત્રસમાસ :ન ના રૂતિ મણના તત્ શ શ ત તોડ (ઈ.) વિવેચન : નવલિતિ વિમ્ ? અતી અહીં અદ્ ધાતુ વ્યંજનાન્ત છે. પણ
નવન્ત નથી. તેથી તેની પરમાં શતૃ પ્રત્યય રહેલો હોવા છતાં આ સૂત્ર લાગતું નથી. બરન તિ વિમ્ ? સુનતી અહીં ના થી પરમાં શા છે. આ સૂત્રમાં તેનું વર્જન કરેલ છે. માટે આ સૂત્ર ન લાગ્યું.
શ્ય વિ: ૨.૧.૧૧૬ અર્થ : હું અને કી પ્રત્યય પર છતાં શ્ય અને શત્ થી પર રહેલાં અg નો
મન્ આદેશ થાય છે. સૂત્રસમાસ થશ્વ શ વ તો તમારા થવુ, તી (સમા.ધ.)
