Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 299

૨૯૦
ઉપરના બધા શબ્દોના રૂપો, સાધુનિકા અને સામાસિક શબ્દો પું. સ્ત્રી. અને નપું.માં ત્રણે લિંગે અન્યવત્ થશે.
ત્વત, વિવત્ - પું. અને સ્ત્રી. માં રૂપો, સાનિકા અને સામાસિક શબ્દો - મવત્ થશે.
ત્વત્ વત્ = નપું.માં રૂપો સાધનિકા અને સામાસિક શબ્દો ખાત્વત્ થશે. ત્વ, નેમ, સમ, સિમ આ ચાર શબ્દોના પુંલિગ, સ્ત્રીલિંગ અને નવું.ના રૂપો, સાધનિકા અને સામાસિક શબ્દો ત્રણે લિંગે સર્વવત્ થશે. (પરંતુ પ્ર.બ.વ.માં તેમે - તેમાં: થશે.)
(૧) વજ્ર – પું. નપું. ના રૂપો અને સાનિકા પું. નપું. સર્વવત્ થશે. વિઘ્ન – સ્ત્રી.ના રૂપો અને સાધુનિકા સ્ત્રી. વિદ્યાવત્ થશે. (૨) તેમજ - પું. નપું.ના રૂપો અને સાધુનિકા ધું. નપું. સર્વવત્ થશે. ભૂમિ સ્ત્રી.ના રૂપો અને સાનિકા સ્ત્રી. વિદ્મવત્ થશે. (૩) સમજ - પું. નપું. ના રૂપો અને સાધર્નિકા પું. નપું. સર્વવત્ થશે. સમિા સ્ત્રી.ના રૂપો અને સાધનિકા સ્ત્રી. વિદ્યાવત્ થશે.
(૪) સિમ – પું. નપું.ના રૂપો અને સાનિકા પું. નપું. સર્વવત્ થશે, સિમિા – સ્ત્રી.ના રૂપો અને સાધનિકા સ્ત્રી. સર્વિવત્ થશે.
*
સિમ = મર્યાદા, સમ = સરખું. આ અર્થમાં વપરાયા હોય ત્યારે સર્વાદિ રૂપે રહેતા નથી. તેથી તેના રૂપો ટેવવત્ થાય છે.
પૂર્વ, પર, અવર, શિળ, ઉત્તર, અપર, ગંધર, સ્વ અને અન્તર આ નવ સર્વનામનાં પુલિંગ, સ્ત્રીલિંગ અને નપું.ના રૂપો સાધનિકા અને સામાસિક શબ્દો ત્રણે લિંગે સર્વવત્ થશે. પરંતુ ‘નવમ્ય: પૂર્વેક્ષ્ય... ૧-૪-૧૬ થી પ્ર.બ.વ., પં. એ.વ. અને સ.એ.વ.માં જે રૂ સ્માત્ અને સ્મિન્ થાય છે. તે વિકલ્પે થશે. તેથી જ્યારે આદેશ થશે ત્યારે સર્વવત્ થશે અને આદેશ નહિ થાય ત્યારે વવત્ થશે.
મ સહિતનાં પૂર્વ, પૂર્વિદ્યા – પર, दक्षिणका उत्तरक, उत्तरिका
ક્ષિા,
-
–
પરા, અવર,
अवरिका
અપર, ગરિા - અવાજ,
अधरिका स्वक, स्विका અત્તર, અન્તરિનાના પુલિંગ, સ્ત્રીલિંગ અને નપું.ના રૂપો, અને સાધુનિકા ત્રણે લિંગે સર્વવત્ અને સવિતાવત્ થશે.