________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ પુદ્ગલ સિવાય) તો હર હંમેશ પોતાના સ્વરૂપમાં શુદ્ધ જ રહે છે, પરંતુ જીવદ્રવ્ય રાગદ્વેષ તથા અજ્ઞાનના કારણે પુદ્ગલ વર્ગણા (કાશ્મણ વર્ગણા) આકર્ષી શુદ્ધાત્મા પર આવૃત થઈ જાય છે. જે આત્માનું વિકૃત/અશુદ્ધ સ્વરૂપ છે. જો કે પુદ્ગલ અને આત્મા એકમાવગાહી હોવા છતાં એકબીજામય કદી બની જતા નથી અને પોતાની સ્વરૂપને ગુમાવી એકમય બની જતા નથી, પરંતુ તે પુદ્ગલો આત્માના જ્ઞાતાદ્રષ્ટાદિ મૂળભુત ગુણોને આવૃત કરે છે. ત્યારે આત્મા પરસમય બની જાય છે.
અનાદિથી આત્માનું સ્વરૂપ આવું જ છે. હવે જો માન્યતાનો દોષ કાઢી હું સ્વયં ભગવાન જ છું. સિદ્ધ સ્વરૂપ છું તેવો નિર્ણય કરી જો જીવ આરાધના કરે તો તેની ગેરમાન્યતા, મિથ્યાદ્રષ્ટી દૂર થઈ સમ્યદ્રષ્ટિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. આ આંતરીક પરિણામ થવું તે જ સાધના જીવને મોક્ષગતિ પ્રાપ્ત કરાવે છે. આ ગ્રંથમાં ૪૧૫ ગાથાઓ પ્રાકૃતમાં છે. જેની પર ૧૦૦૦ વર્ષ બાદ પૂ. અમૃતચંદ્રાચાર્ય આત્મખ્યાતિ નામે જે ટીકા લખી છે તે તેટલી જ અદ્ભુત છે. તેમના બાદ ૩૦૦ વર્ષે ૫. જયચંદજી છાબડાએ તાત્પર્યવૃત્તિ નામક વૈરાગ્યપૂર્ણ ટીકા લખી છે જે તેનો હિંદીમાં અનુવાદ છે. તેનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ ૫. હિમતભાઈ જેઠાલાલ શાહ કરી પ.પૂ. કાનજી સ્વામીની પ્રેરણાથી પરમકૃત પ્રભાવક મંડળ દ્વારા છપાવી આપણી હસ્તગત કરાવી છે.
નિયમસાર :- "નિયમ' એટલે અવશ્ય કરવા યોગ્ય “સાર' એટલે રત્નત્રયની પ્રાપ્તિ. નિયમસાર એટલે અવશ્ય કરવાયોગ્ય શુદ્ધ રત્નત્રયીની પ્રાપ્તિની વિધિ. જીવના ચાર ભાવો ઔદાયિક, ઉપશમ અને ક્ષયોપશમ ભાવો તો અવશ્ય ત્યજવાના જ છે, પરંતુ અહીં તો ક્ષાયિક ભાવનું અવલંબન પણ ત્યજવાની વાત છે. માત્ર પરમ પરિણામિક પરમશુદ્ધાત્મ દ્રવ્યનું જ એકમાત્ર આવલંબન લેવાનું છે. આ પરમશુદ્ધાત્માનુ આવલંબન જ મહાવ્રત છે, તે જ પ્રતિક્રમણ છે, તે જ આલોચના છે અને તે જ એકમાત્ર સાધના છે જે જીવને સંસારથી મુક્તિ પમાડી શકે છે. નિયમસાર ગ્રંથની ૧૮૭ ગાથા, પણ પ્રાકૃતમાં છે.
પ્રવચનસાર :- આ પરમ પવિત્ર શાસ્ત્રોમાં મુખ્યત્વે ત્રણ છંધો છે.
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
