________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ પ્રસંગોત્પાદ પડેલા. આમ તેમનાં પાંચ નામોનો ઉલ્લેખ વિજયનગરના શિલાલેખ પરના નીચેના શ્લોકથી મળે છે.
आचार्य कुन्दकुन्दाम्यो वक्रग्रीवो महामुनिः। एकाचार्यो गद्धपृच्छा इति तन्नाम पज्वधा।।
પરંતુ આ પાંચેય નામોમાં સર્વાધિક પ્રચલિત નામ તો કુંદકુંદાચાર્ય જ છે. તેઓ સંદેહે મહાવિદેહક્ષેમમાં ભગવાન સિમંધર સ્વામીના દર્શનાર્થે ગયા હતા અને ત્યાં આઠ દિવસ ભગવાનના સાનિધ્યમાં રહી, તેમની દેશનાનું પ્રત્યક્ષ શ્રવણ કર્યું હતું. તેવી વાતનો ઉલ્લેખ દેવસેનાચાર્યના દર્શનાચારમાં આવે છે. પંચાસ્તિકાયની તાત્પર્યવૃત્તિ નામક સંસ્કૃત ટીકામાં જયસેનાચાર્યું પણ તેનો ઉલ્લેખ કરેલ છે.
મહાવિદેહ ક્ષોત્રમાં ૫૦૦ ધનુષ્યની કાયાવાળા ગણધરો, કેવળીઓ અને અન્ય આચાર્યોની સરખામણીમાં ભરતક્ષેત્રમાંથી પધારેલ કુંદકુંદાચાર્ય માત્ર એલચીના દાણા જેવા દેખાતા હોવાથી તેનું નામ “એલાચાર્ય” કે ઇલાચાર્ય” પડ્યું.
ભરતક્ષેત્રથી મહાવિદેહક્ષેત્રના આકાશગામી વિહાર દરમ્યાન તેમના મોરપિચ્છમાંથી એક પિછ નીચે પડી ગયું, તેથી તેમનું ચોથુ નામ “ગધ્ધપિચ્છાચાર્ય” પડ્યું.
તેમની ડોક સહેજ વાંકી રહેતી હોવાથી લોકો તેમને “વક્રગ્રીવાચાર્ય” એવા પાંચમા નામથી પણ તેમને ઓળખતા. આટ દિવસ પ્રભુના સાનિધ્યમાં રહીને જે દેશનાનું શ્રવણ તેમને પ્રત્યક્ષ પ્રાપ્ત થયું તેના ફળ સ્વરૂપે ભરતક્ષેત્રમાં પધાર્યા બાદ તેમણે સમયસાર, નિયમસાર, પ્રવચનસાર, પંચાસ્તિકાય સંગ્રહ, તથા અષ્ટપાહુડ આદિ સર્વોત્તમ ગ્રંથોની રચના કરી.
સમયસાર :- આ અદ્ભુત ગ્રંથ તો સિદ્ધ બનવાની ગીતા છે તેમ પૂ. કાનજીસ્વામી કહે છે તેમાં નિશ્ચયનયે શુદ્ધાત્માની પ્રાપ્તિ કરવાની વિધિ બતાવી છે. તેમાં શુદ્ધ નયે છએ દ્રવ્યોનું સ્વરૂપ બતાવ્યું છે જેને “સમય” કહેવામાં અને પરમશુદ્ધ નિશ્ચયનયે આપણી અંદર બિરાજમાન ભગવાન શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ છે તે “સમયસાર” છે. ચાર દ્રવ્યો (જીવ અને
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
