________________
૧૪૧
જોવાથી થાય છે. આ તે એક જ વખત જન્મમરણનાં દુઃખની વાત કહી . પરંતુ એવા અનંત જન્મમરણના ફેરામાં છે. ફર્યા જ કરે છે. જ્યાં સુધી જન્મમરણનાં બીજ ભૂત, રાગ, દ્વેષ, મેહ, અજ્ઞાન પ્રમુખ દોષને દૂર કરવા જીવ પ્રયત્ન કરે નહીં, ત્યાંસુધી એવા અનંત દુઃખમાંથી તેને છુટકે થઈ શકે જ નહીં; અને રાગ દ્વેષાદિક દેને નિર્મળ કર્યા કે તરતજ જન્મમરણનાં અનંત દુઃખને અંતજ આવ્યું જાણ.
૬ આત્મબોધ જ્ઞાન હિતકાર–જેથી આત્માનું સ્વરૂપ ઓળખાય, આત્માને હિતકારી ગુણ અને અહિતકારી દેષનું ભાન થાય, જેથી હિતકારી વસ્તુને જ આદર અને
અહિતકારી વસ્તુને ત્યાગ કરવા લય જાગે તેવું તત્ત્વજ્ઞાન આત્માને અત્યંત હિતકારી છે. સંત સુસાધુ જનની યથાવિધિ ઉપાસના કરીને એ પ્રાપ્ત કરવા ગ્ય છે, એથી વિજ્ઞાન-વિવેક જાગે છે. કહ્યું છે કે “સે કહિયે સે પુછિએ, તામે ધરિએ રંગ; ચાતે મિટે અબોધતા બોધરૂપ, વહે રંગ.” જેથી રાગદ્વેષ અને મહાદિકને તાપ ઉપશમે અને ઉત્તમ સંયમનું સેવન કરી સહજ શીતળતા અનુભવાય એવું આત્મજ્ઞાનજ અત્યંત હિતકર છે.
૭ પ્રબળ અજ્ઞાન બ્રમણ સંસાર–જેમ કર (મુંડ) વિષ્ટામાંજ રતિ માને, તેને તેજ પ્રિય લાગે પણ બીજી ઉત્તમ ચીજ પ્રિય લાગે નહિ તેમ ભવાભિનંદી જીવને ક્ષુદ્રતા, તૃષ્ણા, દીનતા, મત્સર, ભય, શઠતા, અજ્ઞતા અને સ્વછંદવૃત્તિ વિગેરે દેને લીધે દીર્ઘ કાળ સંસારપર્યટન કરવું પડે તે પ્રિય લાગે, પણ જે સદગુણોથી જન્મ મરણના ભયથી મુક્ત થવાય તે પ્રિય નજ લાગે તે પ્રબળ અજ્ઞાનતાનું જ ભેર જાણવું.
