________________
૧૪૮
૨૨ પરપરિણતિ મમતાદિક હેય-પિતાના આત્માને સારી રીતે ઓળખી શકાય અને તેમાં જે અનંતશક્તિ-સામર્થ્ય રહેલું છે તેની જેથી દઢ પ્રતીતિ થાય એવા સર્વજ્ઞ વચન કે વીતરાગ ભગવાનની પરમ તત્વબોધક પ્રતિમાનું અંતર લક્ષ્યથી આલંબન લેવું અને તેમાંજ એટલે સ્વસ્વરૂપમાંજ રમણ કરવું એવી પરિણતિ આત્માને અત્યંત હિતકારી છે. પરંતુ તેવી આત્મપરિસુતિ તે પરપુગલિક વસ્તુમાં અનાદિ અનંતકાળથી લાગી રહેલી પ્રીતિ–મમતાને પરિહરવાથી જ જાગે છે, તેથી આત્માર્થી જનોએ તેવી પુદ્ગલિક પ્રીતિ તજવી અને આત્માના અંતરંગ જ્ઞાનાદિક ગુણમાં પ્રીતિ જેડવા પ્રયત્ન કરે એગ્ય છે. જ્યાં સુધી જીવ નકામી પરવસ્તુઓમાં મમતાબુદ્ધિ ધારે છે ત્યાં સુધી ગમે તેટલું કાયાકષ્ટ કરે તે પણ તે તેના આત્માને હિતકારક થતું નથી, અને મમતાબુદ્ધિ તજી કે તરત તેની સકળ કરણી તેના આત્માને એકાંત હિતકારક થાય છે, માટે મુમુક્ષુ જનેએ પરવસ્તુઓમાંથી મમતાબુદ્ધિ ઉખેડી નાંખી આત્માના સ્વાભાવિક સદગુણમાંજ મમતાબુદ્ધિ ધારવી ઉચિત છે અને એજ કર્તવ્ય છે. - ૨૩ સ્વપરભાવ જ્ઞાન કરશેય–સ્વ એટલે આત્મદ્રવ્ય અને પર એટલે આત્મા શિવાયના બીજા દ્રવ્ય તેનું જેમ યથાર્થ જાણપણું થાય તેમ બની શકે ત્યાંસુધી ગુરૂગમ્ય અભ્યાસ કરે ઉચિત છે. આત્મા, ધર્મસ્તિકાય, અધર્મસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, પુળ અને કાળ એ ષ દ્રવ્ય તેમના ગુણપર્યાયયુક્ત હોય છે. તેને વિશેષ અધિકાર નવતત્ત્વાદિક ગ્રંથેથી જાણ. આત્મા ચૈતન્યયુક્ત ચેતન દ્રવ્ય છે, ત્યારે બાકીના બધાં ચૈતન્ય રહિત જડ દ્રવ્ય છે. તેમને તેમના ગુણપર્યાય યુક્ત સારી રીતે
