________________
૧૬૧
ભય, મન થી કુત્યાય, હિ
વિવેક ઘટમાં
૧
માટે જેમ બને તેમ સમજુ શાણું માણસેએ ઉત્તમ સાધન વડે વિષય પાસથી છુટી નિવિકારીપણું પ્રાપ્ત કરવા પ્રબળ પુરૂષાર્થ ફેરવવા પુરતા પ્રયત્ન કરે જઈએ.
૪૦. અવિવેકી નર પશુ સમાન–જેનામાં વિવેક જા નથી તેમજ જે વિવેકરત્ન પેદા કરવા પૂરતા પ્રયત્ન કરતા નથી તે મનુષ્ય છતાં પશુ જેવો જ ગણાય છે. કેમકે આહાર, ભય, મિથુન અને પરિગ્રહ રૂપ સંજ્ઞા ચતુષ્ટય તે ઉભયને સમાનજ છે. જેથી કૃત્યાકૃત્ય, હિતાહિત, ભક્ષ્યાભઢ્ય, પેથાપેય કે ગુણદોષ યથાર્થ સમજી શકાય એ વિવેક ઘટમાં પ્રગટ થાય તેજ મનુષ્યજન્મની સફળતા છે. પશુમાં પ્રાયઃ એવું વિજ્ઞાન હઈ શકતું નથી, ત્યારે મનુષ્ય ધારે તે બુદ્ધિબળથી તત્ત્વતત્વને વિચાર કરી, નિશ્ચય કરી અતત્વને તજી તત્વને ગ્રહણ કરી શકે છે. જે બુદ્ધિબળ પામ્યા છતાં તેને ઉપર કહ્યા મુજબ ઉપગ નહિ કરતાં નાના પ્રકારની વિષયવાસનાને પોષવા માટે જ તેને અવળે ઉપયોગ કરવામાં આવે, તેમજ દુર્લભ માનવદેહ, લક્ષ્મી અને વાણુને પણ તેજ માઠે ઉપયોગ કરવામાં આવે તે તે પામેલી શુભ સામગ્રીને હારી જાય છે, અને તેવી શુભ સામગ્રી અન્ય જન્મમાં પણ એ ઉદ્યમ નહિ કરવાથી ફરી મેળવવી મુશ્કેલ જ છે. માટે ઉત્તમ સ્ત્રી પુરૂષોએ મેહ, અજ્ઞાન, અવિવેકને તજી જેમ બને તેમ શીધ્ર સત્સંગ મેળવી નિર્મળ જ્ઞાન અને વિવેક પ્રાપ્ત કરવા અચુક પ્રયત્ન સેવ, જેથી આ માનવભવ સફળ થઈ શકે !
૪૧. માનવ જસ ઘટ આતમજ્ઞાન–જેના હૃદયમાં વિવેક જાગૃત છે તે જ ખરા માનવ છે. કેમકે તેમને જ જન્મ
