________________
૧૯૮
છે. એમ સમજી આત્માથી જનોએ ઉક્ત દિશામાં વિશેષે ઉદ્યમ કરે ઉચિત છે.
૯૧ અનુભવ ચિંતામણિ વિચાર–અનુભવજ્ઞાન ચિંતામણિ રત્ન જેવું અમૂલ્ય છે, તેથી ચિંતિત સુખ સાધી શકાય છે. તેનું ગ્રંથકારે એવું લક્ષણ બતાવ્યું છે કે “વસ્તુ વિચારત ધ્યાવત, મન પાવે વિશરામ, રસ સ્વાદન સુખ ઉપજે, અનુભવ યાકે નામ” અર્થાત્ “અમુક ધ્યેય વસ્તુને વિચારતાં કે ધ્યાવતાં મન શીતળતાને પામે અને તે વસ્તુના રસનું આસ્વાદન કરવા રૂપ સહજ સ્વાભાવિક સુખ જેથી વેદવામાં આવે તેનું નામ અનુભવ.” “શાસ્ત્ર તે વસ્તુની દિશા માત્ર બતાવે છે, ત્યારે તેને પાર તે અનુભવજ પમાડે છે. “અનુભવજ્ઞાન કેવળજ્ઞાન રૂપી સૂર્યને અરૂણેદય છે. ” “કેની કેની કલ્પના રૂપી કડછી શાસ્ત્રરૂપી ક્ષીરમાં ફરતી નથી, પરંતુ અનુભવ રૂપી જીભ વડે તે શાસ્ત્રક્ષીરનું આસ્વાદન કરનાર કેઈક વિરલા જ હોય છે.” આ બધાં સૂક્ત વચને અનુભવજ્ઞાનને અપૂર્વ મહિમા પ્રદર્શિત કરે છે, એમ સમજી જેથી પિતાના શુદ્ધ આત્મતત્વને સંપૂર્ણ સાક્ષાત્કાર થાય તેવા અનુભવજ્ઞાન માટે જ યત્ન કરે ઉચિત છે.
ત્ર કામગવી વર વિદ્યા જાણ–અન્ન સદવિદ્યાને કામધેનુ જેવી સુખદાયી કહી છે. જેમ કામધેનુ સહુ જાતની મનકામના પૂરે છે તેમ સવિદ્યા પણ પૂરે છે. “તત્વધીવિદ્યા” એ. વચનાનુસારે વસ્તુને વસ્તુસ્વરૂપે જેથી જાણી શકાય, એટલે વસ્તુ નું યથાર્થ સ્વરૂપ ઓળખાવનારી વિદ્યા સદવિદ્યા કહેવાય છે, અને તેથી વિપરીત વિદ્યા અવિદ્યા કહેવાય છે. તે અવિદ્યાનું સ્પષ્ટ લક્ષણ આવું કહ્યું છે કે “ અનિત્ય, અશુચિ અને પરવસ્તુ
