________________
૨૦૯
૧૫. રેગ મૂળરસ દુજા નાહી–ારભૂરાશ્ચ થાય.” જૂદી જૂદી જાતના રોગ પેદા થવાનું ખાસ કારણ વિષયવૃદ્ધિવિષયાસક્તિ-વિષયલેલુપતા છે. દરેક ઇદ્રિના વિષમાં અત્યાસકિત અવશ્ય દુ:ખદાયી થાય છે. આ ભવમાં પ્રગટ વ્યાધિ પ્રમુખ આપદા ઉભી થાય છે, અને પરભવમાં નરકાદિક યાતના સહવી પડે છે, તેથી જ્ઞાની પુરૂષે વિષયસુખને વિષવત્ લેખી તે વિષયસુખથી વિમુખ રહે છે, અને જે વિષયાસક્તિથી દૂર રહે છે તે જ ખરા જ્ઞાની છે, તેમજ જ્ઞાની પુરૂષના પવિત્ર માર્ગે ચાલવું એ આપણું પણ પરમ કર્તવ્ય છે એમ વિચારી જેમ બને તેમ વિષયાસક્તિ ટાળવા પ્રયત્ન સેવ!
૧૦. દુઃખકા મૂળ સનેહ પિયારે, ધન્ય થી ત્યારે– કૂન સુવારિ” દુઃખનું મૂળ સ્નેહ છે. સ્નેહ કરતાં સહેલું લાગે છે, પણ તેને નિર્વાહ કરવામાં કષ્ટને અનુભવ થાય છે. સ્નેહ કરવામાં પણ ઘણી વખત જીવ ઠગાઈ જાય છે. અસ્થાને સ્નેહ કરવાથી ઉલટી ઉપાધિ ખડી થાય છે. જે કઈ સઠેકાણે સ્નેહ થયે હેય તે તેને વિયેગ ન થાય તેની ચિંતા રહે છે, અને દેવવશાત્ વિગ થયે તે અત્યંત લેશ પેદા થાય છે તેથી સાંસારિક સનેહ માત્ર સોપાધિક ગણાય છે. જેને નિરૂપાધિક સુખની ચાહના હેય તેને એ નેહકરે કે વધારે ઉચિત નથી; તેમને માટે તે શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાયજીના વચન અતિ ઉપયોગી થઈ પડશે. શ્રીમાન કહે છે કે “ રાગ ન કરજે કે નર કેઈશુર, નવિ રહેવાય તે કરજે યુનિ. સુરે; મણિ જેમ કણ વિષને તેમ તેહેરે, રાગનું ભેષજ સુજસ સનેહેરે. તેને પરમાર્થ એ છે કે “કૃત્રિમ
