Sanskrit English Dictionary Part 01

Author(s): P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan

Page 23

अकाल
mammmmwww...
-येम् An improper, unworthy or badant, a criminal or sinful अकिल्विष .. [न. ब.] sinless; न मां दोषेण सुग्रीव हन्तुमर्हस्यaction: मा नाम वेहव्यादकाय कुयात् Mk.B. (आत्मघातादिरूपम् ). किल्बिषम् | Ram. -Comp.-कारिन् ।। 1m evil-doer, one who commits: अकीर्तिः। [अप्रशस्ता कीर्तिः न. त.] Infamy, ill-repute, misdecil: महापातकिनथैव शेषाश्चाकार्यकारिणः M. 11.23) one
disgrace; अकीर्ति चापि भूतानि कथयिष्यन्ति तेऽव्ययाम्। संभावितम्य that negles:ts one's duty; दानेनाकार्यकारिणः (शुध्यन्ति)5.107. चाकीर्तिमरणादतिरिच्यते ॥ Bg.2.31.
अकाल.नास्ति उचितः कालो यस्य] 1 Untimely, pre- अकुण्ठ . [न. त.]1 Not blunted, mobstructed; mature, inopportune, unseasonable, out of season; 79119
आशस्त्रग्रहणादकुण्ठपरशो: Ve.2.2. -2 Vigorous, able to work. मृत्युथरति U.2; न ह्यकालभवो मृत्युरिक्ष्वाकुपदमस्पृशत् || R. 5.41; -3 Fixed: "धिष्ण्यम् Heaven. अकालमृत्युहरणं सर्वव्याधिविनाशनम् । सूर्यपादोदकं तीर्थ जठरे धारया
अकुण्ठित । Not blunted: शास्त्रेष्वकुण्ठिता बुद्धिः R. 1. 19 म्यहम् ॥ (सूर्यनमस्कारसंकल्पः); °वातावली Ratn. 3. -2 [न कालः]
penetrating all sciences; बिभ्रतोऽस्त्रमचलेप्यकुण्ठितं 11.74 Not black, white.-लः [न. त.] Wrong, imuspicious or
taking effect on, prevailing against even mountains. unseasonable time, not the proper time for anything):
अकुतःe. [न कुतः न. त. ] Not from anywhere (in unholy time in a year calculated and shown in Indian
comp. only). -Comp.-चल: N. of Siva (not movable almamact. "ल: स्वबलप्रधानविरोधस्य Ve: "ल: कुलजनस्य faard Mu. 7: 39717 aluat war R. 12. 81 (at an improper
from any cause). -भय [नास्ति कुतोऽपि भयं यस्य] secure, time); अत्यारूढो हि नारीणामकालज्ञो मनोभवः 12.33 takes no
not threatened from any quarter, free from danger or
foar, safe; मादृशानामपि यः संचारो जातः U.2; यानि त्रीण्यकुताaccount of proper or improper time; 34713 atferat facerea
भयानि च पदान्या सन्खरायोधने ... for अपराङ्मुखाणि 5.3.(अकुतपुण्यं पुराकृतम्: नाकाले म्रियत कश्चित् प्राप्ते काले न जीवतिः नाकाले faca
श्चिद्भय also in the same sense.) : H. 1. 17 does not die : premature death; काले प्राप्तस्त्वकाले वा नास्यानइनन् गहे वसेत् Ms.3.105 in time
अकुभ्यञ्च (Ved.) Fruitless, worthless (etym. doubtor late. -Comp. -कुसुमम्-पुष्पम् aflower blossoming out
ful); माकुध्यगिन्द्र शूर वस्वीरस्मे Rv. 10.22.12. of season; "कुसुमानीव भय सजनयन्ति हि 11.3.23, (bad omen अकुप्यम् [न कुप्यम् न. त.] 1 Not a base metal, gold or boding some evil.)-कूष्माण्ड: pumpkin produced ont silver: अकुप्यं वसु Ki.135gold or silver.-2 Any base metal. of setuson; (fig.) of uscless birth.-ज, उत्पन्न,-जात..pro- ___ अकुल a. [अप्रशस्तं कुलं यस्य ] Low, mean, of a low duced out of season: premature; umseasonable. -जलद: family.-ल:-लम् N. of Siva: अकुलं शिव इत्युक्तः कुलं शक्तिः 1 an untimely cloud. 2 N. of the great-grandfather of प्रकीर्तिता -ला N. of Parvati. the poet Rajasokharn.-जलदोदयः,-मेघोदय:1an unsela- __अकुलीन a.[न. त.] 1 Low-born, of no high descent. sonable rise or gathering of clouds: बालातपमिवाब्जानामकाल
-2 Vot belonging to the earth, not. earthly: दिव्ययोषितमिवा4: R. 4. 61. - 2 mist or foy. - a. taking 110 :ccount
कुलीनां K. 11 (npun on the word: न की पृथ्व्यां लीना स्थिता). of proper or improper time: अत्यारूटो हि नारीणामकालज्ञो मनोभवः
अकुशल . [ न. त.] 1 Imauspicious, cril: umlucky, R. 12.33. -वेला mseasons ble or improper time. -सह .
unfortunate. -2 Not clever or skilful. -3 Unpleasant, 1 not enduring delay or loss of time, impatient, not
umwelcome; न द्वेष्टपकुशल कर्म Bg.10.10.-लम् Evil; स स्निग्धो biding one's time.---2 not able to hold out (for a long
कुशलान्निवारयति यः II. 2.141guards from evils. time), unable to stand a protrated siege (ERH : दुग); H. 3.137.
अकुह a. [न. त.] One who does not cheat, an honest
man; अकुहः श्रद्दधानः सन् Ram.2. 100:27. अकालिकम् id. 1 All of sudden; अकालिक कुरवो नाभविष्यन् Mb...:32.30.-2 Soon; यत्ते कार्य सुपुत्रस्य क्रियता
अकृज. Silent; तमकूजमभिज्ञाय जनौघं सर्वशस्तदा Mb. 1. तदकालिकम् Ib.5.57.25.
126.20. 3FITEIT: Name of a teacher: Bhav. P.
TESTIT a. 1 Resulting in good, having a good issue.
-2 Unlimited, unbounded: अकूपारस्य दावने Rv.5.39.2-र: अकिंचन । [नास्ति किंचन यस्य] Without anything, | नकं पृथ्वी पिपतिः पु-अण बा. दीर्घः; न क्वापि पारं पूरणं वा गन्तquito poor, utterly destitute, indigent, penniless: 316TH:
व्यदेशो यस्य वा, पृषो. दीर्घः] 1 The sea, the receptacle of सन् प्रभवः स संपदां Ku.b.77:न द्वन्द्वदुःखामिह किंचिदकिंचनोपिsi.
waters: अकूपारः सलिलो मातरिश्वा Rv. 10.109.1 (समुद्रोऽप्यकूपार 4.6+ disinterested. -नम् That which is worth nothing.
उच्यते अकूपारो भवति महापारः Nir.); न कूपारवत्कृपा वर्धन्ते अकिंचनता Renunciation of everything, voluntary विधुकान्तिभिः H; अकूपारमिवापारं पारयिष्यामहे कथम् | Sivapoverty (संन्यासाशयमविशेषः); व्रतं दानं परिव्रज्या तपस्या नियम
| bharata 31. 44.-2 The sun (आदित्योऽयकूपार उच्यते अकूपारो स्थितिः । अहिंसासूयतास्तयब्रह्माकिंचनता यमाः॥ त्वम् Poverty; भवति दुरपार:Nir.).-3 A tortoise in general (न कूपमृच्छात). अकिंचनत्वं मखजं व्यनक्ति R.. 16.
4- King of tortoises sustaining the world. -5 A stone अकिंचनिमन्m.[पृथ्वादिगण ] Poverty', utter destitution. or rock.
preferat a. Not knowing anything, quite ignorant; अकूवार = अकूपार above. यदाऽकिंचिज्ज्ञोऽहं द्विप इव मदान्धः समभवम् Bh. 2.7.
अकूर्च . [नास्ति कूर्च यस्य] 1 Not deceitful. -2 Ball; अकिंचित्कर a. Not productive of anything, useless,
beardless. -र्च: Buddha; a deified saint. immaterial; रोऽन्यत्र पञ्चशरोऽपि स एव K.212 powerless to do अकृच्छ्र a. [न. ब.] Free from difficulty. -च्छ्र म् Abanything: परतन्त्रमिदमकिञ्चित्करं च Ve. 3.
sence of difficulty; ease, facility.