Book Title: Samboha Panchasiya
Author(s): Gautam Kavi
Publisher: Bharatkumar Indarchand Papdiwal

View full book text
Previous | Next

Page 39
________________ संसार की अनित्यता णिच्चं खिज्जइ आऊ णिच्वं दूकेइ आसणं तिमिरं । णिच्चं जोव्वण विगलइ किं ण मुणहि एरिसं लोइ ।। १७ ॥ अन्वयार्थ :(णिच्चं) नित्य (आऊ) आयु (खिज्जह) क्षय हो रही है । (तिमिरं)। अन्धकार (आसणं) पास में (दूकेड) आ रहा है। (जोठवण) यौवन (विगलह)। नष्ट हो रहा है । (एरिसं) ऐसा (लोह) देखकर (किं) क्यों (ण) नहीं (मुणहि) विचार करता है? संस्कृत टीका : हे शिष्य! अब भवेऽस्य जीवस्य निरन्तरमायुः गलति । पुनः निरन्तरमासन्नं निकटं तिमिरमज्यकारः प्राप्यते । पुनः नित्यं निरन्तरं यौवनं विलयं याति । रे जीव ! अत्र संसारे ईशमनित्यत्वं कथं न विचार्यते ? टीकार्थ : हे शिष्य ! इस संसार में इस जीव की निरन्तर आयु क्षीण हो रही है, पुनः सतत अन्धकार निकटता को प्राप्त हो रहा है । यौवन हमेशा विलय को प्राप्त हो रहा है। रे जीव ! इस संसार के ऐसे अनित्यत्व का विचार तुम क्यों नहीं करते | हो? भावार्थ : पूर्वबद्ध आयुकर्म के उदय से मनुष्य वर्तमान में आयुकर्म के निषेकों को भोग रहा है। आयुकर्म के निषेक नियत हैं। प्रतिसमय वे जिषेक उदय में आकर झड रहे हैं । अर्थात् आयु का नाश प्रतिसमय हो रहा है। मृत्यु का अन्धकार सतत पास में आ रहा है। यौवन भी चीरस्थायी कहाँ है ? वह भी प्रतिसमय ढलता जा रहा है । अर्थात् यौवन कल आने वाले बुढापे का संकेत दे रहा है । अतएव भव्यजीवों को अपने मन में अनित्यता का चिन्तन करके | वैराग्य भावों को दृढ़ कर लेना चाहिये।

Loading...

Page Navigation
1 ... 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98