Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
૧૪
પ્રવચન પહેલું
લેવો એ અત્યંત મહાન ઘટના છે. આ વાત સર્વ આર્યશાસ્ત્રોને સંમત છે. સર્વદર્શનોએ એકી અવાજે આર્યદેશમાં જન્મ મળવો એને મહાપુણ્યના ઉદયરૂપ જણાવેલ છે. એનું કારણ શું? એનું એક જ કારણ છે કે, આ દેશ સજજનો અને સંતોથી છાઈ ગયો હતો. આ દેશની રજકણો એમના પદસંચારથી પવિત્ર બની ચૂકેલી હતી અને એથી જ આ દેશ “Charged field” (ચાર્જડ ફિલ્ડ) બન્યો હતો. એના વાતાવરણમાં જે ઝડપાઈ જાય એ મહાન બની જતો, પતિતો આ દેશના પવિત્ર વાતાવરણમાં ઝડપાઈ જતા અને કદાચ એક રાતમાં ત્યાગી બની જતા. અહીંનું વાતાવરણ જ એવું ભવ્ય હતું કે વાલિયા જેવો ભયંકર લુંટારો વાલ્મિકી બની ગયો. કામાંધ બિલ્વમંગળ સંત સૂરદાસ બની ગયો. ચડકોસિયા જેવો ભયાનક નાગ તીર્થંકર પરમાત્મા ગવાન મહાવીરદેવના પ્રભાવે આઠમા દેવલોકમાં પહોંચી ગયો. આવા તો અનેકાનેક પ્રસંગો આર્યાવર્તની આ ભૂમિ ઉપર બની ચૂક્યા છે ! આ ભૂમિની ઝડપમાં જે આવી જતાં એનો જીવનનો ટર્નિંગ પોઈન્ટ –જીવનસુધારણાનું પ્રારંભિક બિન્દુ–પ્રાપ્ત થઈ જતું.
રત્નાવલી નામની સ્વપત્નીમાં અતિ આસક્ત તુલસી એક દી પત્નીના મહેણાંથી કામાંધ તુલસી માંથી “ગોસ્વામી તુલસીદાસ” બની જાય છે. આવા ટર્નિંગ પૉઇન્ટ (Turning Point) આર્યાવર્તના માનવા માટે કઠિન બાબત નથી. યૌવનમાં મદમસ્ત બનીને કોલેજ–લાઈફ (College Life)માં આડાઅવળા બની ગયા હો, વાસનાના કાદવે કદાચ આત્મા ખરડાઈ ચૂક્યો હોય તો ય ચિંતા કરશો નહિ. તમારા જીવનને સુધરતા વાર નહિ લાગે. એનું કારણ માત્ર અમારો પ્રભાવ નથી. જોરદાર વ્યાખ્યાનશક્તિ પણ નથી; પરંતુ તમે જે દેશમાં જન્મ્યા છો એનું “ચાર્જ ફિલ્ડ” મુખ્ય કારણ છે. એમાં તમે ઝડપાઈ જાઓ. તમારું જીવન ધરમૂળથી પલટાઈને જ રહેશે.
આ દેશનું આવું દિવ્ય વાતાવરણ પહેલાં તો પાપ કદી થવા દેતું જ નહિ. અને કદાચ પાપ થઈ જાય, અનિચ્છાએ પણ પાપના માર્ગે ઢસડાઈ જવાતું તો અંતે આપણને રડાવતું, પ્રાયશ્ચિત કરાવતું. આવો આ દેશના “ચાર્જડ” થએલા વાતાવરણનો પ્રભાવ હતો.
આર્યાવર્તના મૂળમાં: આત્મતત્વનું ચિન્તન
આર્યાવર્તના ચિંતનનાં મૂળમાં કેન્દ્રરૂપે આત્મા હતો. આપણે ત્યાં દરેક વાત આત્માને વિચારીને જ કરવામાં આવતી. આત્મતત્વના ચિંતક સતો આ દેશની ધરતી પર સર્વત્ર ઘૂમતા. અંગ્રેજો જ્યારે આ દેશમાં રાજ કરતા હતા ત્યારે, જ્યારે તેઓ પોતાના દેશમાં જતા ત્યારે એમની પત્ની અને બાળકો પૂછતાં કે “હિંદમાં એવું તે શું તમે જોયું કે ત્યાં જ તમે રહી પડ્યા છો?' ત્યારે પેલા ગોરા અંગ્રેજે જવાબ આપતા કહેતા કે “ના રે; હિંદમાં એવું તો કાંઈ જ વિશેષ નથી. એક તો હિંદુસ્તાનના જંગલોમાં ચોતરફ વાઘ, દીપડા અને બીજા જંગલી જનાવરો છે. અને બીજું ત્યાં
