Prabuddha Jivan 2018 07

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 6

સ્વાદ એ ફળનો છે. સુખદુઃખ, હર્ષશોક, જયપરાજય, આશાનિરાશા સુધી પહોંચીએ છીએ. એ વંશ ક્યારે, કોણે શરૂ કર્યો, એનું બીજ જેવાં વાવંટોળ આ વૃક્ષ સહન કરતું રહે છે. પણ જ્યારે મનુષ્ય ક્યાં હતું એ આપણે જાણતા નથી હોતા એટલે આપણે ભગવાને આત્મા અને પરમાત્મારૂપી જ્ઞાનનો સાક્ષાત્કાર પામે ત્યારે વૈરાગ્યની એ બીજ રોપ્યું હશે અને પછી એનો આ રૂપે વિકાસ થયો હશે એમ કૂહાડીથી કપાઈને નષ્ટ થાય છે.
આપણે માનીએ છીએ. અખિલ બ્રહ્માંડમાં સર્વત્ર વ્યાપક ચેતનારૂપ મનુષ્ય સંસારની અશ્વત્થવૃક્ષ સાથે સરખામણી કરી આ વિષ્ણ, તેના અવતારો, તેમના ફરજંદો, તેમની પેઢીઓ એમ ઋષિઓએ ઘણી સુંદર રીતે જીવ, જગત અને બ્રહ્મનો સંબંધ બતાવ્યો પ્રજાતંતુ વિકસ્યો હશે એવી આપણી ધારણા જ નથી, માન્યતા છે છે. આ વિશ્વ કે આ સંસારનું આદિકારણ અને અંતિમ કારણ બ્રહ્મ અને પ્રતીતિ પણ છે. જ છે. એ એક તત્ત્વમાંથી જગતની ઉત્પત્તિ થઈ છે અને એ જ એક જે કુળ કે વંશરૂપી (દા.ત. સૂર્યવંશ કે ચંદ્રવંશ) મૂળમાંથી તત્ત્વમાં પાછો એનો લય થવાનો છે, એ વાત આ રૂપકથી સ્પષ્ટ ઉત્તરોત્તર પ્રજાતંત લંબાતો લંબાતો આપણા સુધી અને આપણાં થઈ શકી છે. બ્રહ્મ એનું મૂળ છે. પણ આ જગત અને આ સંસાર સંતાનો સધી આવ્યો છે. માટે આપણા વંશવૃક્ષ કે કુટુંબવૃક્ષ ઉફે શામાંથી ઉત્પન્ન થયાં છે, શા કારણે ઉત્પન્ન થયાં છે, માણસો ક્યાં
સંસારવૃક્ષનું મૂળ ઉપર છે. એનાં સંતાનોરૂપે શાખાઓ છે, એમનાં કારણે જન્મે છે અને મરે છે એ બધા પ્રશ્નોના ઉત્તરો શોધવાની
સંતાનોરૂપે પ્રશાખાઓ છે, એમનાં નાના બાળકો એ વૃક્ષનાં ફળફૂલ દિશામાં આગળ વધેલા આ ઋષિઓ અંતે એક વાત ઉપર આવ્યા
છે. જેનાં મૂળ ઉપર છે અને જેની શાખાઓ તથા ફળફૂલ નીચે છે છે. તે એ કે સૃષ્ટિના સર્જન, પોષણ અને વિનાશની લીલા અકળ
એવાં અશ્વત્થ વૃક્ષનું રૂપક આપણા વંશવૃક્ષ કે કુટુંબ આંબા દ્વારા છે. એનો પાર પામી શકાય તેમ નથી.
સમજી શકાય છે. જેવું એક વ્યક્તિનું જીવનવૃક્ષ એવું અન્ય આજની દૃષ્ટિએ હજુ એક મુદ્દાનો ખુલાસો જરૂરી છે. એ મુદ્દો
વ્યક્તિઓનું જીવનવૃક્ષ, મતલબ કે વ્યક્તિના સમુદાયરૂપ સંસારનું એ છે કે સંસારને અશ્વત્થવૃક્ષનું રૂપક ભલે આપ્યું, પણ એને ઊર્ધ્વ મૂલ (ઉપર મૂળ) અને અધ:શાખ (નીચે શાખાઓ) વાળું શા માટે
જીવનવૃક્ષ. કહ્યું છે. એનો શો અર્થ છે? વિચાર કરતાં સમજાય છે કે આ
આ વૃક્ષ શાશ્વત નથી, નાશવંત છે. કેમકે જેનું નામ છે એને
નાશ છે. માટે આ સંસારવૃક્ષને અશ્વત્થવૃક્ષ કહીને ઓળખાવ્યું છે. સંસારમાં જેટલાં કુળ છે અને જેટલા વંશ છે, એનો આરંભ ક્યાંકથી તો થયો જ હશે. એને આપણે કુળદેવી કે કુળદેવ કહીએ અને આપણી
જેમ વ્યક્તિનું જીવન હર ક્ષણે બદલાતું રહે છે, તેમ સંસારનું જીવન અલ્પજીવી સ્મૃતિને આધારે એનો દસબાર પેઢી સુધીનો સિલસિલો
પણ હર ક્ષણે બદલાતું રહે છે. એમાં ભાવવિકારો અને અવસ્થા યાદ રાખીએ છીએ. એ ભૂલી ન જવાય એ માટે હજુ હમણાં સુધી રે
રૂપાન્તરો આવ્યા કરે છે. જન્મ, વૃદ્ધિ, વિકાસ, જરા, વ્યાધિ, ક્ષય, ઘણા સંસ્કારી અને સમજુ ઘરોમાં વંશવૃક્ષ અથવા કુટુંબનો આંબો ના
એ નાશ જેવી ઘટનાઓ ઘટતી રહે છે. માટે સંસારની સરખામણી કેલેન્ડરની માફક દિવાલ ઉપર લટકાવવામાં આવતો હતો. એમાં અશ્વત્થ વૃક્ષ સાથે કરીને આખી વાતને ઋષિઓએ સુગમ કરી છે. આપણા કુળ કે વંશના આદિ યુગલથી આપણે આપણા સુધી નીચે હજારો વર્ષો પછી આજે જ્યારે આપણે એ વિદ્યાને સમજીએ છીએ આવતા હતા. મતલબ કે આપણા અસ્તિત્વનું મૂળ એ વંશવક્ષ કે ત્યારે આપણને પાકો ખ્યાલ આવે છે કે આપણા એ પૂર્વજો જ્ઞાન, કળના આંબામાં ઉપર હોય છે. પછી અને થયેલાં સંતાનોનો નિર્દેશ બુદ્ધિ અને સમજમાં, તર્ક વિજ્ઞાન અને શાસ્ત્રમાં કેટલા શ્રીમંત એમાંથી કુટતી ડાળીઓ કે શાખાઓ રૂપે હોય છે. પછી પ્રત્યેક અને ધીમંત હતા. પુત્રના સંતાનોની ડાળીઓ પ્રશાખારૂપે દર્શાવી હોય છે. એમ સૌથી અશ્વત્થ વૃક્ષ વિદ્યા આપણને આપણા અસ્તિત્વ, મૂળ, ફળની નીચે અત્યારના જીવીત સંતાનો અને એમને ત્યાં જન્મેલાં નાના પતીજ પાડે છે. આ જગતમાં અવતરિત થઈને આપણાં આ સંસારમાં બાળકો ફૂલ અને ફળરૂપે નિર્દેશાયા હોય છે.
ધર્મ-કર્મ શા હોઈ શકે એનું શિક્ષણ આપે છે. આ વંશવૃક્ષ કે કુળઆંબાને નીચેથી ઉપર તરફ ક્રમશઃ આગળ જતાં વાંચવા જોવાનો હોય છે. મારું સંતાન, હું મારા પિતા, એમના
ફોન નં. ૯૭૨૭૩૩૩૦૦૦ ભાઈઓ, એમનાં સંતાનો, એ સૌના દાદા, પરદાદા, પિતામહ,
કદમ્બ બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર્સ સોસાયટી પ્રપિતામહ, એમ ઉપર ઉપર જતાં આપણે આપણા વંશના મૂળ
મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર
તા. ૧લી એપ્રિલ ૨૦૧૬ થી પરદેશ માટેના લવાજમના દર નીચે પ્રમાણે રહેશે. ૧ વર્ષના લવાજમના $ 30 ૦ ૩ વર્ષના લવાજમના $ 80 ૦ ૫ વર્ષના લવાજમના $ 100 ૧૦ વર્ષના લવાજમના $ 200/
વાર્ષિક લવાજમ આપશ્રી $ (ડોલર) માં મોકલાવો તો $ પાંચ બેંક ચાર્જિસ ઉમેરીને મોકલશો. ભારતમાં વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩૦૦૦ ત્રણ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૭૫૦૦ પાંચ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૧૨૫૦૦ દસ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૨૫૦૦ શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘનો બેન્ક Ac No. : બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા CD A/c No. 003920100020260, IFSC:BKID0000039
પ્રવ્રુજીન
જુલાઈ - ૨૦૧૮