Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 10

ગાંધી જી
કે | અ પૃષ્ઠ ૧૦૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ
* hષાંક 5
ગાંધી
લાગ્યો.
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો :
ક ૧૯૪૨ના ઑગસ્ટમાં ગાંધીજી અને અન્ય નેતાઓની ધરપકડ યુદ્ધ નિમિત્તે અખબારીસ્વાતંત્ર્ય પર તરાપ મારી હતી, તેના વિરોધમાં ક ૐ પછી દેશમાં હિંસા અને તોડફોડ ચાલી. વાઈસરોય લિનલિથગોએ કોંગ્રેસે વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહ શરૂ કર્યો. તેમાં ૨૩,૦૦૦
પ્રચાર કર્યો, “કૉંગ્રેસને લીધે હિંસા થઈ. તેને માટે ગાંધી જવાબદાર સત્યાગ્રહીઓએ ભાગ લીધો. કે છે.” જો કે ગાંધીજીને જેલમાં પૂરીને કે તેમના વિરુદ્ધ પ્રચાર કરીને આ વાતાવરણમાં ‘ભારતને જે જોઈએ છે તે બધું ” લઈને ઈંગ્લેન્ડે ? હું વાઈસરોય ગાંધીને ચૂપ રાખી શકે તેમ ન હતું. ગાંધીજીના આત્માનો ક્રિસને ભારત મોકલ્યા. લંડનથી તેમને ભારતમાં કોને કોને મળવું હું ૬ પોકાર કોઈથી, કશાથી અવરોધાય તેમ ન હતો. તેમણે સરકાર તેની યાદી આપવામાં આવી હતી, જેમાં ગાંધીજીનું નામ ન હતું. ૬ ૐ સાથે પત્રવ્યવહાર આદર્યો: ‘જો તમે મને હિંસા માટે જવાબદાર લિનલિથગોએ તે અને અન્ય અમુક નામ ઉમેરાવ્યાં. ૨૧ માર્ચ, ૨ મેં ઠેરવવા માગતા હો તો તેનો જાહેર ઇન્કાર કરવાનો મને અધિકાર ૧૯૪૨ના દિવસે ગાંધીજીને ક્રિપ્સને મળવા દિલ્હી બોલાવાયા. બે હૈં
છે. તમે મને જેલમાંથી ન છોડવા માગતા હો તો જાહેર નિવેદન કલાક વાતો ચાલી. તે જ વખતે સ્પષ્ટ પ્રતિભાવ આવ્યો, “આ જ, આપવાનો મને અધિકાર છે.’ પણ ગાંધીજીના જાહેર નિવેદનને આટલું જ આપવું હતું તો ધક્કો શા માટે ખાધો ? વળતા વિમાનમાં આ પણ છાપવા સરકાર તૈયાર ન હતી. ગાંધીજી બ્રિટન પાસેથી ઇંગ્લેન્ડ ચાલ્યા જાઓ.” કોંગ્રેસે એક મહિનો વિચારી અંતે અસંમતિ 8 સિંગાપુર, મલાયા, બ્રહ્મદેશ પડાવી લેનાર જાપાનીઓ સાથે ભળેલા બતાવી. લીગ, હિંદુ મહાસભા, શીખો બધાએ પણ પછી ઈન્કાર ? હું છે તેવો અપપ્રચાર પણ કોઈ
કર્યો. ગાંધીજીને ચોખ્ખો ઈન્કાર હું ૬ પુરાવા વિના અંગ્રેજો કરતા હતા.
હલા ટ
કરવામાં બે જ કલાક લાગ્યા ૬ આગાખાન પેલેસમાં કેદ | ૧૯૪૬માં કૉંગ્રેસ પ્રમુખ મૌલાના આઝાદે ગાંધીજીને જણાવ્યા
જ્યારે બીજા પક્ષોને મહિનો * ગાંધીજી, પત્રવ્યવહારનું કોઈ
વિના અને ગાંધીજીના અપેક્ષિત દૃષ્ટિકોણની વિરુદ્ધ જઈને, પરિણામ આવતું ન જોઈ ૨૧
વિઝિટિંગ બ્રિટીશ મિનીસ્ટર સ્ટેફોર્ડ ક્રિપ્સ પર એક પત્ર લખ્યો- ક્રિપ્સ શ્રમિક પક્ષના, નહેરુના ૮ દિવસના ઉપવાસ પર ઉતર્યા.
ખાનગી પત્ર-કે પોતે અને કોંગ્રેસ ભારતના ભાગલા કરવા સંમત મિત્ર જેવા હતા. ચર્ચિલ અને લિનલિથગો અકળાયા. “આ તો
છે. ક્રિસે જ્યારે ગાંધીજીને બોલાવ્યા, ગાંધીજી આ પત્રથી અજાણ તેમના રૂઢિચુસ્ત પણે હિંદને કશું 8 રાજકીય બ્લેકમેલ છે.’ ચર્ચિલે
1 | હતા તે જોઈ ક્રિપ્સને ખૂબ નવાઈ લાગી. તેમણે ગાંધીજીને એ પત્ર આપવાની દાનત વિના યુદ્ધકાળે હૈ હું કહ્યું, ‘ડોસો મરતો હોય તો ભલે
આપ્યો. બીજા દિવસે ગાંધીજીએ આઝાદને આ બાબત પૂછ્યું ત્યારે હિંદને બોલતું બંધ કરવા ક્રિપ્સને હું દુ મરે.”
જૂઠું બોલ્યા. ગાંધીજી પાસે એ પત્ર હતો, છતાં ગાંધીજી મૌન વાપર્યા હતા. ક્રિપ્સ વિલાયત જઈ $
રહ્યા. તેઓ ચાલ્યા ગયા પછી ગાંધીજીના સેક્રેટરીએ એ પત્રની પોતાની નિષ્ફળતાની જવાબદારી જે બીજા વિશ્વયુદ્ધનો ઉત્તરાર્ધ | નકલ કરી કે ભવિષ્યમાં કામ આવે ગાંધીજીએ તેમને ઠપકો આપ્યો. ગાંધીજી પર ઢાળી.
હતો. અંગ્રેજો મુશ્કેલીમાં હતા. નકલ ફાડી નાખવા અને મૂળ પત્ર ક્રિપ્સને પાછો આપી દેવા કહ્યું હું તેમણે જાહેર કર્યું કે ભારત | અને મૌલાનાનો વિશ્વાસ જીતી ન શક્યા તેવો આરોપ પોતાની
અને મૌલાનાનો વિશ્વાસ જીતી ન શક્યા તેવો આરોપ પોતાની ગાંધીજીની વ્યાવહારિકતા હું મિત્રરાષ્ટ્રો (બ્રિટન, અમેરિકા,
આદર્શવાદી હતી જ્યારે 3 ચીન)ના પડખે રહી લડશે. | સ્વાતંત્ર્યપ્રાપ્તિ પછી તેઓ છ મહિના પણ ન જીવ્યા. આ| સરદારનો આદર્શવાદ વ્યવહાર ૬ ગાંધીજી કોંગ્રેસના પ્રતિનિધિ | ગાળામાં મોટો ભાગ હિંસાને શમાવવામાં ગયો. બાકીના વખતમાં હતો. આ ભેદ છતાં બંને ગાઢ હું તરીકે લિનલિથગોને મળ્યા. | તેઓ ભારતને મજબૂત કરવા અને રાષ્ટ્ર તરીકે તેનું ભવિષ્ય ઘડવા મિત્રો
મિત્રો હતા. છેલ્લા કાળમાં આ શું છે “ઈંગ્લેન્ડ યુદ્ધમાં જોડાવા અંગેનો | વિશે વિચારતા. તેઓ વડાપ્રધાન નહેરુને સલાહ આપતા,
ચારતા. તેઓ વડાપ્રધાન નહેરને સલાહ આપતા.| ભેદ ઘણા પ્રમાણમાં પ્રગટ તે ઉદ્દે શ જાહેર કરે. જો તે | વિરોધીઓથી તેમનું રક્ષણ કરતા અને કહેતા કે જવાહરને રાષ્ટ્રન| થયો-જાહેરમાં પણ- અને કે ૭ માનવજાતને સરમુખત્યારની
| ઘડતર કરવા દો. કોંગ્રેસનું રૂપાંતર સેવક સંઘમાં કરવાની તેમની વિજ્ઞસંતોષીઓ સાચી-ખોટી ગુલામીમાંથી બચાવવા યુદ્ધ
ઈચ્છા હતી, જે રચનાત્મક કાર્યો પર ભાર મૂકી ગ્રામવિકાસ કરે, વાતો ઓ ઉપજાવતા થયા. ચડવાનું હોય તો પછી હિદને | સરકાર પર ચાંપતી નજર રાખે અને અન્યાય થાય તો સત્યાગ્રહ મતભેદ છતાં સરદારની ગાંધી હું 8 આઝાદ કરે.’ સરકારે સાંભળ્યું કરે. તેમની આ ઈચ્છા ફળીભૂત થઈ નહીં.
પ્રત્યેની ભક્તિ અને ગાંધીનો કે 3 નહીં. આના વિરોધમાં આઠે
લૉર્ડ ભીખુ પારેખ
સરદાર પરનો વિશ્વાસ અડીખમ ૬ $ પ્રાંતના કોંગ્રેસી પ્રધાન મંડળોએ
(‘ગાંધી’ પુસ્તકમાંથી) |
અને અકબંધ હતા. કે રાજીનામાં આપ્યાં. અંગ્રેજોએ
માઉન્ટબેટને ભાગલાની વાત ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષ જે વિપરીત સંજોગોમાં સ્થિર રહે તે જ સાચી શ્રદ્ધા.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી ન
જ
' "
4' | જીત પર મુક્યા.