Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 26

ગાંધી જીવી
-
અ પૃષ્ઠ ૨૬૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ 5 hષાંક ક
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક F Iધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધીજીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક ૬ ગાંધી ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષુક !
રશીદ હતા.
વધુ સમયથી તેમના અર્ધ-ઉપવાસ ચાલતા હતા. અવાજ ધીમો પડતો કે આગબોટ પર તેમને હિંદુ અને મુસ્લિમ પ્રતિનિધિઓ મળવા જતો હતો. ચહેરા પર વિષાદની રેખાઓ ઘેરી બની હતી. તેઓ { આવ્યા. મુસ્લિમ પ્રતિનિધિમંડળ અકળાયેલું હતું. પૂર્વગ્રહો સાથે સાફ શબ્દોમાં હિંદુઓ અને મુસમલાનોને સાચી વાત સંભળાવતા. ૪
આવેલું હતું. ગાંધીજીના ઠપકાની દહેશત સાથે આવ્યું હતું. તેમની વાણીમાંથી પ્રેમ અને ક્ષમા નીતરતાં. ૐ ગાંધીજીએ બેધડક તેમને મુસલમાનોની ભૂલો બતાવી તે છતાં આસપાસના ગામોમાં પણ મોટાભાગના ઘરો બાળી મૂક્યાં હું હું તેમણે જે તટસ્થતા અને શાંતિ જાળવી તે જોઈ મુસ્લિમો સ્તબ્ધ થઈ હતાં. ઘરની આસપાસના ઝાડ પણ ભૂંજાઈ ગયાં હતાં. જીવતા શું
ગયા. ગાંધીજીએ હિંદુ પ્રતિનિધિ મંડળને કહ્યું. “પોલીસ અને હતા તે બધાંને મુસલમાન બનાવાયાં હતાં. ગાંધીજીએ દુ:ખપૂર્વક શું દે સરકારના રક્ષણ વિના તમારે ચાલવાનું નથી તેવું જો તમે કહેતા કહ્યું, “મારું દિલ રડે છે પણ મારી આંખમાં આંસુ નથી, કારણ કે "
હો તો તમે લડાઈ શરૂ થયા પહેલાં જ હાર કબૂલી લો છો. તમારી આંસુ સારનાર પોતે બીજાનાં આંસુ લૂછી શકતો નથી. દક્ષિણ છે હું ઓછી સંખ્યા નહીં, પણ તમારામાં ઘર કરી ગયેલી અસહાયતાની આફ્રિકામાં ૨૦ વર્ષ ને હિંદમાં ૩૦ વર્ષ મેં સરકાર સામે લડત છે { લાગણી તમારી ખરી મુસીબત છે. કાયરોને દુનિયાની કોઈ તાકાત ચલાવી પણ અહીંનો અનુભવ એ તમામ અનુભવ કરતાં વધારે | કે રક્ષણ આપી શકે નહીં. હું તમારો બોલાવ્યો આવ્યો નથી અને મારું ભીષણ છે. બંગાળમાં મુસ્લિમો અને બિહારમાં હિંદુઓ દુષ્ટતાથી 8 ૐ મિશન પાર પાડ્યા વિના જવાનો નથી. ગમે તેવી નઠોરતા પણ વર્યા છે. “કોણે શરૂ કર્યું કે કોણ વધારે દુષ્ટ છે તે કહેવાનો અર્થ હું
વીરતાનો આદર કરે જ છે. પૂર્વ બંગાળમાં માત્ર એક જ હિંદુ હોય નથી. મરનારાં ને મારનારાં બંને ભયના શિકાર છે. આ ભય જ છું હું તોય તે મુસલમાનો વચ્ચે રહે અને જરૂર પડે તો શૂરવીરની જેમ તેમની માનવતા અને સત્યને હણી રહ્યો છે.” - મરવાની હિંમત રાખે તેમ હું તો ઈચ્છું છું. આખરે મુસલમાનો ગાંધીજીનું નોઆખલી જવું મુસ્લિમ લીગને પસંદ નહોતું. * શુ પણ આપણા જ ભાઈઓ છે. હથિયાર વાપરવાં જ છે તો અસહાય ગાંધીજીને આવવા દેવા માટે તેમણે બંગાળની સરકારને વખોડી. . હું લોકોના રક્ષણ માટે વાપરો !”
ગાંધીજીએ સ્થાનિક લોકોની મદદથી જ કામ કરવાનું નક્કી કર્યું હૈ { નોઆખલીમાં ગાંધીજીનો મુકામ ચૌમુહાનીમાં હતો. ચૌમુહાનીમાં અને શ્રીરામપુર નામના ગામમાં એક ઝૂંપડામાં કામની નવેસરથી ; કે રાહત કાર્યો ચાલતાં હતાં, પણ તેમાં કોઈ વ્યવસ્થા, યોજના કે શરૂઆત કરી. શ્રીરામપુરનાં ૨૦૦ હિંદુ કુટુંબોમાંથી માત્ર ત્રણ જ 3 5 મેળ ન હતાં. રોજ મોટી સંખ્યામાં નિરાશ્રિતો ઠલવાતાં, તેમની બચ્યાં હતાં. ગાંધીજીની અહિંસાની પહેલાં કદી નહોતી થઈ તેવી હું કોઈ વ્યવસ્થા થઈ શકતી નહીં. બધે ગભરાટ, ગુસ્સો અને ઉશ્કેરાટ આકરી કસોટી થઈ રહી હતી. સત્ય ક્યાંય શોધ્યું નહોતું જડતું, હું
પ્રવર્તતા હતા. બુદ્ધિજીવીઓ ગાંધીજી પર નારાજ હતા અને તેમની પણ હાર્યા વિના કે નિરાશ થયા વિના તેઓ એકતા સ્થાપવા માટે શું કે અહિંસા પર આ બધા વિનાશનો દોષ ઢોળતા હતા. તો પણ બનતું કરી છૂટવા અને તેમાં જ ખપી જવા કટિબદ્ધ હતા. પણ ગાંધીજીના આગમનથી તોફાનનો ભોગ બનેલાઓમાં નૈતિક હિંમત અ શેર દૂધમાં શાકભાજીનું પાણી ઉમેરી જે પ્રવાહી બનતું છે ? 8 આવી. પ્રાર્થનાના સમયે હજારો લોકો આવતાં, પોતાની વ્યથા રજૂ જ ગાંધીજીનું સવાર-સાંજનું ભોજન હતું. સાથે થોડી દ્રાક્ષપૌત્રવધૂ છું શું કરતાં અને ગાંધીજી પાસેથી નવી દૃષ્ટિ લઈને પાછાં ફરતાં. આભા તેમની દેખરેખ રાખતી, તેને પણ તેમણે બીજે મોકલી આપી. મેં 3 ડાંગર, સોપારી અને નાળિયેરનો તૈયાર પાક લણણીની રાહ અમુક જ વ્યક્તિ પાસેથી સેવા લેવાની ટેવ સંયમ સાથે બંધ બેસતી નથી. હું 3 જોતો હતો. એ પાકને વાવનારાઓ મરણને શરણ થયા હતા. અથવા દિવસના સોળ કલાક તેઓ કામ કરતા. વચ્ચે વચ્ચે કપડાં ફેં $ ભાગી છૂટ્યા હતા. આ હરિયાળીને ઉદાસ ચિત્તે જોતા ગાંધીજી સાંધતા, પ્રવાસનો સામાન બાંધતા, છાપાંઓના હેવાલો લખતા ? ૬ ગામેગામ ફરતા. કુદરતની અનુપમ શોભા, ખુશનુમા હવામાન હિસાબ કરતા. ટપાલ લખતા. ડૉક્ટરો ભાગી છૂટ્યા હતા. એઓ ક વચ્ચે ભીષણ પાશવતા ડોકાતી હતી. એક ગામમાં હિંદુઓનાં પાંચ લોકોને કુદરતી ઉપચાર શીખવતા. ડૉ. સુશીલા નયર બાજુના , 8 જૂથોના કુલ ૨૩ પુરુષોમાંથી ૨૧ને મોતને ઘાટ ઉતારી તેમની ગામમાં મફત દવાખાનું ચલાવતાં, તેને ક્યારેક બોલાવી લેતા. ઉં લાશોનો ઢગલો ત્યાં જ બાળી મૂકાયો હતો. લોહીના ને બળવાના એક ગામમાં તેમણે જોયું કે ૧૪૦૦માંથી ૧૦૦૦ માણસો શું ડાઘ તેમના આંગણામાં દેખાતા હતા. ઘરોની કાળી ફરસ દાટેલા કુરાન પઢી શકતા, પણ તેનો અર્થ જાણતા ન હતા. ગાંધીજી તેમને ? ધનની શોધ માટે ખોદી કઢાઈ હતી.
કુરાનનો સાચો અર્થ મોલવીઓની નારાજગી વહોરીને પણ છે દત્તપાડામાં ૫૦૦ નિરાશ્રિતો હતાં. તેમના પુનર્વસન માટે અને બતાવતા. કુદરતી વિપુલતા છતાં લોકો પોતાના અજ્ઞાનને લીધે છે શું તોફાનો રોકવા માટે ગાંધીજીએ પ્રયત્નો આદર્યા. એક અઠવાડિયાથી ગરીબ, અસ્વચ્છ અને પછાત હતાં, તેમને કેળવવા ગાંધીજીએ કું
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી ન
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષ
જો આળસને લીધે આપણને દુઃખ થશે, તો આપણામાં આળસ નહીં રહે. વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬