Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 77

ગાંધી જીરું
અ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ પૃષ્ઠ ૭૭ અંતિમ
hષાંક ક
બાપુ મારી નજરે | Lજવાહરલાલ નહેરુ
ગાંધી જીવતનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક F ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક F ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 4 ગાંધી
૧૯૧૬માં મેં બાપુને પહેલી વાર જોયા. પાછું વળીને જોઉં છું મીઠું બોલતા અને હસમુખા હતા, પણ પોતાની વાતમાં અત્યંત દૃઢ હું તો સ્મૃતિઓનો સમુદ્ર ઘૂઘવે છે. ભારતના ઇતિહાસનો આ ગાળો હતા. તેમની આંખોમાં કરુણા હતી, પણ સંકલ્પની જ્વાળા પણ હું હું અનેક ઉથલપાથલ અને ઉતારચઢાવથી ભરપૂર, અદ્ભુત છે. પણ હતી. તેમના દરેક શબ્દની પાછળ અર્થ રહેતો, શાંત વાણીની પાછળ શું
સૌથી વધુ આશ્ચર્ય એ વાતનું છે કે આખા દેશે એક ઉચ્ચ સ્તર પર શક્તિ અને કર્મઠતાની છાયા ઉભરતી, અને અસત્ય સામે ન ઝૂકવાનો હૈ કે આવીને કામ કર્યું અને તે પણ ઘણાં લાંબા સમય સુધી. તેનું કારણ નિર્ણય સ્પષ્ટ દેખાતો. તેઓ કોઈ અજબ માટીના બનેલા હતા, ને હૈ 9 બાપુ હતા.
તેમની આંખોમાં ગેબી તત્ત્વ ઝબકતું દેખાતું.
ગાંધીજીએ ચલાવેલાં આંદોલનો તે તેમની ભારતની પ્રજાને બાપુ વિના આપણે અનાથ થઈ ગયા છીએ તેવું લાગતાં આપણે આપેલી મહાન દેણગી છે. દેશના લાખો કરોડો લોકો માટે તેઓ શું હું આંસુ વહાવીએ છીએ. પણ તેમની શાનદાર જિંદગીને જોતાં દુઃખી ભારતના સ્વાતંત્ર્યના દૃઢ સંકલ્પ અને શોષણ સામે કદી ન ઝૂકતી હૈ થવા જેવી કોઈ વાત દેખાતી નથી. ઇતિહાસમાં એવા લોકો કેટલા નિશ્ચયશક્તિના પ્રતીક હતા. જે લોકો તેમની આલોચના કરતા, 5 જેઓ પોતાના આદર્શોની વિરાટ સફળતા પોતાના જ જીવનમાં મતભેદ ધરાવતા, તે પણ સંઘર્ષની ક્ષણે તેમની પાસે જતા અને ૬ જુએ? બાપુએ જેને સ્પર્શ કર્યો, સોનું બની ગયું. જે કર્યું તેનાં તેમના ઇશારે ચાલતા. આજે કે ભૂતકાળમાં ભારતની જનતાને કું ક નક્કર પરિણામો આવ્યાં.
કોઈએ એટલી નથી સમજી જેટલી ગાંધીએ સમજી હતી. હું તેમના મૃત્યુમાં પણ એક દિવ્યતા હતી, પરિપૂર્ણતા હતી. જેવું ગાંધીજીએ જે શક્તિશાળી આંદોલનો ચલાવ્યાં, તે ભારતની હું
મહાન જીવન, તેવું ભવ્ય મૃત્યુ. તેમના મૃત્યુથી તેમના જીવનને જનતાને તેમની મુખ્ય દેણ છે. દેશવ્યાપી આંદોલનો દ્વારા તેમણે ? | એક તેજસ્વી પુટ મળ્યો. તેમનું શરીર બિમારી અને જીર્ણતાનો ભોગ લાખો લોકોને નવા આકારમાં ઢાળવાની કોશિષ કરી. ડરપોક, હૈ બનીને ખલાસ ન થયું. શરીર અને મનની પૂરી શક્તિથી તેઓ લાચાર, સદીઓથી શક્તિશાળી શોષકો દ્વારા દબાવી દેવાયેવી ને હું ૨ જીવ્યા અને એવી જ રીતે મૃત્યુ પામ્યા. તેમણે વિશ્વ પર છોડેલી કચડાયેલી ભારતની જનતા, જેનામાં પ્રતિકાર કરવાની શક્તિ બચી ૬ ૐ છાપ કદી ઝાંખી નહીં પડે.
ન હતી. તેને બાપુએ એક મહાન ધ્યેય આપી આત્મત્યાગના સંગઠિત આપણા આત્માના કણ કણમાં બાપુ પ્રવેશ્યા હતા. આપણી પ્રયત્નોને યોગ્ય બનાવી, તેને અત્યાચારોનો સામનો કરતા શીખવ્યું છે * આત્મિક શક્તિ તેમણે જગાડી હતી. આપણો આત્મા ગુલામ અને અને તેનામાં આત્મનિર્ભરતાની ભાવના ભરી. હું નિર્બળ બન્યો હતો, બરાબર
અવસર
અંધારું ચીરીને, આંખો હું એ જ સમયે બાપુ આવ્યા અને
આડે આવતા ધુમ્મસને હટાવતા 3 આપણને એવી શક્તિ આપી | જૈન સ્તવનો અને પદોને શાસ્ત્રીય રાગોથી અલંકૃત કરનાર
સૂર્ય કિરણોની જેમ ગાંધી હું ગયા જે હંમેશ માટે આપણાં
કુમાર ચેટરજી
આવ્યા. વિચારોને ઉપર તળે હું શું અસ્તિત્વનો ભાગ બની ગઈ.
માનવમન અને શરીર ઉપર થતી મંત્ર અને રાગોની અસરનો કરી નાંખતું તોફાન હતા તેઓ. હું | એક વધુ પ્રયોગ પ્રસ્તુત કરશે.
શાંતિ અને પ્રતિકારનો તેમના જે ક બાપુનું શરીર દૂબળું, | સૂર, લય અને તાલ, ઈડા, પિંગલા અને સુષ્મણી, મંત્ર, સૂર
જેવો સમન્વય મેં કોઈનામાં હું પાતળું, પણ આત્મા પહાડ અને સ્વર- સંગમોની પ્રસ્તુતિ દષ્ય-શ્રાવ્ય દ્વારા
નથી જોયો. ઈતિહાસમાં ભાગ્યે રુ ઉં જેવો શકિતશાળી હતો. તેમનો
જ એવો નેતા મળશે જેણે તા. ૨૮ ફેબ્રુઆરી-શનિવાર, સમય-સાંજે સાત $ ચહેરો આકર્ષક ન હતો, પણ
ગાંધીજી જેવું ભારત ભ્રમણ કર્યું હું સ્થળ : નહેરુ સેન્ટર, મુંબઈ તેના પર બાદશાહોનું ગૌરવ
હોય કે ભારતની જનતાની રે ૨ ચમકતું. બાપુ નમ્ર હતા, પણ સંપર્ક-કુમાર ચેટરજી-૯૮૨૧૧૧૨૪૮૯
આટલી સેવા કરી હોય. $ હીરા જેવા સખત પણ હતા. ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના વાચકોને ૨૦ % ડિસ્કાઉન્ટ
* * *
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક કા ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી 4
* * *
'ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશે
' જે શિક્ષણ ચારિત્ર્ય ઘડતર ન કરે, તે નકામું છે.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક