Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 82

ગાંધી જીરું
અથ પૃષ્ઠ ૮૨૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ ’ |ષાંક ક
આદર્શાની અવનતિ [ મહાત્મા ગાંધીના આદર્શો શાશ્વત અને સર્વવ્યાપક હતા, જેને લીધે આજે પણ આખું વિશ્વ તેમને પૂજે છે – પણ ઘરઆંગણે તેમની કિંમત ઉપયોગિતાના ત્રાજવે તોલાઈ અને તેઓ ઝડપથી ‘આઉટ ઑફ ડેટ’ થઈ ગયા – આવું કેમ થયું? ] .
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 4 ગાંધી
જેમ જેમ મહાત્મા ગાંધીના વ્યક્તિત્વને, જીવનને અને કાર્યને જ હતી. સ્વરાજ મળી ગયા પછી તેમની કોઈને જરૂર ન રહી. તેમના હૈ સમજવાની યોગ્યતા આવતી જાય તેમ તેમ ભગવાન કૃષ્ણના વિશ્વરૂપ આદર્શો શાશ્વત અને સર્વવ્યાપક હતા, જેને લીધે આજે પણ આખું = દર્શનની જેમ તેમની અત્યંત મૌલિક, તેજસ્વી અને વિરાટ પ્રતિભા વિશ્વ તેમને પૂજે છે, પણ હકીકત એ છે કે ઘર આંગણે તેમની ક વધુ ને વધુ આકર્ષતી જાય તેવો અનુભવ ઘણાબધાને થાય છે. કિંમત તેમની ઉપયોગિતાને ત્રાજવે તોલાઈ હતી, તોલાય છે. માનવ : શું ગાંધીજી સતત વિકસતા જતા મનુષ્ય હતા, અને તેથી તેમનાં શાશ્વત સ્વભાવની આ વિચિત્ર કરુણતા છે. તેઓ બીજા દેશમાં જન્મ્યા હોત ? હું મૂલ્યોમાં એક જાતની નિત્યનૂતનતા અને તાજગી હતી, છે. તેમના તો પણ આ જ થાત. ઈસુ કે સોક્રેટીસ ભારતીય હતા?
વિશે જેટલું લખાયું છે તેટલું વિશ્વની કોઈ વિભૂતિ વિશે લખાયું કે વિનોબા કહેતા કે ભારતની પ્રજા ૫૦૦૦ વર્ષ જૂની છે. રીઢી કું કે ચર્ચાયું નથી. અન્યાયના પ્રતિકાર માટે ગાંધીચીંધ્યા અહિંસક થઈ ગયેલી છે. નવી બાબતને તરત સ્વીકારતી નથી. જરૂર પડે તો હું 3 પ્રતિકારના માર્ગનો વિકલ્પ હજુ સુધી કોઈ શોધી શક્યું નથી. અનુસરે ખરી. દર્શક કહેતા કે સંસ્કાર વારસાગત હોતા નથી. બુદ્ધ $ વ્યક્તિગત અને સામુદાયિક વિકાસની પારાશીશી સત્ય, અહિંસા, ગયા એટલે બુદ્ધના સંસ્કાર પણ ગયા, તેમ ગાંધી ગયા એટલે હું ૬ માનવતા, નિર્ભયતા, સાદગી અને છેવાડાના માણસના કલ્યાણ ગાંધીના સંસ્કાર પણ ગયા. દરેક નવી પેઢીને નવેસરથી સંસ્કારી ?
જેવા ગાંધીમૂલ્યો જ નથી? તો પછી એવું કેમ થયું કે આ બધાં બનાવવી પડે છે. ગાંધીજી થઈ ગયા એટલે હવે આપણે કંઈ કરવાનું કે છ મૂલ્યો અને ખુદ મહાત્મા ગાંધી પણ તેમના જીવનકાળ દરમ્યાન જ નથી તેમ નથી. દરેક નવી પેઢીને કેળવવાની છે અને તે કામ દરેક 8 હું કોરે મુકાયા, બાજુએ ધકેલાયા અને હડસેલી દેવાયા? તેમની હત્યાને માબાપનું છે. અઘરું છે. તેને માટે માબાપે પહેલાં તો પોતાને કેળવવા હું હું એક અસંતુષ્ટ વર્ગના રોષનું પરિણામ ગણીએ-પણ ગાંધીજીની પડે. 8 કૉંગ્રેસ, ગાંધીજીના સાથીઓ, ગાંધીજીનું ભારત ગાંધીજીની
મિહેન્દ્ર મેઘાણી છે અવગણના કરવા માંડ્યું, ભૂલવા માંડ્યું અને એ પણ બહુ ઝડપથી-
ધી ડયથી ભૂલાઈ કેમ થઇ? આવું કેમ થયું? આ પ્રશ્ન સૌને પજવે છે અને તેનો જવાબ કદાચ એ એક વિચારમાં નાખી દે એવી વાત છે કે જો સ્વાતંત્ર્ય શું હું કોઈને નથી મળ્યો.
પહેલાંના પૂર્વેના હિંદમાં ગાંધી ભારે પ્રભાવક રહ્યા, તો સ્વાતંત્ર્ય 6 ગાંધીમૂલ્યોને જીવનભર અત્યંત આદરથી અનુસરનારા મહેન્દ્ર પ્રાપ્તિ પછીના થોડાક જ સમયમાં એ એક એકાંકી અને હાંસિયામાં છ મેઘાણીએ કહ્યું છે, “જે પ્રજા સાચા પૂજાર્યોને ઓળખી શકતી નથી, મૂકાયેલ વ્યક્તિ બની ગયા. એમના દેશવાસીઓ, જે એમને એક છે હું તે ક્રમે ક્રમે પૂજ્ય પુરુષોને પેદા કરવાની શક્તિ પણ ગુમાવી બેસે વાર ખૂબ સ્નેહાદર આપતા, એઓ હવે એમનાથી થાકવા લાગ્યા, શું છે. પ્રથમ કક્ષાનાઓને પડતા મૂકી, ઊતરતી કક્ષાના ઢિંગુજીઓને અને કેટલાક તો એમનું મોત પણ ઇચ્છવા લાગ્યા. ‘ભલે મરતો એ ? કે જે પ્રજા પૂજે છે તે પોતાના આદર્શોને પણ એ જ ધોરણ પર લાવી ગાંધી’ (Let Gandhi Die'), એ ગાંધીના છેલ્લા ઉપવાસ દરમ્યાન છે = મૂકે છે!
દિલ્હીમાં એક લોક-પ્રચલિત નારો હતો. અને ન્યાયમૂર્તિ ખોસલાને માનવસ્વભાવની વિચિત્રતા
એમાં કોઈ સંશય નહોતો કે જો ગોડસેનો ખટલો જ્યુરી દ્વારા શું કર ઘણાંના મનમાં ભ્રમ થાય છે કે જો ગાંધીજી આટલા મહાન ચલાવવામાં આવ્યો હોત તો એ છૂટી જાત! ૧૯૪૭ પછી તરત જ છે
હતા તો તેમની વાતોની અસર તેમના જીવનકાળ સુધી પણ કેમ ન ભારત વિકાસના એક એવે રસ્તે ચડ્યું જે અંગે ગાંધીની કોઈ કે ૩ ટકી? છેલ્લા દિવસોમાં બાપુ એકલા પડી ગયા, આઉટ ઑફ ડેટ સહાનુભૂતિ હતી નહીં. અને એમના જૂના સાથીઓએ એવી જીવન- 2 ઉં જેવા થઈ ગયા અને ગોળીનો શિકાર બન્યા. શું તેમને સમજવામાં શૈલી અપનાવી લીધી જે ગાંધીએ દીર્ઘ સમય સુધી પ્રબોધેલી અને હું શું આપણી ભૂલ થઈ? શું તેઓ બીજા કોઈ દેશમાં જન્મ્યા હોત તો પ્રયોગમાં મૂકેલી જીવન શૈલીની પૂરેપૂરી વિરોધી હતી. બેમાંથી { આવું ન બનત?
એકેયે એ જન સમુદાયનો વિરોધ સહેવો પડ્યો નહીં જેણે લગભગ 3 ૐ ગાંધીજીને આખા દેશના અગ્રણીઓ અને આમજનતા અનુસરતા ત્રણ દાયકા જેટલા સમય માટે ગાંધીની સાદગીભરી અને સંયમશીલ હૈં $ હતા, તેઓ ગાંધીજીની કડવી ને ગળે ન ઊતરે તેવી વાતો પણ જિન્દગીનો ભારે સ્નેહ-સમાદર કર્યો હતો. ગાંધીનાં વિદ્યાલયો અને હું જ સાંભળતા હતા કારણ કે સ્વરાજ અપાવવાની શક્તિ માત્ર તેમનામાં આશ્રમો પણ આઘાં હડસેલાઈ દેવાયાં, અને ગરીબો માટેની એમની રે ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષ 'છોડવાનું દુઃખ થતું હોય, તેવો ત્યાગ ત્યાગ નથી.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી ન
5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક