Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 54

ગાંધી જી
8 |અથ પૃષ્ઠ ૫૪૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ
* hષાંક 5
8 સાથે મજાક ઉડાવતા અને હસતા તેઓ પ્રાર્થનાભૂમિ તરફ ચાલ્યા. પ્રાર્થનાસભામાં જવા માટે ગાંધીજી પોતાના આસન પરથી ઊડ્યા કે
પ્રાર્થના થતી હતી તે ચોતરા તરફ લઈ જતાં પગથિયાં પસાર હશે અને અમારે ઉતાવળ કરવી જોઈએ. હું સીધો જ પ્રાર્થનાભૂમિ હું કું કરતાં તેમણે કહ્યું: ‘હું દશ મિનિટ મોડો છું. મોડા થવાનું મને તરફ જવા લાગ્યો અને મારી જોડેની બાળાને પોતાના બૂટ કાઢીને 3 હું બિલકુલ પસંદ નથી. બરાબર પાંચને ટકોરે પ્રાર્થનામાં હું હોઉં એ મારી પાછળ આવવાને મેં સૂચવ્યું. જેમાં થઈને પ્રાર્થનાસ્થળે જવાતું હું મને ગમે.”
હતું તે પથ્થરના સ્તંભોની હારમાળા સુધી હું પહોંચ્યો ન પહોંચ્યો છું હું ત્યાં વાતચીત એકદમ અટકી ગઈ. ગાંધીજી અને તેમની ત્યાં ગાંધીજીના એક મદદનીશ બી. પી. ચંદવાણી સામી દિશામાંથી ૬
‘લાકડીઓ’ વચ્ચે એવો ગુપ્ત કરાર હતો કે, પ્રાર્થનાભૂમિમાં દાખલ દોડતા આવ્યા. તેમણે બૂમ પાડીને કહ્યું, ‘તત્કાળ દાક્તરને $ ૬ થતાંની સાથે સઘળી મજાક અને વાતચીત બંધ થઈ જવી જોઈએ - બોલાવવાને ફોન કરો. બાપુને ગોળીથી ઠાર કરવામાં આવ્યા છે!” * છ મનમાં કેવળ પ્રાર્થનાના જ વિચારો ઊભરાવા જોઈએ.
હું તો સડક થઈને ઊભો. યંત્રવત્ મેં કોઈકને ફોન કરીને હું વ્યાસપીઠ પર પહોંચવા માટે મેદનીએ ગાંધીજીને માર્ગ કરી દાક્તરને બોલાવવાને કહ્યું. 3 આપ્યો. જનમેદનીના અભિવાદનનો જવાબ વાળવાને ગાંધીજીએ સો કોઈ આભા બની ગયાં હતાં. ગાંધીજીની પાછળ આવનાર ૪ ૐ બે બાળાઓના ખભા પરથી પોતાના હાથ ઉઠાવ્યા ત્યાં જમણી મારી બહેનની મિત્ર લેડી હાર્ડિજ મેડિકલ કૉલેજની એક સ્ત્રીદાક્તરે હૈ ૬ બાજુએથી લોકોને હડસેલીને માર્ગ કરતું કોઈક આવ્યું. તેનો હાથ હળવેથી તેમનું માથું ઊંચકીને પોતાના ખોળામાં મૂક્યું-તેમનો હું ૬ પકડીને મનુએ તેને અટકાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો પરંતુ તેણે જોરથી દેહ તેની સામે ઊબડો પડ્યો હતો અને કંપતો હતો અને આંખો ૬ છે તેને હડસેલી મૂકી અને પ્રણામ કરતો હોય તેમ, પોતાના હાથ બંધ હતી. ખૂની નથુરામ ગોડસેને બિરલા ભવનના માળી રઘુએ * જોડીને વાંકા વળી સાત બારની ઑટોમેટિક પિસ્તોલમાંથી છેક પકડ્યો અને થોડી ખેંચતાણ પછી બીજાઓની મદદથી તેને મજબૂત હૈ પણ નજીકમાંથી એક પછી એક ત્રણ બાર કર્યા. તેણે એટલા બધા નજીકથી રીતે કબજામાં લેવામાં આવ્યો.
ગોળી છોડી હતી કે એક ગોળીનું કોચલું તો પાછળથી ગાંધીજીના નિશ્રેષ્ટ અને શિથિલ દેહને મિત્રો અંદર ઊંચકી લઈ ગયા. જ્યાં હું 3 કપડાંની ગાડીમાંથી મળી આવ્યું હતું. પહેલી ગોળી પેટમાં જમણી તેઓ બેસતા અને કામ કરતા હતા તે સાદડી પર તેમણે હળવેથી તે ૐ બાજુએ પૂંટીથી અઢી ઈંચ ઉપર વાગી હતી. બીજી ગોળી મધ્યરેખાથી મૂક્યો, પણ કશું પણ કરી શકાય તે પહેલાં પ્રાણપંખેરું ઊડી ગયું છે ૬ એક ઈંચ જમણી બાજુએ સાતમી પાંસળીની નીચેની જગ્યાએ વાગી હતું. તેમને અંદર લાવ્યા પછી એક નાની ચમચી ભરીને મધ તથા શું હતી અને ત્રીજી ગોળી છાતીની જમણી બાજુએ ઉરુ-સ્થળથી એક ગરમ પાણી તેમના મોંમાં મૂકવામાં આવ્યું. પણ તે અણગળ્યું જ ૐ ઈંચ ઉપર અને મધ્ય-રેખાથી ચાર ઈંચને અંતરે વાગી હતી. પહેલી રહ્યું. મરણ લગભગ તત્કાળ થયું હોવું જોઈએ. બીજે દિવસે મળેલો હૈ 8 અને બીજી ગોળી શરીરની આરપાર નીકળી ગઈ હતી. ત્રીજી ફેફસામાં મરણોત્તર હેવાલ આ પ્રમાણે હતો: ‘પિસ્તોલમાંથી ફોડવામાં આવેલી
પુરાઈ રહી હતી. પહેલી ગોળી ગાંધીજીને વાગી ત્યારે તેમનો જે ગોળીઓથી થયેલી ઈજાને કારણે શરીરની અંદર લોહી વહેવાથી કે હું પગ ગતિમાં હતો તે વાંકો વળી ગયો. બીજી અને ત્રીજી ગોળી છૂટી તથા આઘાતથી મોત થવા પામ્યું હતું.' તુ ત્યારે પણ તેઓ પોતાના પગ પર ઊભા હતા. પછી તેઓ ઢળી ગાંધીજીના સાથીઓ પૈકી સૌથી પહેલા આવનાર સરદાર પટેલ હૈ પડ્યા. તેમના બોલેલા છેલ્લા શબ્દો હતાઃ “રામ! રામ!” હતા. સરદાર તેમની નજીક બેસી ગયા, તેમની નાડી જોઈ અને હૈ હું તેમનો ચહેરો ધોળો પૂણી જેવો થઈ ગયો. સફેદ કપડાં પર માન્યું કે હજી તે મંદ મંદ ચાલે છે. ડૉ. ભાર્ગવે નાડ તપાસી અને હું ૬ ફેલાતો જતો લાલ ડાઘ દેખાયો. જનમેદનીને નમસ્કાર કરવાને પછી આંખની પ્રતિક્રિયા તપાસી અને પછી ધીમેથી બોલ્યા, ‘દશ ૬ ૐ ઊંચા કરેલા હાથ ધીમેથી નીચે આવ્યા. એક હાથ આભાના ખભા મિનિટથી અવસાન પામ્યા છે.' ડૉ. જીવરાજ મહેતા ડો. ભાર્ગવના B પર તેની સ્વાભાવિક જગ્યાએ પડ્યો. શિથિલ થઈ ગયેલો દેહ ધીમેથી ચહેરા પર નજર માંડીને સામે ઊભા હતા. તેમણે અફસોસપૂર્વક રૅ 8 ઢગલો થઈને પડ્યો. આભી બની ગયેલી છોકરીઓએ ત્યારે જ પોતાનું ડોકું ધુણાવ્યું. આભા અને મનુ ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડી. હું જાણ્યું કે શું બનવા પામ્યું છે.
પરંતુ થોડી જ વારમાં તે બંને સ્વસ્થ થઈ ગઈ અને રામધૂન ગાવા { શહેરમાંથી પાછા ફરતાં, માર્ગમાં અમારે ઘેરથી મારા ભાઈની લાગી. મહાત્માના નિમ્પ્રાણ દેહની પાસે સરદાર વજૂ સમાન કઠણ કે પાંચ વરસની દીકરીને મેં સાથે લીધી હતી. તે ગાંધીજીની લાડકી પણ નંખાઈ ગયેલ ચહેરે બેઠા હતા. પછી પંડિત નેહરુ આવ્યા. ૐ ૬ હતી અને તેણે એ સાંજે મારી સાથે બિરલા ભવન આવવાની હઠ ગાંધીજીનાં કપડાંમાં પોતાનું મોં ઢાંકી દઈને બાળકની જેમ તે રડી હું હું પકડી હતી. અમે બિરલા ભવન પહોંચ્યા ત્યારે કોઈક સરદાર પટેલની પડયા. સરદાર પટેલે પ્રેમથી તેમની પીઠ પંપાળીને તેમને આશ્વાસન જુ છેમોટર લઈ આવવાને કહેતું હતું. એનો અર્થ એ હતો કે, આપ્યું. એ પછી મહાત્માના સૌથી નાના દીકરા દેવદાસ આવ્યા. ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષ 'ગણતરીબાજ માનવીને આત્મદર્શન થતું નથી.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક
* ગાંધીજીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી