Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 63

ગાંધી જીરું
અ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૨ પૃષ્ઠ ૬૩ અંતિમાં 5 hષાંક ક
‘ગાંધી ચલે જાવ| Bજિતેન્દ્ર દવે
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 5 ગાંધી
માલાડની સ્કૂલમાંથી પ્રિન્સીપાલ તરીકે નિવૃત્ત થયેલા જિતેન્દ્ર દવે વર્ષોથી મહાત્મા ગાંધી વિશે લખતા અને બોલતા રહ્યા છે. કારકિર્દી દરમ્યાન ગાંધી જીવન અને કાર્યોનો સતત અભ્યાસ કરતા રહેલા જિતેન્દ્રભાઈ મહાભારત અને રામાયણના પણ અભ્યાસી અને હું લેખક-પ્રવચનકાર છે. મહાત્મા ગાંધી વિશે તેમના ત્રણ પુસ્તકો પ્રગટ થયા છે “કામણગારા ગાંધીજી', ‘ગાંધીજીની ધર્મભાવના', ૬ અને ‘ઉદયાચલનો સૂર્ય'. ૨જી ઓક્ટોબર, ૧૯૪૭.
કહ્યું, ‘ઉપાસનાનું આ જાહેર સ્થળ છે. આપને કુરાનમાંથી વાંચવું ; - રાષ્ટ્રપિતા મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધીનો જન્મદિવસ. વર્ષગાંઠની હોય તો આપે બીજે સ્થળે જવું જોઈએ.’ ‘પૂરી નમ્રતાથી હું ફરીથી તે
વધાઈ આપવા લેડી માઉન્ટબેટન તથા બીજા અનેક આવ્યા. ગાંધીજી કહું છું કે, હું ધંધે ભંગી છું અને એ રીતે તમારા કરતાં મને ભંગીઓ હું બોલ્યા, “આને અભિનંદન નહીં પણ ખરખરો કહેવો વધુ યોગ્ય વતી બોલવાનો વધારે હક છે. તમે તો તમારી જિંદગીમાં કદાચ $ છે. લાંબુ જીવવાની હવે મને ઈચ્છા નથી.” ગાંધીજીએ એ દિવસે એક વાર જાજરૂ સાફ કર્યું નહીં હોય અને અત્યારે પણ એ કરવાને હું ઉપવાસ કર્યો હતો.
તેયાર નહીં હશો.” રાષ્ટ્રપિતા ગણાતા ગાંધીજીને તેમની દીર્ઘ જીવનયાત્રાના અંતિમ પ્રાર્થના સભામાં હાજર રહેલા લોકોમાંથી પોકાર ઉઠ્યા, “અમે 8 { વર્ષો દરમ્યાન વારંવાર અપમાનિત થવાનું અને એમના આદેશોનું પ્રાર્થના ચાલુ રાખવા માગીએ છીએ. બાકીના બીજા બધાની મરજી છું હું ઉલ્લંધન થતું જોવાનું દુર્ભાગ્ય સહન કરવાનું આવ્યું હતું. વિરુદ્ધ પ્રાર્થના અટકાવી રાખવાનો એક માણસને શો હક છે? 5
૧૯૪૭ના માર્ચ મહિનાના છેલ્લા અઠવાડિયાની એક સાંજે કૃપા કરીને પ્રાર્થના ચલાવો.” ? દિલ્હીમાં ગાંધીજીની જાહેર સાયંપ્રાર્થનામાં કુરાનની આયાતો ગાંધીજીએ પેલા જુવાનને કહ્યું‘પ્રાર્થના ચાલુ કરવાની હજારો હું ગાવાની શરૂઆત થઈ કે તરત હિંદુ મહાસભાના એક સભ્ય ઊભા લોકો માગણી કરે છે. તમે તમારો આગ્રહ ચાલુ રાખશો તો તેઓ હું શું થઈને કહ્યું, “આ હિંદુ મંદિર છે, અહીં અમે તમને મુસલમાનોની ઘણા જ નિરાશ થશે. તમને એ છાજે છે?' પેલો જુવાન બેસી ? રે પ્રાર્થના ગાવા નહીં દઈએ.”
ગયો. પણ તુરંત બીજો જુવાન ઊભો થયો. એ કહે, “આપ મસ્જિદમાં પ્રાર્થનામાં દખલ કરનાર એ યુવાનને જબરદસ્તીથી પ્રાર્થના જઈને ગીતાનું પારાયણ કેમ કરતા નથી?’ ગાંધીજીએ કહ્યું, ‘તમારે છે ફુ સભામાંથી કાઢી મૂકવાનો કેટલાક લોકોએ પ્રયત્ન કર્યો, પરંતુ ઉશ્કેરાવાની જરૂર નથી. તમારી અવિચારી ધર્માધતાથી હિંદુ ધર્મનું છું હું ગાંધીજી વચ્ચે પડ્યા. ‘એક પણ માણસ વાંધો ઉઠાવશે ત્યાં સુધી હું કશું ભલું તમે નથી કરતા પણ કેવળ વિનાશ નોતરો છો. હિંદુ ધર્મ ૬ * પ્રાર્થના આગળ નહીં ચલાવું. વિરોધ કરનાર લઘુમતીને હું પૂરેપૂરી તો સહિષ્ણુતા અને ઉદાર ભાવની અવધિ છે. આ બાદશાહખાન 5 કે સ્વતંત્રતા આપવા માગું છું.' પેલા જુવાને વ્યાસપીઠ પાસે બેઠા છે. તમારે જીવતો જાગતો ઈશ્વરનો ભક્ત જોવો હોય તો તે છે હું પહોંચવાનો પ્રયત્ન કર્યો. બીજાઓએ તેને એમ કરતાં અટકાવ્યો. નખશિખ ખુદાના બંદા છે. તેમને માટે પણ તમને આદર નથી? $ “આ જુવાન અને મારી વચ્ચે કોઈ આવે નહીં,’ એમ કહેતા કહેતા પરંતુ હું આગળ કહી ચૂક્યો છું તેમ, એક બાળક સરખું પણ વિરોધ હૈં ગાંધીજી તેને મળવા સામે ગયા. લોકો ચિડાઈ ગયા અને જુવાનને કરશે તો, પ્રાર્થના હું આગળ નહીં ચલાવું.' 8 પ્રાર્થનાસભામાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યો. ગાંધીજીએ સભામાં કહ્યું, ત્યાં જ કોઈ બોલી ઊઠ્યું, ‘તમે પંજાબ શાને જતા નથી?' હું $ “એ જુવાન ગુસ્સામાં હતો. ગુસ્સો તાત્પરતું ગાંડપણ છે. પરંતુ કેટલાક લોકોએ વિરોધ કરનારને બળજબરીથી બહાર કાઢવાની હૈ
ગાંડપણનો ગાંડપણથી નહીં પણ ડહાપણથી મુકાબલો કરવાની ધમકી આપી. પરંતુ ગાંધીજીએ એમ ન કરવાની અપીલ કરી. વિરોધ 3 * તમારી તથા મારી ફરજ છે.”
કરનારે મોટે અવાજે કહ્યું, “મારે પાંચ મિનિટ જોઈએ છે.” ગાંધીજી કે બીજ દિવસે પ્રાર્થના શરૂ થાય તે પહેલાં, ગાંધીજીએ પૂછ્યું કે બોલ્યા, ‘તમે તમારી ઈચ્છા ‘હા’ કે ‘ના’ કહીને દર્શાવી શકો છો,
કોઈ વિરોધ કરનાર છે? તરત જ એક જુવાન ઊભો થયો અને અને હું તેને વશ થઈશ.” છે. તેણે આગલા દિવસનો વાંધો ફરીથી સંભળાવ્યો. કહ્યું, “આ હિંદુ પેલો કહે, “અહીં આપ મુસલમાની પ્રાર્થના ન કરી શકો.” હું મંદિર છે...' ગાંધીજીએ કહ્યું, “આ ભંગીઓનું મંદિર છે.' (ત્યારે ગાંધીજી, “સારું...સો કોઈ શાંતિ રાખે. આવતી કાલે હું ફરીથી આ હું દં આ શબ્દ વપરાતો હતો) કેવળ મંદિરના ટ્રસ્ટીઓને જ વાંધો સવાલ પૂછીશ અને એક નાનું બાળક પણ માત્ર ‘ના’ કહીને મને ૐ ઉઠાવવાનો હક છે. પણ તેમણે વાંધો ઉઠાવ્યો નથી.' પેલા જુવાને પ્રાર્થના કરાવતો અટકાવી શકે છે.” આટલું કહીને ગાંધીજી પ્રાર્થનાનું છે
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક કા ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી 4
કરનાર મા
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાચ વિશે
.
જે શ્રદ્ધા નિરંતર વધતી જાય છે, તે સ્વભાવ બની જાય છે.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ક