Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 39

ગાંધી જીરું
અ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ પૃષ્ઠ ૩૯ અંતિમ
છે
hષાંક
ષક F Iધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધીજીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક ૬ ગાંધી
છે કે, કુરાનના અભિપ્રાય પ્રમાણે કાફરો, એટલે કે, હિંદુઓ, ઝેરી ઉપવાસ છોડ્યા છે! હું સાપોના કરતાં બદતર છે અને તેથી તેઓ નિર્મૂળ કરવાને પાત્ર છે. છેલ્લા ઉપવાસ વખતનું ગાંધીજીનું નિવેદન હું ગાંધીજીએ કહ્યું કે, ખુદાથી ડરીને ચાલનારો કોઈ પણ મુસલમાન
નવી દિલ્હી, તા. ૧૨ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮. આ વિચાર સાથે સંમત નહીં થઈ શકે, એની મને ખાતરી છે. “તબિયત સુધારવા માટે તેના નિયમો અનુસાર કેટલાક ઉપવાસ છે
ગાંધીજી પછી બોલતાં મૌલાના આઝાદે કહ્યું કે, મહાત્માજીએ કરે છે. માણસથી કશો દોષ થઈ જાય અને પોતાની ભૂલ થઈ છે જેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે તે પુસ્તકમાંનું વિધાન, ઈસ્લામની બદનક્ષી એમ તેને લાગે ત્યારે પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે પણ ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. હું તરીકે વર્ણવતાં મને લેશમાત્ર પણ સંકોચ થતો નથી. દિલ્હીના આવા ઉપવાસોમાં અહિંસાને વિષે શ્રદ્ધા હોવાની જરૂર નથી. પરંતુ * મુસલમાનોના પ્રતિનિધિ બોલ્યા કે, હિંદ પર આક્રમણ કરવામાં એવો પ્રસંગ આવે છે જ્યારે સમાજના કોઈ અન્યાય સામે વિરોધ : 9 આવશે તો છેલ્લા માણસ સુધી અમે તેનું રક્ષણ કરીશું. મારા દર્શાવવાને અહિંસાના ઉપાસકને ઉપવાસ કરવાની ફરજ પડે છે. હું સહધર્મીઓ પૈકી જેઓ એવું કરવા તૈયાર ન હોય તેમણે હિંદ છોડીને અને અહિંસાના ઉપાસક તરીકે તેની પાસે બીજો કોઈ ઉપાય બાકી હું કું પાકિસ્તાનમાં જઈને વસવું જોઈએ.
રહ્યો ન હોય ત્યારે તે એમ કરે છે. મારે માટે એવો પ્રસંગ ખડો થયો ? એ પછી પાકિસ્તાનના હાઈ કમિશનરે ઉપર્યુક્ત અપીલમાં છે. શું પોતાનો સાદ પુરાવ્યો અને
૯મી સપ્ટેમ્બરે હું કલકત્તાથી ૬ હું હિંદુ મહાસભાના, રાષ્ટ્રીય આદર્શોની અવગતિ
દિલ્હી આવ્યો ત્યારે, આનંદથી હું સ્વયં સેવક સંઘના તથા
ઊભરાતું દિલ્હી શહેર કબ્રસ્તાન હું દે શીખોના પ્રતિનિધિઓએ અને ||જે પ્રજા સાચા પૂજાહને ઓળખી શકતી નથી, તે ક્રમે ક્રમે પૂજ્ય
જેવું દેખાતું હતું. હું તરત જ જોઈ છે 9 દિલ્હીના રાજતંત્રના પુરુષોને પેદા કરવાની શક્તિ પણ ગુમાવી બેસે છે. પ્રથમ કક્ષાનાઓને
ગયો કે, મારે દિલ્હીમાં રહેવું હું પ્રતિનિધિએ પણ એમ કર્યું. પડતા મૂકી, ઊતરતી કક્ષાના ઢિંગુજીઓને જે પ્રજા પૂજે છે તે પોતાના
જોઈશે. લશ્કર અને પોલીસના આદર્શોને પણ એ જ ધોરણ પર લાવી મૂકે છે. { ત્યાર બાદ, ૧૯૪૮ના
ઝડપી પગલાંને કારણે દિલ્હીમાં 8 જાન્યુઆરીની ૧૮મી તારીખે
[મહેન્દ્ર મેઘાણી
ઉપર ઉપરથી જોતાં આજે શાંતિ ૬ બપોરે પોણા વાગ્યે એક ઔસ
(પરબ, ૧૯૯૦) |
દેખાય છે પરંતુ લોકોના દિલમાં મેં હું લૂકોઝ સાથે આઠ ઔસ મોસંબીનો રસ મૌલાના આઝાદના હાથે ભારે તોફાન મચી રહ્યું છે. કોઈ પણ દિવસે તે બહાર ફાટી નીકળવા હું લઈને ગાંધીજીએ ઉપવાસ છોડ્યા. પંડિત નેહરુની આંખો અશ્રુભીની સંભવ છે. આ અજંપાભરી શાંતિને હું મારી ઉપવાસની પ્રતિજ્ઞાની થઈ ગઈ.
પૂર્તિ નથી લખતો. કેવળ સાચી શાંતિ જ મને મૃત્યુ જેવા અજોડ 4 પછીથી એ સભા વિખેરાઈ ગઈ પણ પંડિત નેહર રોકાયા. ત્યારે મિત્રથી અળગો રાખી શકે. હું જ તેમણે ગાંધીજીને જાણ કરી કે પોતે ત્રણ દિવસથી તેમની સાથે “લાચારી અનુભવવાનું મને કદી પસંદ પડ્યું નથી અને હું ૬ ઉપવાસ કરી રહ્યા હતા. તેમણે એ હકીકત તેમનાં ઘરનાં માણસોથી સત્યાગ્રહીએ તો એ કદી પણ અનુભવવી ન જોઈએ... કેટલાક ; પણ ગુપ્ત રાખી હતી. ગાંધીજીના દિલ પર ઊંડી અસર થઈ. પંડિત વખતથી મારી લાચારી મને કોરી ખાતી હતી. ઉપવાસ શરૂ થતાંની
નેહરુ ગયા કે તરત જ ગાંધીજીએ પંડિત નેહરુ પર સ્વહસ્તે પત્ર સાથે એ દૂર થશે. છેલ્લા ત્રણ દિવસથી હું એ વિષે વિચાર કરી રહ્યો ફુ લખ્યો અને એ તેમને હાથોહાથ પહોંચાડવાને મને આપ્યો. પત્ર હતો. છેવટનો નિર્ણય વીજળીના ઝબકારાની જેમ મારી આગળ હું આ પ્રમાણે હતો: ‘ઉપવાસ છોડો...બહુત વર્ષ જીઓ ઔર હિંદકે આવ્યો અને એથી મને સુખ થયું. માણસ પવિત્ર હોય તો પોતાના ૬ જવાહર બને રહો. બાપુને આશીર્વાદ.”
જાન કરતાં વધારે કીમતી બીજી કોઈ ચીજની કુરબાની તે ન કરી É આ બધી ધમાલમાં ગાંધીજીને આર્થરમૂર એકાએક યાદ આવ્યા. શક.
શકે. મને આશા છે, અને મારી એવી પ્રાર્થના છે કે, ઉપવાસ કરવા 3 તેમણે મારી બહેનને કહ્યું, ‘મૂરને તરત જ ટેલિફોન પર કહો કે, મેં યોગ્ય પવિત્રતા મારામાં હો.” ? મારા ઉપવાસ છોડ્યા છે અને તમે પણ છોડો. અને ઉપવાસ કેવી
ની ગાંધીજીએ તેમના પ્રયાસને આશીર્વાદ આપવા તથા તેમને માટે હું રીતે છોડવા એની તેમને ઘટતી સૂચના આપો. એના જવાબમાં અને તેમની સાથે પ્રાર્થના કરવાને સૌને વિનંતી કરી. નિવેદનમાં હૈ ૬ ફોન પર જ આર્થર મૂરે જણાવ્યું કે, હમણાં જ મને સખદ સમાચાર તેમણે વધુમાં જણાવ્યું, ૐ મળ્યા એટલે એક કપ કોફી લઈને અને એક સિગાર ફેંકીને મેં મારા “હિંદની પ્રતિષ્ઠા ઘટવા લાગી છે તથા એશિયાના હૃદય પરનું હૈં
ન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી 4
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશે
જે ઉતાવળ કરે છે તેની શક્તિ વેડફાય છે. ધીર ગંભીર બનો.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5