Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 18

ગાંધી જી
-
અ પૃષ્ઠ ૧૮૦ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ અંતિમ 5 hષાંક ક
જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 4 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 4 ગાંધી ૬. ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિપક ગાંધી
8 સપ્ટેમ્બરની રજી તારીખે તેમની આગેવાની તળે પ્રધાન મંડળ સ્થપાયું. મસાણી, જયપ્રકાશ નારાયણ, કનૈયાલાલ મુન્શી, મોરારજી દેસાઈ કે
ગાંધીજીએ સરદારને અન્યાય કર્યો અને જવાહર માટે પક્ષપાત બધાના જવાબ સાંભળ્યા છે પણ મને અંગત રીતે મોરારજીભાઈનો ફેં શું રાખ્યો તેવી ભાવના ગુજરાતમાં, ગુજરાતી ભાષીઓમાં અને આખા જવાબ સૌથી વધારે ગળે ઉતર્યો છે. આ જવાબ અને સ્વીકાર ખોટા & હિંદુસ્તાનના સરદાર પ્રશંસકોમાં બહુ પ્રબળ છે. જવાહરલાલના હોઈ શકે છે પણ મને સાચા લાગે છે.
બદલે સરદાર વડાપ્રધાન બન્યા હોત તો દેશની સ્થિતિ વધારે સારી મોરારજીભાઈએ સમજાવ્યું કે “૧૯૪૬માં ભાગલાનો સવાલ ૬ હોત, કાશ્મીર આપણા કબજામાં આવ્યું હોત, તિબેટમાં ચીની બાપુને ખૂબ મૂંઝવતો હતો. સરદાર-જવાહર વચ્ચેની પસંદગીની શું કે પગપેસારો અટકી ગયો હોત અને વહીવટ વધારે સારો ચાલ્યો ચર્ચા બાપુએ મારી મોરારજીભાઈ) જોડે કદી કરી નથી અને કદાચ છું 0 હોત તેવું કહેવામાં આવે છે. ઇતિહાસને સમજવામાં શું થયું તે કોઈ જોડે બાપુએ કરી નથી.” શુ બરાબર જાણવું જરૂરી છે. પણ શું થયું હોત અને શું થાત તે માત્ર પણ સ્થિતિ જોઈએ તો સરદાર કોંગ્રેસ પ્રમુખ હોય અને 9 હું આપણા પૂર્વગ્રહ પર આધારિત છે. શું થયું હોત તે આપણે જાણતાં વડાપ્રધાન બનવાના હોય તો મુસ્લિમ આગેવાનોનો ડર અને શંકા હું નથી. જાણી શકવાના પણ નથી. આવી ચર્ચા તદ્દન નકામી છે. વધે અને ભાગલા નિશ્ચિત બની જાય. જવાહરલાલજી આ સ્થાને મેં
ગાંધીને મહાત્મા તરીકે સ્વીકારીએ તો ગાંધી કોઈને અન્યાય હોય તો મુસલમાનોનું વલણ કદાચ થોડું વધારે કુણું પડે. તેથી હું 8 કરે નહીં અને કોઈનો પક્ષપાત કરે નહીં. ગાંધીએ અન્યાય અને કદાચ બાપુએ જવાહરલાલજીને પ્રમુખ બનાવ્યા હશે. આ મારી ડું પક્ષપાત કર્યો તેવું કહેવાનો અર્થ એ છે કે ગાંધી ઢોંગી અને લુચ્ચો (મોરારજી દેસાઈ)ની કલ્પના છે. હું કે બીજું કોઈ પુરેપુરી વાત હું કે માણસ હતો અને મહાત્મા બની બેઠો હતો.
જાણતું નથી.' ગાંધીની ભૂલ થાય. ભૂલ તો ભગવાનની પણ થાય તેવું કહીએ ગાંધી ખોટા ઠર્યા. જવાહરલાલે ઉધમાત કરીને કેબિનેટ મિશન , ? છીએ તો પછી ગાંધીની કેમ ન થાય? પણ ગાંધીની ભૂલ કહીએ તે યોજના તોડી નાખી. વલ્લભભાઈએ આ ‘છોકરમત’ માટે જવાહરને પણ પહેલાં પરિસ્થિતિ સમજવી જોઈએ અને તે કાળની મનોદશામાં ઠપકાર્યા પણ છે. જવાહર હોવા છતાં અને હોવાના કારણે જ ભાગલા ઉં જીવવાનું શીખવું જોઈએ.
પડ્યા. પણ ભાવિને કોઈ જોઈ કે જાણી શકતું નથી. ૧૯૪૬માં સ્વરાજ હાથવેંતમાં હતું પણ હાથમાં આવ્યું ન હતું. ગાંધીને વલ્લભભાઈ માટે ઘણી ફિકર હતી. લથડતી તબિયતે { આઝાદી ક્યારે મળશે-આવતા વરસે, આવતા દાયકે કે પછી ક્યારે સરદાર બોજો નહીં ઉઠાવી શકે અને ઉઠાવશે તો જીવશે નહીં તે હું તેની કોઈને ખબર ન હતી. બીજું સરદાર ગાંધીથી માત્ર છ વરસે ગાંધીનો ભય સાચો કર્યો. મરણની ઘડી તો નિશ્ચિત છે પણ હું
નાના અને ૧૯૪૫-૪૬માં સિત્તેરના હતા. તબિયતે ખૂબ નબળા. વલ્લભભાઈ કામના બોજના કારણે વહેલાં ઘસાઈ ગયા અને ૬ * કેટલું જીવે તેની ખબર નહીં. અહમદનગર જેલવાસમાં (૧૯૪૨- આઝાદી અઢી વરસે અવસાન પામ્યા. કે ૪૫) ખાસ્સા બિમાર મહિનાઓ સુધી પથારી વશ અને બે વખત ગાંધીજી અને વલ્લભભાઈ વચ્ચે અનેક બાબતમાં મતભેદ હતો. આ હું તો બચવાની આશા જ નહીં.
જવાહર ગાંધી વચ્ચે, જવાહર વલ્લભભાઈ વચ્ચે પણ ઉગ્ર મતભેદ { ગાંધી વૈચારિક અને ભાવનાત્મક ધોરણે જવાહરલાલના સંગાથી હતો, પણ આ વિરાટ પુરુષો વચ્ચેના વિવાદની વાત આપણા જેવા હું ૐ ગણાય. દેશભક્તિમાં, ત્યાગમાં, નિસ્વાર્થપણામાં ગાંધી-સરદાર- વામણા માણસો શી રીતે સમજે? આ મતભેદોના કાજી બનવાનું રે રે જવાહર બધા સરખા જ ગણાય. એક ચડે ને બીજો ઉતરે તેવો ઢાળ. આપણું ગજું નથી. અને આપણે ન્યાયાધીશની ખુરશી પર બેસવાની
સરદાર પ્રમુખ બને તો વડાપ્રધાન બની શકે પણ બનવાના જ લાયકાત ધરાવતા નથી. છે તે પાકું નહીં. વેવેલનાં પ્રધાન મંડળની દરખાસ્ત પાછળથી આવી. જે થયું તેની વિગતવાર નોંધ લેવામાં કશો શરમ સંકોચ નથી. હું પણ આ વખતના રાજકારણમાં કોમવાદી ઝઘડાખોરી સરટોચે તેમાં ગાંધી, જવાહર, સરદારની તમા રાખવાની હોય નહીં. પણ ક હું પહોંચી હતી અને મુસ્લિમ લીગની પાકિસ્તાનની માગણી જોરશોરથી આપણે જે જાણીએ અને માનીએ છીએ તે હકીકત સ્પષ્ટ રીતે કહી 8 ગાજતી હતી. સરદારની છાપ-ખોટી પણ બધાએ માની લીધેલી નાખવી તે આપણા માટે અને વધારે તો આવતી પેઢીઓ માટે જરૂરી છે ૐ છાપ-મુસ્લિમ વિરોધી તરીકેની અને જવાહર મુસલમાનોના જબરા છે. હું ટેકેદાર. દેશના ભાગલા પડે તે ગાંધી સાંખી લેવા તૈયાર નહીં.
* * * ૬ ગાંધીએ સરદારને ખસેડીને જવાહરજીને કેમ પસંદ કર્યા તે ૨૦૨, વિશ્વાધાર, રોડ નં. ૪, નટવર નગર, જોગેશ્વરી (પૂર્વ) ૐ સમજવા માટે મેં આ સવાલ અનેક આગેવાનોને પૂક્યો છે. મીનુ મુંબઈ-૪૦૦ ૦૦૦. મોબાઈલ : ૦૯૮૩૩૩૨૫૮૩૭.
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાચ વિશેષ
.
જેની પાસે બધું છે, પણ ઈશ્વર નથી; તેની પાસે કંઈ નથી.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક કે