Prabuddha Jivan 2015 02 Gandhi Jivanno Antim Adhyay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 13

ગાંધી જીવી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ પૃષ્ઠ ૧૩ અંતિમ
5 hષાંક ક
ગાંધી
અધ્યાય વિરોષક ¥ ગાંધી જીવનનો
કે અહીં નિબિડ અંધકાર વચ્ચે મૃત્યુએ જે આક્રમણ કર્યું એ મહાકાળ આટલું અધૂરું હોય એમ, દેશ આખો જાણે વિભાજન કરીને 5 હું કેટલો નિર્મમ છે એનો જ સંકેત છે. સમગ્ર કુળને પરવારી ચૂકેલા પણ સ્વાતંત્ર્ય મેળવી લેવા અધીરો થયો હતો. ગાંધીનો જમણો અને હું 3 કૃષ્ણ અશ્વત્થ વૃક્ષની છાયા હેઠળ એક આદિવાસી શિકારીના તીરનો ડાબો હાથ ગણાતા સરદાર અને જવાહર સુદ્ધાં, ગાંધીની મરજી = ૐ ભોગ બન્યા. કોઈ પ્રકાંડ ધનુર્ધર કે પ્રચંડ યોદ્ધાના હાથે આ શસ્ત્રઘાત વિરુદ્ધ અને કંઈક અંશે ગાંધીજીને જાણ ન થાય એવી ગુપ્તતાથી હું નહોતો થયો. અંધકારના ઓળા હેઠળ, પશુના માંસની શોધમાં વિભાજન માટે તૈયાર થઈ ચૂક્યા હતા. ગાંધીએ જ્યારે આ જાણ્યું હું ૬ નીકળેલા એક વનવાસી ભીલે કૃષ્ણને વૃક્ષ હેઠળ બેઠેલું પશુ સમજીને ત્યારે એમને કેવી કળ ચડી ગઈ હશે એ કલ્પના કરવી અઘરી નથી. ૬ મેં એનો ઘાત કર્યો ! યુગાંતરો સુધી જે કર્મો અવિસ્મરણીય રહેવાં સર્જાયાં વાઈસરૉય માઉન્ટબેટને જ્યારે ગાંધીને કહ્યું કે વિભાજનના મુદ્દે હૈં જે હતાં એ કર્મોના કર્તાનો આમ વિલય થયો!
તમારા સાથીઓ પણ હવે તમારી સાથે નથી ત્યારે ગાંધીએ વળતો ? | ગાંધીના જીવનનાં પાછલાં વર્ષો પણ આવી જ એક કરુણાંતિકા જવાબ વાળેલો કે એવું હોય તો પણ દેશ મારી સાથે છે. હૈં છે. ૧૯૪૨ના ઑગસ્ટ મહિનામાં હિંદ છોડોનું રણશિંગુ ફૂંક્યા પણ આ ગણતરીમાંય ગાંધી ખોટા પડ્યા. થોડા જ સમયમાં હું
પછી એમની ધરપકડ થઈ ત્યારે ગાંધી અડીખમ યોદ્ધા હતા પણ મે એમને પ્રતીતિ થઈ ગઈ કે દેશ પણ એમની સાથે નહોતો. હિંદુઓ 8 ૧૯૪૪માં જ્યારે એ જેલમાંથી છૂટ્યા ત્યારે પરિસ્થિતિ સાવેસાવ અને મુસલમાનો ક્યારેય સાથે રહી શકે નહિ એ ઝીણાનો સિદ્ધાંત હું બદલાઈ ચૂકી હતી. છેલ્લાં પચ્ચીસ વરસથી એમનો જમણો હાથ વિજયી નીવડ્યો હતો. મુસલમાનોને પોતાની અલગ માતૃભૂમિ ૬ બનીને રહેલા મહાદેવભાઈ અને છેલ્લા સાડા છ દાયકાથી એમનો જોઈતી હતી અને થાકેલા હિંદુઓને એમનાથી છુટકારો મેળવીને ૬ હૈ પડછાયો બનીને રહેલા કસ્તુરબાએ જેલમાં જ છેલ્લા શ્વાસ લીધા કાયમી શાંતિ જોઈતી હતી. ગાંધી એકલા પડી ગયા. વિભાજનના ૐ હતા. ગાંધીજી જેલમાં ગયા ત્યારે આ બંને સાથીઓ એમની શક્તિ વિરોધમાં સરહદના ગાંધી બાદશાહ ખાન તેમની જોડે હતા. બાદશાહ હૈ * બનીને એમની સાથે હતા પણ જ્યારે જેલમુક્ત થયા ત્યારે ગાંધી ખાન, જેમની સાત પેઢીએ જરૂર પડ્યે શત્રુઓનાં મસ્તકો ઉતારી હું શક્તિવિહોણા થઈ ચૂક્યા હતા.
લેવાનું શીખવ્યું હતું એ બાદશાહ ખાન કોંગ્રેસ કારોબારીની સભામાં હું = મહાદેવભાઈ અને કસ્તૂરબા, બંનેના મૃત્યુને તો ગાંધીએ પ્રકૃતિ આંસુ સારતા રહ્યા અને અસહાય ગાંધી જોતા રહ્યા! ૐ સહજ તરીકે સ્વીકારીને એનો મનોમન સ્વીકાર કરી લીધો હતો અને ગાંધી જોતા જ રહ્યા. દેશ આખો ગાંડોતુર થઈ ચૂક્યો હું પણ એ પછી બહારની દુનિયામાં છેલ્લાં ત્રણ વરસમાં જે બન્યું એ હતો. નોઆખલી, બિહાર, પંજાબ અને દિલ્હી... જેઓ ગઈકાલે હું ૬ કદાચ એમના માટે અસહ્ય હતું. જે સિદ્ધાંતો કે જે આદર્શો માટે પડોશીઓ હતા એ સહુ આજે શત્રુ બન્યા. ભયંકર અવિશ્વાસ અને ૬ ૐ એમણે આજીવન પોતાના પ્રાણને હોડમાં મૂક્યા હતા એ બધા જ અણગમાની ખાઈઓ ખેદાઈ ચૂકી હતી. ગાંધીની નજર સામે જ આ ઈં મેં સિદ્ધાંતો અને આદર્શો એમની નજર સામે જ એમના સાથીઓ અને ખાઈઓમાં આબાલવૃદ્ધ, સ્ત્રી-પુરુષ સહુના મૃતદેહોનો ઢગલો થતો * દેશવાસીઓ ભડભડ સળગાવી રહ્યા હતા. એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે રહ્યો ! જે રીતે કૃષ્ણ જોતા રહ્યા અને યાદવ પરિવારે પરસ્પનો નાશ હું એવી અત્યંત વિષમ પરિસ્થિતિ ચારેય બાજુ ફરી વળી હતી. કોમવાદે કર્યો એમ અહીં ગાંધી જોતા રહ્યા અને લાખો દેશવાસીઓ પરસ્પરના ૨ માઝા મૂકી હતી અને દેશ આખો મદ્ય પીધેલા યાદવોની જેમ લોહી ચૂસવા માંડ્યા. ગાંધીનું સત્ય અત્યંત કુરુપ થઈ ગયું અને ૨
પરસ્પરના સંહારમાં ઊંડો અને વધુ ઊંડો ઊતરી રહ્યો હતો. હિંદુઓ એમની અહિંસા મરણ પથારીએ પડી. હું માનતા હતા કે ગાંધી અકારણ જ મુસમલાનોની તરફેણ કરે છે ગાંધીજી વિભાજનના વિરોધી હતા અને કોંગ્રેસના મોટા ભાગના હું ૬ અને એમના આ પક્ષપાતી વલણને કારણે જ પાકિસ્તાનની માગણી એમના સાથીઓ વિભાજનના તરફદાર થઈ ચૂક્યા હતા. ભૂતકાળમાં ૬
બળવત્તર બનતી હતી તથા મહંમદ અલી ઝીણા દિવસે દિવસે વધુ પોતાની ધારણાનો સ્વીકાર કરાવવા માટે ગાંધીજી અવાનરવાર ૐ રે ને વધુ માથે ચડી રહ્યા હતા. આના પરિણામે હિંદુઓનો એક વિશાળ ઉપવાસનું શસ્ત્ર ઉગામતા. વિભાજનનો વિરોધ કરવા માટે પણ ? * વર્ગ ગાંધીની વિરૂદ્ધ થયો હતો. સામા પક્ષે મુસલમાનો એવું ગળા એમણે ઉપવાસનો આસરો કેમ ન લીધો એવા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં એમણે 8 સુધી માનતા હતા કે પાકિસ્તાનની રચનાને આડે માત્ર ગાંધી જ કહ્યું છે-“હવે મારે કોની સામે લડવું અને શાને અર્થે ?' એમના આ છે 3 આવે છે. ગાંધી વિભાજનની વિરુદ્ધ હતા અને દેશ કોઈપણ ભોગે શબ્દોમાં અસીમ એકલતાના જ દર્શન થાય છે—જાણે અર્જુનનો જ 3 જે અખંડ જ રહેવો જોઈએ એવી એમની દૃઢ માન્યતા હતી. એમના આ વિષાદ! હું આ આગ્રહને કારણે મુસલમાનોમાં ગાંધીજી અપ્રિય બન્યા હતા. આ સમયગાળામાં જ અશોક મહેતા અને અરુણા અસફઅલી ૬ ૬ આ દિવસો દરમિયાન એમને રોજે રોજ મળતા સેંકડો પત્રોમાંથી જેવા સમાજવાદી યુવાનો સાથેની ચર્ચામાં ગાંધીજીએ પોતાની હતાશા ૬ ૐ પંચાણું ટકા એમનો વિરોધ કરતા અને એમને વખોડી કાઢતા હતા. આ શબ્દોમાં વ્યક્ત કરી છે – “ના. તમે મારી સાથે નથી. કોંગ્રેસ
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાચ વિશે
અનાસક્તિ કઠણ સાધના છે, પણ તે કરવી જરૂરી છે.
વિતતો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક