Book Title: Padarth Prakash 23 Pravachan Saroddhar Part 01
Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
View full book text
________________ પ્રતિદ્વાર ૧લું - પચ્ચકખાણના 10 પ્રકાર પ૩ ઉપવાસની શરૂઆત રૂપી બે કોટીઓ ભેગી થવાથી તે કોટીસહિત પચ્ચખાણ કહેવાય છે. એમ આયંબિલ, નિવિ, એકાસણા, એકલઠાણામાં પણ જાણવું. (4) નિયત્રિતપચ્ચખાણ - ‘ગ્લાન હોઉં કે નીરોગી હોઉં અમુક દિવસે કે-અટ્ટમ વગેરે અમુક તપ અવશ્ય કરવો.' એમ નિશ્ચય કરીને ગમે તેવા પ્રતિકૂળ સંયોગોમાં પણ તે દિવસે તે તપ અવશ્ય કરવો તે નિયતિપચ્ચક્ખાણ. જિનકલ્પી અને ચૌદ પૂર્વધરોના કાળમાં પહેલા સંઘયણવાળા ચૌદ પૂર્વધરો અને સ્થવિરો-અસ્થવિરો આ પચ્ચકખાણ કરતા હતા, હાલમાં તેનો વિચ્છેદ થયો છે. (5) સાગારપચ્ચખાણ - 22 આગારોમાંથી યથાયોગ્ય આગારો સહિત પચ્ચકખાણ કરવું તે સાગારપચ્ચખાણ. (6) અનાગારપચ્ચકખાણ - અનાભોગ આગાર અને સહસા આગાર એ બે વિના શેષ આગાર રહિત પચ્ચકખાણ કરવું તે અનાગારપચ્ચકખાણ. દુકાળમાં-જંગલમાં ભિક્ષા ન મળે ત્યારે, ઉપચાર ન થઈ શકે તેવો રોગ આવે ત્યારે, સિંહ આક્રમણ કરે ત્યારે આ પચ્ચકખાણ કરાય છે. (7) પરિમાણવત્ પચ્ચકખાણ - દત્તિ, કોળિયા, ઘર, ભિક્ષા કે દ્રવ્યોનું પ્રમાણ કરીને શેષ ભોજનનો ત્યાગ કરવો તે પરિમાણવત્ પચ્ચકખાણ. દક્તિ - હાથ, થાળી વગેરેમાંથી અખંડ ધારથી પાત્રામાં જે ભિક્ષા પડે તે એક દત્તિ. કોળિયો - કુકડીના ઈંડા જેટલો આહારનો પિંડ તે એક કોળિયો. અથવા મોઢાને વિકૃત કર્યા વિના જેટલો આહાર લઈ શકાય તે એક કોળિયો. પુરુષનો આહાર 32 કોળિયા, સ્ત્રીનો આહાર 28 કોળિયા. ભિક્ષા - ભિક્ષા લેવાની રીત. તે સંસૃષ્ટા વગેરે 7 પ્રકારની છે. તે આગળ કહેવાશે.
