Book Title: Nadi Darpan
Author(s): Krushnalal Dattaram Mathur
Publisher: Gangavishnu Krushnadas

View full book text
Previous | Next

Page 45
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ३३ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir नाडीदर्पणः । शीघ्रा नाडी मलोपेता मध्याह्नेग्रिसमो ज्वरः । दिनैकं जीवितं तस्य द्वितीयेऽह्नि म्रियेत सः ॥ ८७॥ अर्थ - जिस रोगीकी त्रिदोषयुक्त नाडी बहुत जल्दी चले, तथा जिसको मध्याह्नमें अनके समान ज्वर आवे, उस रोगीकी आयु एकदिनकी है दूसरे दिन मृत्यु होय ८७ ॥ स्कन्देन स्पन्दते नित्यं पुनर्लगति नाङ्गलौ । मध्ये द्वादशयामानां नृत्युर्भवति निश्चितम् ॥ ८८॥ अर्थ- जो नाडी अपने मूलस्थान में फडके नही और ऊपलीयोंका स्पर्श न करे उसकी बारह प्रहरमें मृत्युहीय. ऐसा जानना ॥ ८८ ॥ स्थित्वा नाडी मुखे यस्य विद्युदयोतिरिवेक्षते । दिनैकं जीवितं तस्य द्वितीये म्रियते ध्रुवम् ॥ ८९ ॥ अर्थ - जिस रोगीकी नाडी मूलस्थानके अग्रभागमें ठहरकर बिजली के सदृश तडफजावे वह एकदिन जीवे, दूसरे दिन निश्चय मरे ॥ ८९ ॥ स्वस्थानविच्युता नाडी यदा वहति वा न वा । ज्वाला च हृदये तीव्रा तदा ज्वालावधि स्थितिः ॥ ९० ॥ अर्थ- जिस रोगीकी नाडी अपने स्थानसें विच्युत हो ( छट ) कर कभी चले कभी नहीं और हृदयमें तीव्र दाहहोय तो जबतक हृदयमें ज्वाला तावत्काल रोगीका जीवन है ॥ ९० ॥ अङ्गुष्ठमूलतो बाह्ये व्यङ्गुले यदि नाडिका । प्रहराद हिमृत्युं जानीयाच्च विचक्षणः ॥ ९१ ॥ अर्थ - अंगुष्टमूल अर्थात् तर्जनी ऊंगली धरनेके स्थलमं यदि नाडीकी गति प्रतीत नहो, केवल मध्यमा और अनामिका इन दो अंगुली से प्रप्तीतहोय तो उस रोगीकी अर्ध प्रहरके उपरांत मृत्यु होय ॥ ९१ ॥ सार्द्धद्वयालाद्वा यदि तिष्ठति नाडिका । प्रहरैकाद्वहिर्मृत्युं जानीयाच्च विचक्षणः ॥ ९२ ॥ अर्थ - नाडी मूलस्थानसें २॥ अंगुल अंतर अर्थात् यदि केवल अनामिकाके शेषार्द्ध मात्रमें फडके उसकी प्रहरउपरांत अर्थात् दूसरे प्रहर में मृत्युहोय ॥ ९२ ॥ पादाङ्गुलगता नाडी चञ्चला यदि गच्छति । त्रिभिस्तु दिवसैस्तस्य मृत्युरेव न संशयः ॥ ९३ ॥ For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108